۰

دیورندخواهی؛ عامل اصلی منازعه میان افغانستان و پاکستان

احمدارشاد خطیبی
شنبه ۸ سنبله ۱۳۹۳ ساعت ۱۸:۰۰
دیورندخواهی، بستر و زمینه‌ی مداخلات پاکستان را در افغانستان فراهم کرده است. دیورند‌خواهی برخی از مقامات کشورمان موجب افزایش مداخلات و نفوذ پاکستان در کشورما گردیده است. معضل دیورند باید برای ما افغانستانی‌ها هم حل گردد.
دیورندخواهی؛ عامل اصلی منازعه میان افغانستان و پاکستان


به گواهی تاریخ، امیرعبدالرحمن خان، مقتدرترین پادشاه افغانستان در قرن نوزدهم میلادی بوده است. امیرعبدالرحمن خان که از سال ۱۸۸۰ تا ۱۹۰۱ میلادی پادشاه افغانستان بود، در عرصه‌های مختلف کارنامه متفاوتی دارد. به طور کلی؛ او در زمینه تأمین امنیت، تجارت، تشکیلات اداری و صنایع؛ دارای کارنامه‌ی مثبتی بوده اما در عرصه‌های فرهنگ، آموزش و روابط خارجی؛ دارای کارنامه خوبی نبوده است. در واقع، درباره چگونگی زمامداری این پادشاه، حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد که پرداختن به آن از حوصله این نوشته خارج است. هر چند در خصوص کارنامه‌های عبدالرحمن خان میان مورخان افغانستان اختلاف نظر زیادی وجود دارد، اما تقریباً همه‌‌ی مؤرخان متفق‌القولند که وی زمامدار مستبد و هیبتناکی بوده که با هوشیاری، بیست و یک سال در افغانستان پادشاهی کرد.
از امیر عبدالرحمن خان، این پادشاه هوشیار اما سفاک، میراث‌هایی برای افغانستان برجای مانده است. یکی از میراث‌های او؛ معاهده‌ی دیورند می‌باشد که از زمان انعقاد تا کنون، تأثیرات بسیار مخربی بر اوضاع افغانستان داشته است. امیر عبدالرحمن معاهده‌ی دیورند را در سال ۱۸۹۳ میلادی با ِسر مارتیمر دیورند وزیرخارجه هند بریتانیوی امضاء کرد. معاهده‌ی دیورند در واقع مکمل و متمم معاهده‌ی ننگین گندمک می‌باشد که در سال ۱۸۷۹ میلادی آن را امیر محمدیعقوب خان با انگلیس امضاء کرد. هم معاهده‌ی گندمگ و هم معاهده‌ی دیورند، کاملاًبه زیان افغانستان بوده و بخش‌هایی از خاک افغانستان را از پیکره‌ی آن جدا کرد. با امضای معاهده‌ی دیورند، افغانستان مناطق بسیار مهمی مثل کرم، باجور، وزیرستان، دره‌ی خیبر، چترال و غیره را رسماً از دست داد.
اصل مسئله این است که امیر عبدالرحمن خان با امضاء این معاهده، افغانستان را قربانی منافع و تخت و تاج شخصی خویش کرد. امیر نامبرده برای این‌که پادشاهی مطلقه‌ی او تداوم یابد، این معاهده را تأیید کرد. وی به این پندار بود که اگر معاهده‌ی مذکور را امضاء نکند، انگلیس به افغانستان لشکرکشی خواهد کرد و مردم افغانستان در برابر سپاه متجاوز انگلیس دست به قیام ملی خواهند زد و بر اثر این لشکرکشی و قیام مردم، حکومت او سرنگون خواهد شد. بنابر اسناد معتبر تاریخی، امیر عبدالرحمن خان، فردی مستبد و خودرأی بوده و تصمیم‌های کلان و ملی را به طور فردی اتخاذ می‌کرده است. او از کسی در امر امضاء معاهده‌ی دیورند، مشوره‌ای نگرفته بود.
شادروان میر غلام محمد غبار مورخ شهیر و صدیق افغانستان در جلد دوم اثر تاریخی‌اش «افغانستان در مسیر تاریخ»، به مسئله‌ی خط دیورند به خوبی پرداخته است. وی در صفحه‌ی ۶۸۹ این کتاب، معاهده‌ی دیورند را برای افغانستان معاهده‌‌ای «زهردار» و «شوم» می‌خواند و چنین می‌نگارد: «او{عبدالرحمن خان}، طبق معمول بدون رأی‌گیری از مردم افغانستان و یا نمایندگان آنها، و حتی بدون مشوره با مأمورین دربار خود بر این معاهده امضاء گذاشت». آقای غبار، با توجه به بی‌تدبیری امیر عبدالرحمان خان در انعقاد این معاهده، در صفحه‌ی ۶۹۲ این اثر ماندگارش چنین می‌نویسد: «امیر عبدالرحمان خان یا آن همه هوش و قوتی که داشت، معاهده‌ی دیورند را امضاء نمود، معاهده‌ئی که می‌توان آن را در بین معاهدات دول «معاهده ملا نصرالدین» نام نهاد، زیرا دولت انگلیس علاقه‌های مسلم و عملاً داخل افغانستان را ملکیت افغانستان شناخته بود، در حالی که امیر آن خاک‌های افغانستان را که در زیر تسلط انگلیس نرفته بودند، با تقریباً سه میلیون نفوس آن مال و ملک دشمن شناخت».
به هر صورت، بعد از مرگ امیر عبدالرحمن خان، فرزندش امیر حبیب الله خان زمام امور افغانستان را به دست گرفت و پادشاه کشور گردید. وی مثل پدرش به کمک انگلیس هیجده سال در این سرزمین پادشاهی کرد. او برای تداوم حیات سیاسی خود همچون پدرش معاهده‌ی دیورند را به رسمیت شناخت. امیر حبیب الله خان در سال ۱۹۰۴ میلادی، معاهده‌ی «خال» را با انگلیس امضاء کرد. در این معاهده، امیر حبیب الله خان، تمامی معاهدات به شمول معاهده‌ی دیورند و تعهدات پدرش با انگلیس را رسماً پذیرفت، تا دولت انگلیس از او حمایت کند.
بعد از امیر حبیب الله خان، در سال ۱۹۲۱ میلادی شاه امان الله خان نیز به گونه‌ای این معاهده را قبول کرد، تا انگلیس استقلال افغانستان را به رسمیت بشناسد.
واقعیت این است که معاهده‌ی دیورند چندین بار از جانب چندین پادشاه و زمامدار افغانستان قبول گردیده است. آنان به خاطر تداوم قدرت سیاسی خود این معاهده را پذیرفتند و منافع فردی خود را بر منافع جمعی و ملی، ترجیح دادند.
از هنگام تشکیل کشور پاکستان از سال ۱۹۴۷ تا کنون، معاهده و خط دیورند، بر روابط افغانستان و پاکستان تأثیر زیاد و تعیین‌کننده‌ای داشته است. از زمان تشکیل پاکستان تا کنون، همواره دیورندخواهی و پشتونستان‌خواهی برخی از زمامداران و بازیگران سیاسی افغانستان، بر روابط دو کشور تأثیرگذار بوده است. تعدادی از زمامدارن افغانستان و سیاستمدارن پاکستانی همواره از این معاهده به نفع شخصی خود استفاده کردند و متأسفانه تا کنون نیز چنین است. در افغانستان از زمان تشکیل پاکستان تا کنون، برخی از زمامدارن و احزاب سیاسی، از معضله‌ی دیورند استفاده کثیف می‌کنند. آنان با طرح مسایلی چون آن طرف خط دیورند از ماست و باید پشتونستان به افغانستان برگردد از احساسات مردم استفاده سیاسی کرده و می‌کنند. در واقع، این افراد، با استفاده ابزاری از این معضل، در میان مردم برای خود جایگاهی ساختند و با اظهارات غیرواقعی و غیرمنطقی، نه تنها برای حل این معضل کاری نمی‌کنند بلکه آب را گل‌آلوده‌تر می‌سازند تا ماهی‌های بیشتری به دست آورند.
متأسفانه مناسبات افغانستان با پاکستان با گذشت زمان بدتر و خراب‌تر می‌گردد. این چنین وضعیتی به نفع مردم افغانستان و پاکستان نیست، هرچند برخی از سیاستمدارن دو کشور از آن استفاده شخصی می‌کنند. عوامل متعددی وجود دارد که موجب «تنش رو به افزایش» در روابط دو کشور می‌گردد. در این میان، بزرگترین عامل و عامل اصلی منازعه میان افغانستان و پاکستان، معضل معاهده و خط دیورند است. تا زمانی که این معضل باشد، حسن‌نیت بر روابط دو کشور حاکم نخواهد بود. برای پاکستان مسئله‌ی دیورند حل شده است، و هر گونه بحث درباره این معضل بیهوده است. نظامیان و برخی از احزاب سیاسی پاکستان، از دیورند خواهی و پشتونستان‌طلبی برخی از مقامات و جریان‌های سیاسی و قومی افغانستان به عنوان ابزاری جهت مداخله در کشور ما استفاده می‌کنند. دیورندخواهی، بستر و زمینه‌ی مداخلات پاکستان را در افغانستان فراهم کرده است. دیورند‌خواهی برخی از مقامات کشورمان موجب افزایش مداخلات و نفوذ پاکستان در کشورما گردیده است. معضل دیورند باید برای ما افغانستانی‌ها هم حل گردد. ما با واقعیت‌گرایی، تدبیر و خردورزی قادر به حل این معضل خواهیم شد، نه با برانگیختن احساسات قوم‌گرایانه، لاف‌زدن، شعارگرایی و خیال‌پردازی. وقت آن رسیده است که با واقعیت‌ها کنار بیاییم و به واقعیت‌گریزی‌های خود درباره این مسئله و هر مسئله دیگر کشور پایان دهیم.
احمد ارشاد خطیبی- خبرگزاری جمهور
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما *


مبارز گلرانی
United States
مثل شما وقتی در کشور باشد امروز از دیورند می گذرید فردا یک گوشه افغانستان را به ایران و دیگری به ازبکستان و ترکمنستان و تاجیکستان می فروشید به این می گوئید واقعیتگرایی یا بی غیرتی. ولی شما اقلیتها ملامت نیستید چون مهاجران موقتی بودید که به این وطن امده اید و نه چیزی در این وطن از دست داده اید که به خاطر ان ناراحت باشید یک کشور مفت و مجانی. شما باید این چیزها را بگوئید
United States
دیورن را افغان ها فروخت
امروز هم واحان بدخشان را فروخت
آن ها می فروشد ما کشته شویم
Iran, Islamic Republic of
کاملآ درست وبجا فرمودیم
abdul wahid
Pakistan
نوسنده ما درست نوشته کرده است.حقیقت است.اگر بخواهیم افغانستان در بستر امن باشد .از دیورند ودیورندگرای بگذریم .اگر دیورند را بگریم باآن چه خواهیم کرد.حال اقوام که در این طرف خط دیورند زنده گی میکنند.از زبان هیچ کدام آنهانشنیده ام که ما از افغانستان استیم.
کریم
Afghanistan
این افغانستانی ها باید به کشورهای اصلی آنان فرستاده شوند تا صاحب کشوری شده و از احساس کمتری بیرون آیند ورنه بالای شخصیت آنان همچو حال حاضر تاثیر منفی خواهد داشت. ماند افغانها، آنها در طول تاریخ هم امپراتوری کرده و هم سلطنت و روزی قابلیت آنرا نیز خواهد داشت تا خاک خود را از دیګران دوباره تصاحب شود.
Afghanistan
دوستان عزیزم، من که ازدیدگاه های شما مستفید شدم ولی درآن چیزیکه یافتم این بود. دوستان خوبم! شما با کمی تعصب صحبت کردید. اما کوشش کنید که همه چیز را از خود ندانید چون این سرزمین از همه افوام افغانستان است. چیزیکه می تواند افغانستان را از یان بی ثباتی بیرون کشد، و اگر نه همه می توانیم نوافقص یک دیگر را زیر نقد بیگیریم..اما فراموش نباید کنیم که شرایط فعلی افغانستان نیاز به سخنانی دارد که نیازش احساس می شود او عبارت از هم دلی و هم فکری شدن ما هست...
Afghanistan
دوستان عزیزم، من که ازدیدگاه های شما مستفید شدم ولی درآن چیزیکه یافتم این بود. دوستان خوبم! شما با کمی تعصب صحبت کردید. اما کوشش کنید که همه چیز را از خود ندانید چون این سرزمین از همه افوام افغانستان محصوب می شود. و باید گفت که چیزیکه می تواند افغانستان را از این بی بی ثباتی موجود بیرون بکشد داشتن وحدت ملی ما وشما ست نه این که بحث ها اقلیت و اکثریت اکنون دیگر این سخن کهنه شده است، همه چیز اکنون به اساس فهم و دانش انسانها درحرکت است نه بر بنیاد اکثریت و اقلیت،امیدوارم که از سخنان بنده ناراحت نشده باشید.. به امید ازینکه روزی رسد که بگویم همه افغانیم و افغانستان وطن ماست... فکر کنم این جمله خوب است نسبت به این که بگویم شما اقلیت ها به این وطن چه کردیدو این وطن از شما نیست ....
Germany
اول این که کسی نوشته بود اقوام غیر پشتون مهاجر اند ، کدام دل سوزی به این وطن ندارند ویا چیزی را از دست ندادند ، این ها کور خوانده اند ، اګر جهل سر شان حاکم نباشد این چنین نمی نوشتند ، شاید هم از تاریخ خبر نباشند ، به جاهیلان سلام باید کرد ، مسله ی مرزی افغانستان پاکستان بک مسله حل شده است ، اولش افغانستان امروزی حق دعوا پشاور را ندارد ،چرا که پیش از نا م افعانستان پشاور به انګلیس ها داده شده بود ، بعد از خط دیورند مرز های افغانستان معلوم شد ، ۱۱۷ سال ګذشت در طول این زمان کی حاکم بود در افغانستان ؟ کی قدرت داشت ؟ وقتیکه هند تقسیم شد چرا صدا بلند نشد کی صدا بلند میکرد؟ چرا پشتون های پشاور نګفتن که ما افغانیم با افغانستانیم ، این حرق ها کهنه شده قابل پزیرش نیست ، روزی صد ها راکت میزند بک پشاوری نګفت که چرا؟ میګویند که خانه ی عروس ساز ودول است مګر از شاه خبری نیست ، بی شرمی هم بک حدی دارد ، تو به خود چی کردی ؟ در نیابد حال پخته هیچ خام ،،،، پس سخن کوتاه باید واسلام
Russian Federation
کاملآ دقیق !!!
M.hh.M
Iran, Islamic Republic of
تو هم حرف مفت میزنی چی خدمتی به افغانستان کردید هیچی بنظرت به همین راحتی میشه از خط دیورند گذشت ما افغانها هزارن نفر را بخاطر این خاک از دست دادیم وخواهیم دید ولی انرا به حیث خاک پاکستان قبول نخواهیم کرد خوب شما گفتید چرا از هند صدا بلند نشد چرا که هند تمام حاکمیتش انزمان در دست انگلیس بود و هرطوریکه خواسته بودند معاهده درست کردن که به هند فرصت داده نشد بتواند صدا بلند کند ولی معاهده که با افغانستان امضا شد چنین نبود بلکه تا به امروز پاکستان تلاش میکند که به حیث مرز رسمی شناخته شود و به حیث خاک دائمی پاکستان پذیرفته شود وتا به امروز از تمام رهبران افغانستان خواستار پذیرفته شدن خط دیورند شدند ولی جواب‌منفی دریافت کردند حتا دولت ملا ربانی و ملا عمر که به خواسته خودشان وکمک های نظامی مالی خودشان در افغانستان بوجود امدند بازهم ملا ربانی وملا عمر خط دیورند را به حیث خاک پاکستان نپذیرفتند ونخواهند پذیرفت مگر اینکه چند تا بی غیرت مثل تو پیدا شود که بپذیرد چرا که شما ها مخالف قوم پشتون هستید وپشتون های زیادی هم در خط دیورند ساکن هستند واین به ضرر شماها تمام خواهد شد اگر کسی در خط دیورند افغانستان رو قبول ندارد کولشون رو جمع کنند بروند پاکستان یعنی اسلام اباد وپنجاب وکراچی ما اگر به قیمت جانمان تمام شود از خاکمان نمیگذریم همانطور که خیلی نگذشتند یکیش هم شهید داکتر نجیب الله است که جانش را داد ولی خاکش را نه . وتا زنده باشیم این خاک را به حیث خاک پاکستان قبول نخواهیم کرد
Iran, Islamic Republic of
سلام خدمت همه جوان شیرافغانستان روزی:دیورندپس میگیردمرگ برخاک فروشان
سیلانی
به عرض سلام به همه.
نویسنده عزیز بسیار به خون سردی و حرف های کاملآ بجا تحریر نمودن که مسله دیورند حل شده زمامداران افغانستان به مراتب این معاهده ننگین را مهر تاید گزاشتاندن و هیچ قوت در افغانستان دیده نمیشود که دوباره معاهده دیورند را لغوه. مه کمی با اضافات مینویسم که بعد از شاه امان الله گروه های مجاهدین همه شان به نوبه خود این معاهده را بخاطر بقا و رسیدن به قدرت در افغانستان تاید نموده اند و هچنان حکومت دست نشانده باکستان ( طالبان) اینها به بار اخر کاملا این معاده را تاید نموده اند . بس باکستان از مداخله افغانستان در رابطه به مسله دیورند حراص نداره . باکستان مسله دیورند را بهانه کرفته خود را در افغانستان دخیل میسازد تا بتواند از بیشرفت و طرقی افعانستان قدرتمند جلوگیری نماید.
United States
این خیانت پشتون ها تمامی نه داره
ریشه این قوم به ناموس فروشی جان می‌گیرد
این قوم همیشه رو سیاه تاریخ بودن است می باشد
امروز هم نوبت طالبان است یک نه مونه اش واحان بدخشان
که با دست
ابوالفضل
Iran, Islamic Republic of
متاسفانه و بدبختانه هموطنان من احمق هستند 😑 بله پشتون ها خون زیادی دادند اما برای چی؟ برای کی؟ پشتون های هموطن بدانند که در خیبر پختونخوا پشتون ها پاکستانی پرچم کشور مارا آتش زدند در خیبر پختونخوا هموطنان ما که هموطنان ما روز استقلال کشور را جشن گرفتند بازهم پشتون های پاکستان هموطنانمان را کتک زدند در مجلس رهبران پشتون ها تمام رهبران پشتون های پاکستان گفته اند که ما به افغلنستان نمیپیوندیم اگر باور نمیکنید بروید مطالعه کنید.
بله پشتون های پاکستان برای این خاک خون نداده اند هزاره شهید داد تاجیک شهید داد ازبک شهید داد اما پشتون پاکستان راکت زد و هموطنان جنوب را شهید ساختند.
اگر شما پشتون ها میخواهید بازهم برای دیورند خودتان را هلاک کنید پس باید منتظر تجزیه باقی مانده کشور هم باشید بهر حال شما قدرت مردم را نمیدانید اگر به حرکت در بیایند آنقدر ثدرتمند خواهند شد که مهار کردن آنها مهال است. غیر پشتون ها آرزوی بازسازی افغانستان را دارند اما پشتون ها زمان زیادی ندارند اگر زمان را از دست بدهند مطمئننا شورشی بزرگ به راه خواهد افتاد و وطن به دوره ای تاریک فرو میرود و آنوقت پاکستان با حمله نظامی واخان را خواهند گرفت.
بله پشتون ها در گذشته مشهد و بلوچستان ایران هم جزو کشور ما بود اما چرا شما به خیبر پختونخوا چسپیده اید؟
ما غیر پشتون ها جانمان را مثل شما برای چیز بی ارزش فدا نمیکنیم و حتی اگر شما کشور را وارد جنگ با پاکستان کردید بازهم با شما نخواهیم جنگید شما نه قدرت جنگ با پاکستان را دارید نه وحدت کافی را پس کشوری که متحد نباشد محکوم به شکست است.
درست مثل تاریخ اگر جنگی صورت بگیرد ما ضرر میکنیم نه پاکستان پس پشتون ها باید بدانند که اگر جنگی صورت بگیرد اول از همه قندهار سقوط خواهد کرد و بعد جلال آباد و بعد کابل و بعدمرکز و همینطور تمام کشور را شما نابود خواهید ساخت آنهم برای هیچ
پربازدیدترین