داعش اعراب را متحد می کند؟

وزیر خارجه عمان اعلام کرده که مشکلات و اختلافات میان کشورهای عضو شورای همکاری های خلیج فارس به رهبری عربستان با قطر کاملاً حل شده است. این خبر در حالی انتشار می یابد که پیش از برگزاری نشست شورای همکاری های خلیج فارس، زمزمه های تعلیق عضویت قطر در این شورا مطرح شده بود؛ کشوری که از سوی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به دلیل حمایت از اخوان المسلمین به بی ثبات کردن منطقه متهم است و کشورهای عربستان سعودی، امارات و بحرین، قطر را به حمایت از جنبش های اسلامگرای نزدیک به اخوان المسلمین در دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس و پناه دادن به آنان از دیگر کشورهای عربی متهم می کنند.
حمایت های قطر از اخوان المسلمین سبب شد که عربستان شرط های هشدارآمیزی را برای ادامه عضویت این کشور در شورای همکاری خلیج فارس مطرح و در عین حال اعلام کند در صورتی که قطر آنها را نپذیرد، روابط کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با این کشور قطع خواهد شد؛ اما در نشست اخیر اعلام شد که تمامی اختلافات با قطر حل شده است.
این تغییر ۱۸۰ درجه ای مواضع کشورهای عربی همسو با عربستان سعودی در برابر قطرِ متمایل به اخوانیسم، متاثر از عوامل منطقه ای و فرامنطقه ای فراوانی است.
واقعیت این است که قطر شاید در حال حاضر یکی از تاثیرگذارترین کشورهای عربی در منطقه خاور میانه باشد؛ کشوری کوچک، ثروتمند و با ادعاهای بزرگ که بی محابا با عربستان سعودی، رقابت می کند، با مصر به رهبری سیسی که حکومت اخوانی مرسی را برانداخت وارد چالش و تنش می شود، با ترکیه، پیمان دوستی می بندد، با اعمال نفوذ بر رهبران حماس، شرایط بی سابقه ای را بر اسراییل می قبولاند و از گروه های تروریستی مورد نظر خود نیز در سوریه، عراق و لیبی، حمایت های همه جانبه مالی و پولی می کند.
چنین کشوری هرچند کوچک باشد، بدون شک نمی تواند برای دیگر اعضای شورای همکاری های خلیج فارس، به آسانی قابل انکار و نادیده گرفتن باشد. افزون بر آنکه نباید از یاد برد که قطر همزمان یکی از متحدان استراتژیک امریکا در منطقه است؛ بنابراین با توجه به اتحاد مشابه کشورهای حوزه خلیج فارس با ایالات متحده، متحد مشترک و مسلط بر این کشورها، هیچگاه اجازه نمی دهد تنش های درونی اعراب به اندازه ای پررنگ شود که به منافع بزرگ امریکا در منطقه خاور میانه لطمه وارد کند یا آن را تحت تاثیر قرار دهد.
در حال حاضر، یکی از اصلی ترین منافع امریکا، راه اندازی یک موج تبلیغاتی عظیم زیر نام شکل گیری «ائتلاف جهانی» با تاکید بر نقش سازنده کشورهای منطقه، علیه نیروی تروریستی داعش است؛ اینکه سرانجام این ائتلاف به کجا منتهی خواهد شد و هدف اساسی از راه اندازی آن چیست، تاکنون به درستی مشخص نیست؛ اما یک نکته روشن است و آن اینکه با فعال تر شدن ایران در بحران عراق و ستیز با داعش که اخیرا با تایید مقام های ارشد ایرانی نیز همراه بوده، اعراب و امریکا در صدد شکل دهی هرچه سریع تر محوری متحد از کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای به بهانه مبارزه با داعش و به هدف پیشگیری از توسعه نفوذ ایران در عراق اند؛ تا به این ترتیب، از نفوذ بیشتر ایران در عراق جلوگیری نمایند و به جای آن، با نفوذ به درون گروه های مبارز عراقی، همزمان پایگاه و سلطه سیاسی خود در عراق را نیز توسعه داده و تقویت نمایند.
از جانب دیگر، خطر گسترش دامنه فعالیت های داعش به داخل کشورهای عرب منطقه نیز شاید یکی دیگر از دلایل کنار گذاشتن اختلافات اساسی محور کشورهای متحد عربستان سعودی با قطر باشد.
در غیر آن، در صورت نبود چنین انگیزه های نیرومندی، بعید به نظر می رسد عربستان بتواند یک قطر مدافع اخوانیسم را در شورای همکاری های خلیج فارس تحمل کند و از آنسو نیز نشانه ای از عدول یا انعطاف قطر در خصوص مواضع آن کشور که آشکارا در ضدیت با منافع سعودی قرار دارد دیده نمی شود؛ از حمایت از اخوان المسلمین و تقویت تروریست های مخالف تروریست های سعودی تا رابطه با حماس و...
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور