افغانستان و هند؛ تهدیدات و تعهدات مشترک

سفیر هند در کابل می‌گوید کشورش در جنگ‌های نیابتی در افغانستان دخیل نیست و دهلی نو تنها برای بازسازی این کشور فعالیت می‌کند.
امرسنها؛ در آستانه سفر اشرف غنی به هند گفت که کشورش در افغانستان در رقابت با پاکستان قرار ندارد.
او همچنین موجودیت افراد وابسته به داعش در افغانستان را برای تمام کشورهای منطقه از جمله هند خطرناک خواند و گفت که این خطر تنها متوجه همسایگان افغانستان نیست.
به گفته آقای امرسنها، فعالیت هیچ گروه تروریستی بدون کمک خارجی دوام نمی‌کند و در این مورد شک و تردیدهای جدی در باره داعش وجود دارد.
سفیر هند در کابل افزود که فعالیت افراد مسلح و نهضت‌های ضد دولتی تا زمانی‌که این گروه‌ها پایگاه‌های خارجی نداشته باشند امکان پذیر نیست.
اشرف غنی، هفته آینده به هند سفر می‌کند.
او افزود که در سفر آقای غنی، دو طرف روی موضوعات امنیتی و اقتصادی بحث خواهند کرد.
وی تاکید کرد که کشورش افغانستان را تنها نخواهد گذاشت؛ چرا که دو کشور باهم تعهداتی دارند.
این اظهارات سفیر هند در کابل اکنون و در آستانه سفر قریب الوقوع اشرف غنی به هند، از اهمیت زیادی برخوردار است.
این اظهارات نشان می دهد که هند نیز درست به اندازه افغانستان، نسبت به جنگ نیابتی جاری یا آینده در افغانستان نگران است.
هندی ها به خوبی می دانند که نه توانایی راه اندازی جنگ نیابتی علیه پاکستان در افغانستان را دارند و نه تمایلی نسبت به این امر دارند.
منافع هند در یک افغانستان، امن باثبات و فارغ از خطر تروریزم، ناامنی و هراس افکنی است.
اما در سوی دیگر این ماجرا پاکستان قرار دارد که درست برخلاف موضع و دیدگاه رقیب متخاصم خود هند، تلاش می کند از مسیر تقویت و تجهیز تروریزم در افغانستان، به اهداف و منافع خود برسد.
این امر البته تنها محدود به دشمنی دیرینه و سنتی هند و پاکستان نمی شود. پاکستان نسبت به افغانستان نیز درست همین نگاه را دارد. یک افغانستان امن، باثبات، مرفه، مترقی و توسعه یافته هرگز مطلوب پاکستان نیست.
پاکستان قدرت خود را در ضعف افغانستان می بیند و به همین دلیل، از هیچ تلاشی برای تضعیف دولت های ملی مرکزی، دامن زدن به شقاق ها و شکاف های قومی و مذهبی و حفظ و استمرار وابستگی اقتصادی افغانستان، فروگذار نمی کند.
این دو نوع نگاه، حتی اگر هیچ دشمنی دیرینه و ریشه داری هم بین دو قدرت اتمی جنوب آسیا وجود نداشته باشد، کافی است؛ تا دوطرف در یک جنگ نیابتی در افغانستان، رویاروی هم قرار گیرند.
هند در طول سال های گذشته، این تجربه را از نزدیک لمس کرده است که در جنگ نیابتی با پاکستان در افغانستان، همواره قربانی خواهد بود.
افغانستان نیز این مهم را درک می کند؛ اما ظاهرا تدبیر خردمندانه ای که هم بتواند پاکستان را قانع کند از این اقدام دست بکشد و هم هند را از آنچه از افغانستان و در افغانستان می خواهد و در جستجوی آن است راضی و خشنود کند وجود ندارد.
به همین دلیل، تصور می شود حکومت اشرف غنی، به ناگزیر دست به یک انتخاب نامطمئن زده است و آن، برگزیدن پاکستان به جای هند به عنوان شریک و همکار استراتژیک است.
هند و افغانستان اگرچه هنوز هم روی کاغذ، همکار و هم پیمان استراتژیک محسوب می شوند؛ اما رویکرد و رفتار اشرف غنی در ۷ ماه حاکمیت وی، نشان داده است که او اهمیت زیادی به مفاد این پیمان نامه نمی دهد.
هند اما هنوز به آن متعهد است و تلاش می کند افغانستان را نیز نسبت به قرارداد یادشده، پایبند نگهدارد.
البته دستیابی به این مهم هم از مسیر تنش و دوری گزینی سیاسی امکان پذیر نیست. اگرچه اشرف غنی با تعلل و تأخیر در سفر به هند از یکسو و فسخ برخی قراردادهای خرید سلاح از آن کشور و در عین زمان، تحکیم و توسعه رابطه با پاکستان، دلسردی و عدم تمایل خود برای همکاری های راهبردی و وسیع با هند را نشان داده است؛ اما هندی ها هنوز ناامید نشده اند.
به ویژه اکنون که خطر داعش نیز روز به روز جدی تر می شود و افغانستان را در برابر یک آینده نامشخص و تاریک قرار داده است، این، فرصتی برای هند است؛ تا با تاکید ضمنی بر دست داشتن پاکستان در تجهیز و تقویت داعش در افغانستان، نگاه و نظر دولت کابل را به سمت توسعه همکاری های راهبردی با هند، برگرداند.
به همین دلیل، سفیر هند از یکسو بر تهدیدات مشترکی که هند و افغانستان را به صورت همزمان تهدید می کند اشاره کرده و از جانب دیگر، به اشرف غنی گوشزد کرده است که دو کشور در مقابل همدیگر تعهدات مشترک نیز دارند که نمی توان به آسانی بر آنها پای گذاشت و گذشت.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور