افغانستان و پاکستان؛ تعریف دوگانه از تهدید مشترک

حامد کرزی؛ رئیس جمهور پیشین از رهبران احزاب سیاسی پاکستان خواست تا برای تأمین صلح در منطقه دست به کار شوند.
رهبران احزاب سیاسی پشتون در پاکستان و برخی از چهره‌های سیاسی افغانستان در مراسم مشترکی در کابل از درگذشت افضل خان لالا؛ یک رهبر سیاسی پاکستان تجلیل کردند.
حامد کرزی در این مراسم گفت:"من فکر می‌کنم که کشورهای منطقه با تهدیدی مشترک روبرو هستند؛ اما دسیسه سبب بی اتفاقی نخواهد شد. از شما رهبران سیاسی می خواهم هر آنچه که در توان دارید، برای تأمین صلح در منطقه انجام بدهید."
رهبران احزاب سیاسی پاکستان هم هراس افکنی را دشمن مشترک کشورهای منطقه خواندند.
سلیم خان؛ پسر محمد افضل خان لالا گفت:"باور ما این است که مرز، سبب جدایی میان ما نمی‌شود و ما به عنوان یک ملت واحد در کنار هم می‌ ایستیم."
دیگر سخنرانان این مراسم هم از تعبیرهای مشابه در توصیف روابط دو کشور و وضعیت منطقه، استفاده کردند.

این نخستین تلاش آقای کرزی برای جلب همکاری صادقانه پاکستانی ها برای مبارزه با تروریزم نیست. او پیش از این در طول ۱۴ سال حکمرانی اش دست کم ۲۰ بار به پاکستان سفر کرده و در این زمینه با مقام های ارشد حکومت پاکستان، سران احزاب، فعالان قومی و ملی گرایان پشتون، گفتگوهای مبسوط و مفصلی انجام داده است؛ اما دستاورد ملموس و مشخصی نداشته است.

ناظران و کارشناسان می گویند که این سخنان تازه او، آخرین تکاپوی آقای کرزی برای جلب نظر پاکستان محسوب می شود و نشان می دهد که او به رغم شکست های سنگینی که از تلاش هایش در طول این سال ها متحمل شده، هنوز هم به همکاری صادقانه پاکستان امید بسته است.

این شاید همذات پنداری افراطی او به رهبران و فعالان سیاسی پشتون در آنسوی دیورند باشد؛ چیزی که دیگر رهبران سیاسی دیروز و امروز افغانستان نیز کمابیش به آن آغشته اند.

ناظران می گویند که هدف آقای کرزی اما برخلاف ظاهر و لحن و مفاد سخنان تازه او، نه مبارزه با تروریزم بلکه آشتی و صلح با تروریزم است؛ اما هدف او هرچه باشد به نظر نمی رسد او این بار نیز پاسخ مثبت و مؤثری به دست آورد. دلیل این امر نیز مشخص است، تروریزمی که افغانستان از آن سخن می گوید برای پاکستان دو معنای مجزا و متفاوت دارد.

پاکستان از یکسو خود قربانی تروریزم است و از جانب یکی از بزرگترین مراکز مولد تروریزم و پرورش نیروهای تروریستی مخصوص صادر به کشورهای همسایه اش از قبیل هند، ایران، افغانستان و...

بنابراین برای پاکستانی ها مبارزه با تروریزم نیز درست مانند خود مقوله تروریزم، مفهوم و کارکرد دوگانه و متفاوت دارد.

تروریزمی که سال پیش، فرودگاه کراچی را آماج قرار داد و ده ها کشته و زخمی بر جای گذاشت، با تروریزمی که مامور مختل کردن دولت و نیروهای امنیتی افغانستان و هر روند ملی دیگر در این کشور است و یا آنچه پیش از این، منجر به گروگانگیری مرزبانان ایرانی شد، تفاوت های بنیادی و عمیقی از همدیگر دارند.

در این شکی نیست که تروریزم، روزگاری به بخشی مهم از استراتژی توسعه طلبی و استیلای سیاسی، امنیتی پاکستان بر همسایگانش تبدیل شد و این امر البته در تبانی با برخی از مهم ترین قدرت های منطقه ای در دنیای عرب و قدرت های سلطه جوی جهانی، به سرعت ابعاد بین المللی و فرامنطقه ای پیدا کرد.

این بخش از تروریزم هنوز هم یکی از اساسی ترین استراتژی های تامین و تعمیم سلطه استراتژیک اسلام آباد و به تبع آن قدرت های بزرگ خارجی بر سرنوشت ملت های منطقه است. نشانه های آشکار آن را در افغانستان، ایران، هند و... به وضوح می بینیم.

اما در این میان، تروریزم دیگری هم هست که گاه اهداف پاکستانی را آماج قرار می دهد و خواب پاکستانی ها را می آشوبد. این تروریزم اول اینکه ممکن است پیش از آنکه یک خطر جدی و راهبردی باشد یک بازی ساده تاکتیکی باشد؛ تا به این ترتیب، حس همدردی کشورهایی مانند افغانستان را برانگیزد و رویکرد تروریست پرورانه اسلام آباد در ابعاد منطقه و فرامنطقه را توجیه نماید. دوم اینکه این گونه رویدادها برایند همخانگی خودخواسته با زنبورهایی است که پاکستان برای ماموریت های خارجی پرورش می دهد.

با این حساب، پاکستان ممکن است با طالبان پاکستانی در وزیرستان وارد جنگ شده باشد؛ اما هرگز دست از حمایت خود از تروریزم در افغانستان، ناامنی در مرزها و... برنخواهد داشت. برای پاکستان، تروریزم دو مفهوم افغان و پاکستانی دارد؛ اما آقای کرزی پس از اینهمه سال، هنوز این حقیقت را به درستی درک نکرده است.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور