ابهام زدایی از سرنوشت ملاعمر و ابهام در روند صلح

گروه طالبان گفته است که دفتر سیاسی این گروه از جریان مذاکرات صلح که در اسلام آباد یا چین برگزار می‌شود اطلاعی ندارد.
در اعلامیه این گروه آمده است که اخیرا خبرهایی در این مورد که "بین اداره کابل و امارت اسلامی" در چین یا پاکستان به زودی گفتگوهای صلح برگزار می‌شود منتشر شده است "امارت اسلامی در این مورد تمام صلاحیت را به دفتر سیاسی خود سپرده است و آنها در جریان این موضوع نیستند."
دور اول این مذاکرات حدود دو ماه پیش در محلی در نزدیکی اسلام آباد برگزار شد و استقبال مقام‌های افغان، سازمان ملل و دولت امریکا را در پی آورد. طالبان در پیامی به مناسبت عید فطر که با امضای نام ملاعمر منتشر شد هم بدون اینکه اشاره‌ای به گفتگوهای صلح کند گفت که "در اسلام گفتگو با دشمن" منع نشده است.
اطلاعیه طالبان در مورد بی‌خبری از روند گفتگوهای صلح یک روز پس از انتشار خبر مرگ ملاعمر منتشر شده است.
در خبرنامه‌ طالبان در مورد روند گفتگوهای صلح توضیح داده شده که این گروه برای مسایل سیاسی دفتری جداگانه دارد و موضع این دفتر همواره روشن بوده است.
اعلام این موضع گیری احتمالا روند صلح جاری میان طالبان افغان مستقر در پاکستان و حکومت اشرف غنی را با ابهام های تازه ای رو به رو می کند؛ زیرا بیم آن می رود که این موضع گیری، ناشی از شکاف شدید درون گروهی طالبان بر سر مدیریت روند صلح و رهبری این گروه پس از ملاعمر باشد.
این اعلامیه احتمالا از سوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه منتشر شده است؛ دفتری که گفته می شود خود یکی از شعب مدعی رهبری طالبان است و خود را مستحق جانشینی یا دست کم نمایندگی از ملاعمر می داند.
بر اساس ارزیابی ها، پس از مرگ ملا عمر، شکاف های عمیق و تنش های شدیدی در درون گروه طالبان شکل گرفته است که دفتر قطر نیز از یکی از جریان هایی نمایندگی می کند که خود را مستقل از اعضای هیات رهبری طالبان در پاکستان می داند.
به نظر می رسد با رسمی و رسانه ای شدن خبر مرگ ملا عمر، دفتر قطر در یک اقدام پیشدستانه، تلاش کرده است، همه رشته های جریان های طالبان مستقر در پاکستان برای تحت کنترل درآوردن روند صلح و خارج کردن ابتکار این روند از دست دفتر سیاسی طالبان مستقر در قطر را پنبه کند و یکبار دیگر بر این نکته تاکید نماید که به جز دفتر سیاسی قطر، هیچ مرجع دیگری حق گفتگوی صلح با دولت کابل به نمایندگی از طالبان را ندارد؛ زیرا به باور اعضای دفتر قطر به رهبری ملا طیب آقا و حمایت ملا برادر، فلسفه وجودی این دفتر، پیشبرد امور مربوط به صلح و سیاست است و آنهایی که در پاکستان مستقر اند فقط در حوزه جنگ صلاحیت تصمیم گیری دارند.
در پاکستان هم دست کم دو جریان پرقدرت دیگر منسوب به طالبان فعال هستند که به شدت بر سر رهبری این گروه و به دست گرفتن سکان سرنوشت سیاسی و نظامی آن پس از مرگ ملا عمر باهم رقابت و مبارزه می کنند؛ گروه به رهبری ملا اخترمحمد منصور و جریان تحت رهبری فردی به نام ملا یعقوب که گفته می شود ۲۶ سال دارد و فرزند ملاعمر است.
آنچه اختلاف نظرهای طالبان در مورد روند گفتگوهای صلح را مورد تایید قرار می دهد این نکته است که در دور نخست گفتگوهای رسمی صلح میان افغانستان و طالبان در نزدیکی اسلام آباد، این نمایندگان ملا منصور بودند که در این نشست به نمایندگی از طالبان حضور یافتند؛ بنابراین، بسیار محتمل است که آنها مورد تایید ملا یعقوب و همچنین طیب آقا نباشند و اعلامیه تازه طالبان نیز تا حدودی این نکته را تایید می کند.
با این حساب، با ابهام زدایی از سرنوشت مرگ و زندگی ملاعمر؛ رهبر گروه طالبان، روند صلح دولت اشرف غنی با طالبان، با ابهامات تازه و پیچیده ای رو به رو شد؛ ابهاماتی که روشن نیست سرنوشت این روند را به کجا می کشاند و آیا با توجه به این وضعیت، هنوز می توان نسبت به موفقیت روندی که در پاکستان شروع شده، امیدوار بود یانه.
مساله مهم دیگر که هنوز در ابهام قرار دارد، نقش پاکستان در این انشعابات و انتسابات است. روشن نیست که پاکستان تا چه میزان بر گروه های نوظهور طالبان، نفوذ دارد و این تنش های داخلی، تا چه میزان با حمایت پاکستان همراه است؛ اما به نظر می رسد پاکستان از این انشعاب ها استفاده دوگانه می کند، از یکسو جریانی از طالبان را برای پیشبرد روند صلح با دولت اشرف غنی، به کار می گیرد و از جانب دیگر، جریان جنگ طلب این گروه متشکل از فرماندهان نظامی شان را به جنگ ترغیب می کند و به این ترتیب، ابتکار صلح و جنگ افغانستان را همزمان در اختیار می گیرد.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور