راه صلح فلسطین از کجا می گذرد؟

کنفرانس غزه روز سه شنبه در حالی برگزار شد که در آن مصر حضور نداشت. کنفرانسی که با هدف بررسی راه های برقراری آتش بس در غزه تشکیل شده بود، در آن همه طرح ها مورد بررسی قرار گرفت به جز طرح مصر چرا که قاهره از حضور در آن سر باز زده بود.
رؤوف سعد؛ معاون وزیر خارجه مصر در این باره گفت که مصر شرکت در کنفرانس فرانسه برای بررسی آتش بس در غزه را نپذیرفت برای اینکه چیز تازه ای برای گفتن نداشت، قاهره پیش از این هر آنچه در توان داشت را برای بازگرداندن آرامش به غزه ارائه کرده بود.
وی گفت:«تلاش فرانسه چیزی جز نادیده گرفتن نقش مصر را هدف قرار نداده است؛ اما این نشست نمی تواند از ارزش طرح آماده مصر برای بازگرداندن آرامش به غزه بکاهد. آنها تصور پراگماتیکی از اوضاع ندارند و برای همین نمی توانند در این زمینه به موفقیت برسند.»
سعد درباره دعوت از قطر و ترکیه برای شرکت در کنفرانس فرانسه هم گفت:«دستورالعمل های مختلفی وجود دارد، قطر و ترکیه متمایل به حماس هستند و این مساله سبب شد؛ تا فرانسه از این دو کشور نیز برای شرکت در این کنفرانس دعوت به عمل آورد؛ اما چنین رویکردی رویکرد موفقی محسوب نمی شود.»
این رویداد تا حدود زیادی دلیل بن بست شکل گرفته در جنگ غزه را نمایان می کند. به نظر می رسد نقش قدرت های رقیب منطقه ای و بین المللی در بن بست به وجود آمده در غزه، کمتر از طرف های درگیر در این جنگ نیست.
ترکیه و قطر از سال ها پیش به اینسو در صدد تقویت نقش خود در بازی فلسطین و اسراییل اند. در مقابل این جریان، مصر و عربستان سعودی و برخی دیگر از خرده قدرت های عربی قرار دارند که به اردوی اسراییل و غرب نزدیک اند و خواستار تضعیف حماس و دیگر گروه های مبارز فلسطینی هستند.
مصر در این میان، از امتیاز ویژه ای برخوردار است. هیچ تفاوتی نمی کند که چه رژیمی بر این کشور حاکم باشد؛ مصر در هر حالت، بازیگر اصلی در بحران فلسطین بوده است. دلیل این امر نیز موقعیت جغرافیایی این کشور است.
مرز رفح برای ساکنان غزه و همچنین حماس و دیگر گروه های مبارز فلسطینی، حیثیتی حیاتی دارد. اگر مصر این مرز را به روی غزه باز کند، محاصره این باریکه ۳۶۰ کیلومتری عملا شکسته شده و روزنه ای به دنیای خارج به روی زندانیان ساکن غزه باز شده است.
حماس نیز با باز شدن این مرز، دیگر سعی نمی کند از مسیرهای زیرزمینی، سلاح، پول، امکانات و تجهیزات مورد نیازش را در غزه تامین کند؛ هرچند ممکن است آنچه از مسیرهای زیرزمینی به حماس می رسد هیچگاه از مرز رفح امکان عبور و انتقال پیدا نکند.
شاید به دلیل همین امتیاز حیاتی است که مصری ها با وجود آنکه در نشست پاریس دعوت نشدند و به جای آن، ترکیه و قطر که رقبای استراتژیک مصر در فلسطین اند دعوت شده بودند، تقریبا مطمئن بودند که نشست پاریس محکوم به شکست است؛ زیرا هر راه حلی، ناگزیر باید از مسیر قاهره بگذرد.
طرح مصر از سوی حماس، مردود اعلام شده است. یکی از عمده ترین دلایل این تصمیم، نه صرفا آنچه حماس برداشته شدن حصر کامل غزه، آزادی کلیه زندانیان فلسطینی توسط رژیم اسراییل و مخالفت با خلع سلاح این گروه خوانده می شود؛ بلکه تا حدود زیادی، وابسته به فشارهای خارجی از سوی ترکیه و قطر بوده است. این دو کشور نمی خواهند در عرصه دیپلماسی، برد با مصر باشد. به همین دلیل، با ترغیب حماس به ادامه مبارزه با اسراییل و مخالفت با آتش بس، تنور درگیری میدانی را به ضرر طرح مصر و به سود خود، گرم نگه داشته اند.
ولی چنانچه دیده شده دست کم تاکنون این امر، ضربه مهمی به مصر وارد نکرده است و تاوان رقابت های راهبردی مصر با ترکیه و قطر را مردم مظلوم فلسطین پرداخته اند. این یعنی آنکه دغدغه اصلی هیچیک از طرف های بین المللی رقیب در این ماجرا، بهبود وضعیت مردم غزه و پایان جنایت های اسراییل نیست و این عمیقا مایه تاسف است و چشم انداز دست یافتن به آرامش برای ساکنان بی دفاع غزه را تیره تر از پیش می کند.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور