اتحاد فتح و حماس؛ عوامل و پیامدها

توافق دو گروه رقیب فلسطینی برای حل اختلاف و همکاری سیاسی با یکدیگر واکنش منفی اسرائیل و ابراز نگرانی امریکا را در پی آورده است.
ساعاتی پس از انتشار بیانیه مشترک سازمان آزادیبخش فلسطین و جنبش حماس در مورد توافق بر سر تشکیل دولت وحدت ملی، وزارت خارجه امریکا نسبت به تاثیر این تحول بر روند مذاکرات صلح خاورمیانه ابراز نگرانی کرد.
جن پساکی؛ سخنگوی وزارت خارجه امریکا "زمانبندی اعلام این تصمیم" را نیز باعث سرخوردگی در مورد حل اختلاف بین فلسطینیان و اسرائیل دانست.
او گفت که امریکا نظر خود درباره توافق اخیر را به اطلاع تشکیلات خودگردان فلسطینی رسانده؛ اما افزوده که انتظار امریکا از فلسطینیان در مورد مذاکرات صلح تغییری نیافته و لازم است فلسطینیان به صراحت توسل به خشونت را نفی کنند، موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسند و تعهد خود را به راه حلی شامل تشکیل کشور مستقل فلسطینی در کنار اسرائیل مورد تاکید قرار دهند.
ناظران می گویند که اتحاد فتح و حماس در این مقطع از تاریخ سیاسی فلسطین شاید تنها گزینه ای بود که در برابر هردو گروه متخاصم قرار داشت.
حماس به مثابه جریانی و تندرو و سازش ناپذیر با سقوط دولت محمد مرسی در مصر و در پی آن قطع کامل مراودات اش با رژیم مورد حمایت نظامیان در قاهره دیگر نمی توانست بیش از این به حیات اش ادامه دهد؛ زیرا تنها منفذ زندان بزرگ نوار غزه بعد از اسراییل به دنیای خارج، مرز رفح با مصر است که آنهم به دلیل تحولات سیاسی و امنیتی در مصر و حذف همیشگی اخوان المسلمین از صحنه سیاست آن کشور دست کم برای مدت زمانی طولانی بسته خواهد ماند.
غزه سال هاست تحت محاصره اقتصادی اسراییل قرار دارد و تنها حامی عربی این سرزمین، قطر است که به دلیل نداشتن مرز مشترک با غزه نمی تواند کار بزرگی برای آن انجام دهد.
ترکیه به رهبری حزب اسلامگرا و اخوانی عدالت و توسعه نیز با همین مشکل روبروست.
حماس در یک اقدام عجولانه و فاقد دوراندیشی سیاسی به دنبال بروز ناآرامی های اجتماعی و انقلاب های مردمی در سرزمین های عربی، به سرعت از ایران فاصله گرفت و به اردوگاه اعراب بازگشت و با اولویت بخشیدن به ناسیونالیزم عربی به جای اسلام گرایی انقلابی و استقلال طلبانه تلاش کرد خود را به این محور نزدیک سازد.
سفر امیر سابق قطر به نوار غزه نیز نقطه اوج مراودات حماس با کشورهای عربی بود؛ درست در زمانی که در مصر هم اخوانی ها بر قدرت بودند و وضعیت در دیگر سرزمین های عربی نیز به شدت به سود اسلام گرایی با ماهیت عربی در جریان بود.
در همین راستا، حماس در برابر ولی نعمت همیشگی اش سوریه به رهبری بشار اسد نیز ایستاد و با قرار گرفتن در کنار تروریست های ضد سوری،‌ آشکارا خط خود از سوریه را جدا کرد؛ هرچند با ایران روابط سردتر از گذشته اش را ادامه داد.
با این وجود،‌ یخ‌نوشته‌ های حماس و رویاهایی که سران این گروه فلسطینی برای آینده سیاسی شان بافته بودند در برابر تنور همچنان داغ انقلاب های عربی که دیگر جای خود را به آشوب های خیابانی داده بود به سرعت آب شد و حماس بار دیگر تنها ماند.
از جانب دیگر، فتح نیز در وضعیت خوبی قرار ندارد. شماری از فلسطینی ها در کرانه باختری نسبت به عملکرد این گروه معترض اند و خواستار تغییرات بنیادی در دولت تشکیلات خودگردان به رهبری محمود عباس می باشند.
با این حساب، پیوند حماس و فتح شاید تنها راه چاره برای هردوطرف در حال حاضر بود.
قرار است آنها یک دولت ائتلافی تشکیل دهند و شش ماه دیگر انتخابات برگزار نمایند.
در این میان اما امریکا نگران نقش بر آب شدن نقشه هایی است که برای توافق صلح با اسراییل کشیده بود و اسراییل نیز طبیعتا از قدرتمندتر شدن فلسطینی هاَ خروج حماس از محاصره و قدرت گیری بیشتر آن و همچنین تقویت آرمان های استقلال طلبانه آنها هراسان است و از این پیوند خشمگین.
با این وجود، عمده ترین تهدید و پیامدی که در برابر اتحاد گروه های فلسطینی وجود دارد بیشتر از اختلاف نظرهای سیاسی و ایدئولوژیک درونی، اسراییل و واکنش های آینده آن و همچنین احتمال قطع ۵۰۰ میلیون دالر کمک سالانه امریکا به حکومت خودگردان و تبعات آن است.
سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور