وقتی بازگشت دیکتاتور هم رؤیا می شود

امریکا به اتفاق چهار همپیمان اروپایی خود خواستار پایان فوری درگیری های نظامی در لیبی شده است.
دولت های امریکا، آلمان، فرانسه، ایتالیا و انگلیس در بیانیه ای گفته اند بحران لیبی "راه حل نظامی ندارد."
ده ها نفر در روزهای اخیر در درگیری میان شورشیان اسلامگرا و نیروهای دولتی در شهر بنغازی، در شرق لیبی، کشته شده اند.
لیبی از زمان سقوط دولت معمر قذافی در سال ٢٠١١ بی ثبات بوده است.
بیانیه پنج دولت غربی همچنین حکایت از آن دارد که اگر لیبی مامنی برای گروه های تروریستی شود آزادی آن کشور با مخاطره روبرو خواهد شد.
این دولت های غربی که همگی در سرنگونی حکومت معمر قذافی نقش داشته اند، گفته اند تنها یک ارتش ملی که به دولتی دموکراتیک پاسخگو است، می تواند مشکلات امنیتی لیبی را حل و فصل کند.
گروههای شبه نظامی اسلامگرا در لیبی مثل گروه انصار الشریعه، که توسط دولتهای غربی به عنوان گروه تروریستی شناخته می شوند، در حال نبرد با نیروهای دولتی بوده اند و سبب تعطیلی پارلمان آن کشور و مخفی شدن نمایندگان پارلمان جدید، شده اند.
این موضع تازه پنج دولت غربی عضو ناتو که به باور بسیاری از تحلیلگران، دخالت نظامی این سازمان در جریان انقلاب های خاور میانه ای سال ۲۰۱۱ بود که لیبی به وضعیت کنونی دچار شد، پیش از آنکه مسئولانه باشد، ناامیدکننده است.
پرسش این است که آیا تروریزمی که امریکا و سایر هم پیمانان این کشور در سوریه و عراق به بهانه مبارزه با آن ائتلافی ۴۰ کشوری تشکیل می دهند، چرا در لیبی مبارزه با آن راه حل نظامی ندارد؟
دوگانه رفتاری و تفسیرهای منفعت محورانه از تعبیر تروریزم، اصلی ترین معضل امنیتی جهان ماست و نشان می دهد که ناامنی و تلاش های کاذب و کذایی برای تامین صلح جهانی از سوی قدرت های بزرگ، هردو ریشه در یک رویکرد مشترک دارد و به همین دلیل، به باور بسیاری از تحلیلگران مسایل استراتژیک، وضعیت امنیتی در جهان به اندازه ای پرتناقض است که به آسانی می توان میان تروریزم و ضد تروریزم جمع کرد و هردو را زیر یک سقف و سیاست، تعریف نمود.
لیبی پیش از آنکه دخالت نظامی ناتو این کشور را به عنوان لاشه ای افتاده در چنگال گرگ های قبایل و افراطیون تکفیری و سلفی قرار دهد، کشوری مقتدر دارای دولت، ساختار سیاسی منسجم، ارتش مجهز و آموزش دیده و ذخایر عظیم سلاح بود و در مقطعی حتی این کشور، مجهز به سلاح های کشتار جمعی بود.
با آنکه کسی که در رأس این کشور قرار داشت از نظر بسیاری ها شاید یک سرهنگ دیوانه بود که خود را مرکز و مدار همه چیز در جهان می دانست؛ اما دست کم، مردم آن کشور، همانند اکنون در برزخ مرگ و زندگی گرفتار نبودند.
ناتو پس از دخالت نظامی در لیبی، این کشور را به حال خود رها کرد و اکنون این کشور، در هر منطقه، یک حکومت، یک ارتش، یک قانون خاص و یک نظام اداری جداگانه دارد.
از ترکیه و قطر تا عربستان سعودی و مصر در لیبی برای خود پایگاه، حوزه نفوذ مستقل و منافع جداگانه دارند و هرکدام از این کشورها نیز برای حفظ این منفعت های راهبردی، از یک گروه تروریستی مسلح حمایت های وسیع مالی و تسلیحاتی می کنند.
با این حساب، چگونه می توان به لحاظ منطقی قبول کرد که بحران جاری در لیبی، راه حل نظامی ندارد؟
آیا به جز راه اندازی یک عملیات وسیع ضد تروریستی، می توان میراث نحس ناتو در این کشور را از میان برد و لیبی را از چنگال تروریست های تکفیری نجات داد؟
به عقیده این کارشناسان، تجربه لیبی نشان داد که قدرت های خارجی به دلیل تضاد منافع نتوانستند بر سر تقسیم غنایم و منابع نفتی سرشار باقیمانده از دوران سرهنگ قذافی به توافق برسند و همین امر، با استفاده از بافت قبیله ای و طایفه ای جامعه لیبی، این قدرت ها را به سمت تشکیل مناطق نفوذ محلی با تقویت گروه های جدایی طلب و خودسر منطقه ای، سوق داد.
این وضعیت تا آنجا ادامه یافت که لیبی اکنون به کانون بی ثباتی در دنیای عرب و شمال افریقا تبدیل شده و حتی طرابلس پایتخت این کشور نیز از سوی چندین حکومت خودخوانده محلی اداره می شود و فرودگاه بین المللی طرابس تاکنون بارها از سوی گروه های شورشی و تروریستی، دست به دست شده است.
این کشور همچنین به یکی از کانون های اصلی ترویج و تکثیر تکفیری های داعش، القاعده و... تبدیل شده و بیم آن می رود که ادامه این وضعیت در لیبی، اوضاع امنیتی در دیگر کشورهای عرب و افریقایی را نیز از کنترل خارج کند.
اوضاع در لیبی به اندازه ای خراب است که پارلمان قانونی و منتخب این کشور، از هراس تروریست ها، به یک شهر حاشیه ای پناه برده و جلسات آن در یک هوتل برگزار می شود.
برای بسیاری از لیبایی ها اکنون بازگشت مجدد حکومتی شبیه دیکتاتوری معمر قذافی یک رؤیای دست نیافتنی شده است و این از تبعات مداخله نظامی ناتو در آن کشور و دوگانه رفتاری غرب و اعراب در برخورد با تروریزم است.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور