عید فطر و تشدید تنش میان داعش و طالبان

پیام تبریک ملاعمر، به مناسبت عید فطر باعث جنگ کلامی میان طرفداران او با داعش شده است. یاران ملاعمر در حالی خود را "خادم اسلام امیرالمؤمنین" می دانند که طرفداران داعش ابوبکر بغدادی را "امیرالمؤمنین" می دانند و او با تشکیل دولت اسلامی در موصل خود را خلیفه مسلمین جهان معرفی کرده است.
در همین رابطه، شخصی که خود را عزالدین المصری معرفی کرده در فیسبوکش نوشت:«این امیرالمؤمنین از کجا آمده است؟ چه کسی او را به این سمت منصوب کرده است؟ چه کسی با او بیعت کرد؟ و چه کسی نشست و بررسی کرد که آیا او نسبت به دیگران شایسته تر است یا خیر؟ نمی توان یک جا حرفی را زد و از همه در دیگر کشورها و مناطق بخواهیم که آن حرف را قبول کنند. هرکس حتی اگر امیر یک شهر هم باشد نمی تواند به خود لقب امیرالمؤمنین بدهد.»
در پاسخ به عزالدین المصری فردی به نام شعیشع در فیسبوکش نوشت:«کسانی که با ملاعمر به عنوان بزرگترین مجاهد قرن بیعت کردند اکنون آمده اند با کسی دیگر بیعت می کنند و همچنین حفظ این بیعت را وظیفه ای به گردن خود می دانند، او واقعا دولتی حقیقی دارد و از استقلال یک کشوری که بخواهد ادعای خلافت کند، برخوردار است.»
به نظر می رسد اختلاف میان داعش و طالبان بر سر اینکه چه کسی خلیفه مسلمین باشد و مسلمانان باید با چه کسی بیعت کنند ریشه در همان اختلافی دارد که داعش با القاعده دارد. القاعده نیز داعش را قبول ندارد؛ زیرا این گروه از بدنه القاعده جدا شد و اقدام به تشکیل نیرویی مستقل از القاعده و چه بسا مخالف با مرام ها و برنامه های آن کرد و این امر، تا آنجا جدیت پیدا کرد که دو گروه، در مقابل هم صف آرایی کردند و به درگیری های خونین در مقابل همدیگر در سوریه پرداختند.
القاعده از جانب دیگر در ابعاد منطقه ای به طالبان نزدیک است و به دلیل آنکه طالبان دارای حوزه نفوذ نیرومند و گسترده ای در مناطقی از پاکستان و افغانستان هستند، القاعده نیز برای حفظ حضور و امنیت رهبرانش، نیاز به حمایت های گسترده طالبان دارد؛ به همین دلیل هیچگاه سعی نکرده است نسبت به امارت ملا عمر، شبهه ای وارد کند، یا موضعی برخلاف خط و مشی طالبان در این خصوص، اتخاذ کند.
با آنکه هم القاعده و هم داعش می دانند که طالبان قدرتی به آن اندازه ندارند که بتوانند فراتر از حوزه نفوذ سنتی خود در بخش هایی از افغانستان و پاکستان، ادعای خلافت و امارت کنند؛ زیرا این گروه با وجود آنکه تظاهر به شریعت مداری و پایبندی به اصول و دستورات و احکام اسلامی می کند و هدف از خشونت هایی که به راه می اندازد را نیز تامین حقوق مسلمانان، مبارزه با کفار و در نهایت، تشکیل یک امارت اسلامی وسیع عنوان می نماید؛ اما با وجود همه این ادعاها، طالبان هم در افغانستان و هم در پاکستان، بیشتر یک جنبش تروریستی قومی اند؛ تا مذهبی.
عملکرد این گروه در افغانستان نیز به خوبی موید این نکته مهم است. آنها در افغانستان غالبا کسانی را آماج قرار می دهند که با آنها مشکل قومی، زبانی، سمتی و نژادی دیرینه و تاریخی داشته اند.
حتی در گزینش اهداف خود از میان رهبران، سران اقوام و اعضای دولت نیز تلاش می کنند اکثرا کسانی را از میان بردارند که با حاکمیت یکدست پشتون در افغانستان مخالف و خواستار برگزاری یک حاکمیت وسیع ملی با پایه های فراگیر و متنوع قومی و مذهبی اند.
اما پیوند و علاقه ای که که میان شماری از رهبران و کارگزاران این گروه و القاعده از زمان اشغال افغانستان توسط ارتش شوروی پیشین ایجاد شد و هردو به صورت مستمر از کمک های امریکا و کشورهای عربی از مسیر پاکستان، برخوردار گشتند، سبب شد؛ تا طالبان و القاعده در کنار هم به عنوان جریان های تندرو اسلامگرا شناخته شوند و پیوند با القاعده، بیشتر از هر چیز دیگری به این گروه، رنگ مذهبی داد و جنبه قومی آن را کمرنگ کرد.
در حال حاضر نیز همین پیوند با القاعده است که طالبان و ملاعمر را به عنوان رقبای جهانی یا دست کم منطقه ای داعش و خلیفه بغدادی مطرح کرده است و هواداران دوطرف را به جان هم انداخته است و الا طالبان نه ظرفیت مطرح شدن به عنوان یک نیروی تروریستی منطقه ای را دارند و نه شاید چنین هدفی داشته باشند؛ اما داعش ممکن است چنین برنامه ای داشته باشد و احتمالا یکی دیگر از دلایل بروز تنش و اختلاف میان طرفداران ملاعمر و بغدادی نیز همین مدعای داعش است؛ تا براساس آن، زمینه را برای گسترش دامنه نفوذ خود به افغانستان و پاکستان هم فراهم کند که اگر این گمانه درست باشد، در آینده باید شاهد بروز این درگیری های لفظی به صورت جنگ های میدانی میان گروهی بین طالبان و داعش در افغانستان و پاکستان هم باشیم؛ شبیه چیزی که در سوریه میان داعش و النصره شاهد آن بودیم.
سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور