خروج زودهنگام؛ باید نگران بود؟

رییس جمهور اشرف‌غنی یکبار دیگر از نیروهای خارجی خواسته که برخلاف برنامه‌ریزی‌های انجام شده، زمان بیشتری در افغانستان مستقر باشند. این در حالی است که قرار است امریکا آخرین نظامی خود را در پایان سال ۲۰۱۶ از افغانستان خارج کند.
رییس جمهور دوشنبه در ملاقات با وزیر خارجه استرالیا؛ جولی بیشیپ اظهار داشت که ضرب الاجل خروج قوای خارجی از افغانستان به این دلیل باید معلق شود که حکومت برای اصلاحات سیستم امنیتی و اقتصادی، فرصت نفس کشیدن داشته باشد.
خانم بیشیپ گفت رهبران افغان در مورد تصمیم امریکا و مهلت تعیین شده برای خروج از افغانستان معلومات کافی دارند؛ ولی آنها خواهان وقت بیشتر هستند.
از سوی دیگر، جنرال سابق نیروهای ناتو و امریکا؛ جیمز ستاو ریدس به روزنامه دیلي تلگراف گفته است که با خروج قوای خارجی از افغانستان، این کشور جنگ زده بار دیگر به لانه تروریست ها تبدیل خواهد شد.
اشرف غنی پیش از این نیز وقتی برای نخستین بار از قول مقام های کاخ سفید گزارش شد که امریکا احتمالا در سال ۲۰۱۶ تمامی نیروهای نظامی خود را از افغانستان خارج می کند، این خواسته را به صورت غیر مستقیم مطرح کرده و گفته بود که این تصمیم کاخ سفید، قابل بررسی مجدد است.
استدلال آقای غنی ظاهرا روشن و مبتنی بر این منطق است که افغانستان برای عملیاتی سازی طرح های امنیتی و اقتصادی خود نیاز به حضور نیروهای خارجی برای مدت زمان بیشتری دارد.
با این حال، کارشناسان می گویند که آقای غنی به عنوان رییس جمهور، هنوز هیچ طرح امنیتی و اقتصادی را اعلام نکرده است؛ تا بر پایه آن بتوان چشم انداز عملیاتی شدن این طرح ها را تا سال های آینده، مورد سنجش و ارزیابی قرار داد.
از سوی دیگر، دولت افغانستان، ۱۳ سال زمان در اختیار داشت؛ تا همواره بر پایه این سناریو برای آینده استراتژیک خود در ابعاد امنیتی و اقتصادی برنامه ریزی کند که روزی اگر نیروهای خارجی به کلی از کشور خارج شوند، چگونه باید جای خالی آنها را پر کرد.
دولت آقای کرزی در طول این مدت، هرگز به این مساله به صورت جدی فکر نکرد که آیا افغانستان روزی بدون نیروهای خارجی نیز قابل تصور است یاخیر.
او همچنین برخلاف اشرف غنی، در سال های آخر حکومت اش، وقتی روابط وی روز به روز با شرکای غربی اش تیره تر می شد، تلویحا از ایده خروج کامل حمایت می کرد؛ اما همواره اذعان می کرد که این نیروهای خارجی هستند که بیشتر از افغانستان، نیاز به استمرار حضور خود در کشور دارند.
با همه این احوال، او حتی لحظه ای برای تدوین یک استراتژی عملی، بلندمدت و آینده نگرانه فکر نکرد که بر اساس آن، بتوان مثلا تا سال ۲۰۱۶ یک دولت مقتدر، نیروهای مسلح متکی به خود و کشوری فارغ از نیاز به حضور و کمک نظامی کشورهای خارجی داشته باشیم.
تفاوت رییس جمهور غنی با آقای کرزی در این زمینه، این است که او دست کم می داند اگر نیروهای خارجی در زمان اعلام شده افغانستان را ترک کنند، دشواری های دولتی که او اکنون آن را رهبری می کند، تا چه میزان خواهد بود و در برابر این حجم سنگین دشواری ها، امکانات او و دولت اش برای مهار و مقابله با آن، چه قدر اندک است.
نکته دیگری که اشرف غنی را بیش از کرزی نگران می کند این است که او می داند اگر این اتفاق بیفتد، بدون شک در دوره ریاست جمهور او می افتد و این امر، مستقیما آینده سیاسی او را آماج قرار خواهد داد.
با همه این احوال، شباهت آقایان کرزی و غنی در این است که هیچکدام از آنها برای آینده امنیتی و اقتصادی افغانستان، برنامه ای ندارند؛ زیرا شاید هردو تصور می کرده اند که افغانستان نیز مانند جاپان یا کوریای جنوبی، برای همیشه میزبان نیروهای نظامی امریکایی و ناتو باقی خواهد ماند. بدون آنکه در نظر آورند که هزینه های حضور نظامی امریکا در افغانستان نسبت به دو کشور یادشده، بسیار سنگین تر از فواید و دستاوردهای آن خواهد بود.
بنابراین، حضور نظامیان خارجی در کشور، نمی تواند ابدی و همیشگی باشد و به همین دلیل، به جای ابراز نگرانی و طرح درخواست های مکرر برای تمدید استقرار این نیروها، می بایست به صورت جدی، برای جایگزینی آنها با نیروهای بومی و ملی فکر کرد و با ایجاد راهبردهای عملی و واقع بینانه، وابستگی و اتکا به نیروهای خارجی را به حد اقل ممکن، کاهش داد.
محمدرضا اميني- خبرگزاري جمهور