مهاجران غایب بزرگ رابطه با پاکستان

پاکستان بیش از ۲.۶ میلیون پناهنده افغانستانی را مجبور به بازگشت به کشور کرده، اقدامی که گروه‌های حقوق بشری بین‌المللی آن را «غیرانسانی» و «غیرقانونی» می‌دانند.
یک مقام وزارت داخله و مناطق مرزی پاکستان گفته ۱.۶ میلیون پناهنده ثبت نام شده و یک میلیون پناهنده ثبت نام نشده افغان باید نهایتا تا ماه دسامبر پاکستان را ترک کنند.
او گفت: ضرب الاجل پناهندگان ثبت نام شده برای بازگشت به سرزمین شان ماه دسامبر است؛ این در حالی است که براساس توافق با کمیشنری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR)، پناهندگان ثبت نام نشده باید فورا خاک پاکستان را ترک کنند.
این تصمیم به عنوان بخشی از توافق امنیتی پس از حمله طالبان به مکتبی در پیشاور، اتخاذ شده است.
پس از این حمله، پولیس پاکستان به شماری از اردوگاه‌های پناهندگان در مناطق مختلف پاکستان حمله کرد.
در همین حال، دیده بان حقوق بشر از اسلام آباد خواسته تا بازگشت اجباری پناهندگان را متوقف کند.
معاون بخش آسیایی دیده بان حقوق بشر اعلام کرد:«مقامات پاکستان نباید به خاطر جنایات طالبان در پیشاور، افغانستانی ها را قربانی کنند.»
رفتار غیر انسانی و غیر قانونی پاکستان در برابر میلیون ها پناه جوی افغان در حالی صورت می گیرد که مقامات رسمی در کابل و اسلام آباد از آغاز فصل جدید رابطه میان دو کشور سخن می گویند و به شدت سرگرم بهبود همه جانبه روابط دوجانبه هستند.
با این وصف، به نظر می رسد وضعیت مهاجران یکی از غایبان بزرگ فرایند بهبود و بازسازی رابطه با پاکستان است.
حکومت وحدت ملی به رهبری اشرف غنی، تمامی امکانات و ظرفیت ها را به کار گرفته تا سیاست خارجی افغانستان در قبال کشورهای منطقه را به گونه ای مهندسی و مدیریت کند که همه چیز برای بهبود تاریخی رابطه با پاکستان، فراهم باشد.
در این راستا، به باور ناظران، آقای غنی تاکنون حاضر شده، برخی ابعاد مهم و استراتژيک دستاوردهای کرزی در عرصه سیاست خارجی در قبال کشورهای منطقه را قربانی کند یا عملا نادیده بگیرد.
سردی محسوس رابطه با هند به منظور جلب نظر پاکستان یکی از مهم ترین این موارد است.
افزون بر آن، بی توجهی به ستم و سبعیتی که نیروهای پولیس پاکستان بر میلیون ها مهاجر افغان مقیم آن کشور روا می دارد نیز بخشی از هزینه های سنگینی است که اشرف غنی ظاهرا حاضر به پرداخت آن شده و تمامی اقدامات حکومت به رهبری وی در این خصوص، از موضع گیری های دیپلماتیک و وعده های غیر عملی فراتر نرفته است.
در این میان، وقتی دولت های ملی، نه تنها هیچ اقدامی در راستای بهبود وضعیت مهاجران متبوع شان انجام نمی دهند؛ بلکه آن را به مثابه بخشی از امتیازها و هزینه های سنگین یکجانبه به منظور بهبود رابطه با کشور میزبان، به جانب مقابل واگذار می کنند، تنها و تمام امید مهاجران، اقدام سازمان ها و نهادهای بین المللی مدافع حقوق بشر و حافظ حقوق مهاجران است.
با این حساب، نکته ای که جای بحث و اعتراض و نگرانی دارد این است که چرا این اقدامات در چارچوب کنوانسیون های بین المللی صورت نمی گیرد؟ چرا با استفاده از زور تلاش می شود مهاجران بی دفاع و بی گناهی که هیچ نقشی در سیاست های جاری میان افغانستان و پاکستان ندارند در معرض سرکوب و بازداشت و اخراج اجباری قرار گیرند؟
پاکستان و هریکی دیگر از کشورهای میزبان میلیون ها مهاجر افغانستان، متاسفانه بعد از ده ها سال، هنوز نتوانسته اند، مرز بین سیاست و مهاجرت را تشخیص دهند و این دو را از همدیگر تفکیک کنند.
نگاه سیاسی به عامل مهاجرت، از اساس یک نگاه غلط و جدی ترین تهدید در برابر حقوق بین المللی مهاجران است.
مهاجرت یک وضعیت و عارضه اجتماعی است که در نتیجه تحولات داخلی یک کشور یا آفات و بلایای طبیعی در منطقه ای، بر سر ساکنان محلی و غیر نظامیانی می آید که هیچ نقشی در سیاستگذاری های رسمی دولت های متبوع خود ندارند.
کنوانسیون های بین المللی، به همین جهت، حقوقی را برای این طیف از انسان ها، در نظر گرفته و آن را واجد احترام و رعایت قلمداد کرده اند؛ اما کشورها غالبا با این پدیده برخورد سیاسی می کنند.
با توجه به سرگرمی شدید دولت اشرف غنی به مساله صلح و حواشی آن، به نظر نمی رسد در کوتاه مدت، توجهی به وضعیت ناگوار مهاجران افغان در پاکستان صورت گیرد؛ اما انتظار می رود با توجه به موضع گیری های صریح و شدید سازمان های حقوق بشری بین المللی، پاکستان از خارج تحت فشار قرار گیرد؛ تا به برخورد غیر انسانی و غیر قانونی اش با مهاجران بی پناه افغان، پایان دهد.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور