مرگ منصور؛ چرا پاکستان معترض است؟

سرتاج عزیز؛ مشاور نخست وزیر پاکستان گفته است که کشته شدن ملااخترمنصور؛ رهبرطالبان، پروسه صلح افغانستان را پیچیده تر می سازد.
او از این حمله امریکا در خاک پاکستان، انتقاد کرده و گفته است: امریکا خلاف توافق گفتگوهای چهارجانبه عملکرده و کشته شدن ملامنصور روند صلح را تحت الشعاع قرار خواهد داد.
عزیز تصریح کرد: "افغانستان، پاکستان، امریکا و چین در پنجمین نشست چهارجانبه صلح افغانستان در اسلام آباد توافق کردند که راه حل سیاسی و مذاکره، امکانپذیرترین گزینه برای کمک به حل مسایل افغانستان است و تلاشها در این زمینه باید برای آوردن طالبان پای میز مذاکرات صلح ادامه یابد؛ اما برخی اعضای گروه چهارجانبه به این توافق پایبند نماندند".
این گفته ها درحالی مطرح می گردد که پیش از این نخست وزیر و دیگرمقامهای بلندپایه پاکستانی نیز به شدت از حمله امریکا که منجر به کشته شدن رهبر طالبان شد انتقاد کرده بودند.
پیش از این هم پیش بینی می شد که مرگ ملا منصور، بهانه ای تازه برای پاکستان و جناح های طرفدار جنگ فراهم کند تا روند صلح افغانستان را برای مدت زمان بیشتری به تأخیر اندازند و به این ترتیب، دولت افغانستان، به ویژه آن عده از عناصری که از روند گفتگوهای صلح با تروریست های طالبان تحت هر شرایط و به هر قیمتی، دفاع می کنند و بر استمرار این روند راکد و شکست خورده تأکید می نمایند را مجبور سازند تا در آینده، تمامی تلاش های صورت گرفته در این زمینه را نادیده بگیرند و یکبار دیگر همه چیز را از صفر شروع کنند.
این همان تجربه ای است که پیش از این، با حذف روشمند و سیستماتیک مهره های هوادار صلح طالبان در یک روند مبهم و پرسش برانگیز، به دست آمده و با افشای خبر مرگ ملا عمر، به صورت ملموس تری، به نمایش درآمده است.
با این حال، پاکستان و تئوریسین های صلح و جنگ آن کشور به خوبی می دانند که قادرند عناصر همسو با روند گفتگوهای صلح را در درون افغانستان، برای مدت زمانی طولانی، همچنان به این روند، وفادار نگه دارند و به نوعی، تصور می کنند که افغانستان، گزینه ای جز تمکین و همراهی با خواسته های پاکستان در این عرصه ندارد.
از این منظر، اظهارنظر مشاور امنیت ملی و سیاست خارجی نخست وزیر پاکستان، درباره احتمال بروز پیچیدگی در روند گفتگوهای صلح افغانستان، کاملا قابل درک است و این در واقع، همان چیزی است که پاکستان از مرگ ملا منصور می تواند به دست آورد.
در این میان، پرسش این است که چرا پاکستان، در خصوص مرگ ملا منصور، نسبت به امریکا معترض است؟
این اعتراض و ابراز نارضایتی، می تواند انگیزه ها و اهداف چندگانه و مختلفی داشته باشد.
یکی از مهم ترین دلایل این امر، تلاش دولت اسلام آباد، برای فرونشاندن آتش خشم و اعتراض ضد امریکایی انبوهی از پاکستانی هایی است که سال هاست تصور می کنند امریکا هیچ احترامی به استقلال، تمامیت ارضی و حاکمیت ملی آن کشور، قایل نیست و در این زمینه با پاکستان که یک قدرت اتمی است، همانند یک کشور اشغال شده و تحت سلطه و حاکمیت خود برخورد می کند.
این امر، البته به محملی مناسب برای رشد و توسعه ایدئولوژی افراط و شیوع افراط گرایی و رویکرد به خشونت و گروه های دهشت افکن در پاکستان، تبدیل شده و به این ترتیب، آبشخوری برای تغذیه و رشد افراط گرایان و جریان های تروریستی، قرار گرفته است.
البته این چیزی نیست که مایه نگرانی امریکا یا دولت پاکستان باشد؛ زیرا به هر میزانی که افراط گرایی و تندروی ضد امریکایی در پاکستان، شیوع و گسترش پیدا کند، به همان میزان، ماشین تروریزم در افغانستان، با قدرت و سرعت بیشتری به پیش خواهد رفت و به این ترتیب، اهداف بلندمدت قدرت های بزرگ برای سلطه بر افغانستان و منطقه، با تضمین و اطمینان بیشتری، دنبال خواهد شد.
دومین دلیل اعتراض پاکستان به امریکا، احتمالا تلاش اسلام آباد برای کسب امتیازهای بیشتر از امریکا در همکاری اش در زمینه مبارزه با تروریزم و... است؛ امتیازهایی که در سال های اخیر و در پی تشدید انتقادها نسبت به سیاست های ضد تروریستی پاکستان از سوی منابع و مراجع امریکایی، با خطر رو به رو شده است و شماری از عناصر منتقد در امریکا، اعطای بسته های مالی از سوی ایالات متحده به پاکستان در برابر همکاری آن کشور در امر مبارزه با تروریزم را احمقانه و فاقد کارکرد مثبت، ارزیابی کرده اند.
سومین دلیل اعتراض پاکستان، نگرانی ضمنی این کشور، نسبت به احتمال تضعیف گروه طالبان و خطر فروپاشی سازمانی این گروه است. پاکستان نمی خواهد اهرم نیرومندی به نام طالبان را با مرگ پی در پی رهبران آن، از دست بدهد.
چهارمین مساله نیز نزدیکی غیر قابل انکار اختر منصور به آی اس آی است؛ چیزی که پیش از این، بارها از سوی رهبران ناراضی طالبان، بیان شده است.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور