خانه‌تکانی امریکایی در دربار سعودی

پادشاه عربستان سعودی، بندربن سلطان را از ریاست سازمان اطلاعاتی این کشور کنار گذاشته و معاون او یوسف الادریسی را به این سمت مهم منصوب کرده است.
بندر بن سلطان که برای کمتر از دو سال رئیس سازمان اطلاعاتی سعودی بود، به حمایت از شورشیان در سوریه و موضع سرسخت در قبال ایران گرایش داشت.
در ماه‌های گذشته او از امریکا بابت حمله ‌نکردن به سوریه و "نزدیک ‌شدن به ایران" انتقاد کرده است.
خبرگزاری سعودی روز سه‌ شنبه حکم ملک عبدالله؛ پادشاه عربستان سعودی را منتشر کرد که در آن آمده است بندربن سلطان درخواست کرده بود از سمت ریاست سازمان اطلاعاتی مرخص شود.
منابع اطلاعاتی سعودی گفته‌اند که بندر بن سلطان ۶۵ ساله، پس از دو ماه اقامت در خارج از کشور برای عمل جراحی روی شانه‌ اش، به عربستان بازگشته است.
مسئولیت او به عنوان رئیس سازمان اطلاعاتی عربستان شامل اجرای سیاست سعودی در منطقه شام نیز بوده که حمایت از شورشیان سوریه که در پی براندازی بشار اسد هستند نیز از جمله این سیاست‌ ها بوده است.
همچنین پیشتر از قول بندر بن سلطان شنیده شده که گفته بود عربستان دیگر نمی خواهد «وابسته» باشد.
با این وصف، ناظران مسایل خاور میانه می گویند که برکناری بندر بن سلطان کوتاه زمانی پس از سفر اوباما به عربستان سعودی می تواند یکی از مهم ترین دستاوردها و پیامدهای سفر او به شبه جزیره باشد.
امریکا در عربستان سعودی هر چیزی را می تواند تحمل کند از برپایی یک رژیم قرون وسطایی، غیر دموکراتیک و دیکتاتوری، سلب کوچکترین آزادی های مدنی، نقض گسترده حقوق شهروندی، ممنوعیت های محدودیت آور بر فعالیت های سیاسی و چه بسا اجتماعی و مدنی زنان و نقض گسترده حقوق اساسی و بنیادین بشر تا حمایت از تروریزم، افراط گرایی و سلفی گری خطرناک در ابعاد جهانی؛ اما نمی تواند حتی یک صدای ضد امریکایی که با چاشنی رهایی از وابستگی و رسیدن به وارستگی از سلطه سنتی امریکا بر شبه جزیره همراه باشد را تحمل کرده و برتابد.
بندر بن سلطان که ۲۲ سال سفیر حاکمیت سعودی در واشنگتن بود، از چندسال به این سو به چهره ای ضد امریکایی و عنصری برخلاف جریان موازی با منافع امریکا در عربستان تبدیل شده است.
دلیل این مخالفت، از دخالت و حمایت واشنگتن از دعواهای شاهزادگان و اختلافات خاندان شاهی بر ضد منافع بندر شروع می شود و تا بزرگ ترین مسایل منطقه ای و جهانی مانند جنگ سوریه و رابطه ایران و امریکا استمرار می یابد.
با اینهمه برکناری بندر یکی دیگر از مهم ترین تحولاتی است که در خاندان سعودی و اداره سخت جان و منجمد حکومت شاهی عربستان روی می دهد و این نشان می دهد که خانه تکانی های بنیادی از نوع امریکایی در دربار سعودی به راه افتاده و این امر، نشانه خوبی برای آینده سلطنت سعودی نیست.
به باور کارشناسان، برکناری بندر بن سلطان یکی دیگر از دلایل آشکار حاکی از جریان داشتن جنگ شدید قدرت میان شاهزادگانی که به تاج و تخت پادشاه در حال احتضار چشم دوخته اند از یکسو و تکاپوی مستمر ایالات متحده به منظور حفظ سایه سلطه خود بر فراز شبه جزیره پس از جابجایی قدرت مرکزی از ملک عبدالله به یکی دیگر از شاهزاه ها از سوی دیگر است.
اما از دید ناظران با برکناری بندر به نظر می رسد او احتمالا از این پس به جبهه گیری های خود در برابر شاهزاده های رقیب در درون خاندان شاهی از یک جهت و در برابر ایالات متحده و آنچه او وابستگی عربستان سعودی می خواند از جانب دیگر ادامه خواهد داد و از میان ناراضیان، منتقدان و معترضان هوادار اصلاحات به سربازگیری خواهد پرداخت.
به این ترتیب، از این به بعد و در آستانه انتقال قدرت از ملک عبدالله به شاهزاره مقرن باید شاهد موج بیشتری از تنش، درگیری و اختلاف نظرهای فرساینده و ویرانگر در میان آل سعود باشیم.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور