زمینه شناسی صلح و جنگ در تفکر گلبدین

ابراز همسویی و همدردی گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی، با رهبر معدوم طالبان واکنش‌های شدیدی را در محافل سیاسی افغانستان برانگیخته است.
آقای حمکتیار با انتشار اطلاعیه ای کشته‌شدن ملامنصور را به شدت محکوم کرده و آنرا «ترور» خوانده ‌است.
آقای حکمتیار در این‌باره گفته‌ است: «ترور ملا اخترمحمد منصور را که به‌گونۀ مشترک از سوی ایران و امریکا انجام شد شدیداً محکوم می‌نمایم.»
اطلاعیه منسوب به حکمتیار می‌افزاید: «خبرهایی وجود دارند که استخبارات ایران، اطلاعاتی را دربارۀ ملا منصور به جانب امریکا شریک ساخته بود و این کار منجر به کشته ‌شدن وی توسط یک طیاره بی‌سرنشین گردید.»
او در ادامه گفته است: «درحالیکه ما از یکطرف در روند صلح قرار داریم؛ اما این ترور را به الفاظ شدید محکوم نموده و اینکار ایران را یک خیانت بزرگ و نابخشودنی اعلام می‌نماییم.»
حکمتیار همچنین در این خبرنامه از «مردم افغانستان» خواسته است تا با دشمنان داخلی و خارجی روند صلح، «مبارزه» کنند.
پیش از پرداختن به محتوا و هدف اطلاعیه منتشر شده از سوی گلبدین حکمتیار در پیوند به کشته شدن رهبر طالبان، ابتدا لازم به ذکر است که صلح دولت اشرف غنی با گلبدین حکمتیار، ریشه در زد و بندهای پیچیده قومی سران تیم حاکم دارد؛ اما در کنار آن، این یک مصلحت است؛ مصلحتی که مجریان پروژه مصالحه، در نظر دارند از رهگذر آن به منفعت بزرگتری دست پیدا کنند و آن، تحقق رویای صلح با طالبان است.
اگرچه صاحبنظران تردید دارند که صلح با حکمتیار حتی بتواند تاثیری هرچند اندک در ترغیب رهبران طالبان به پیوستن به روند صلح داشته باشد؛ زیرا حکمتیار و صلح او در شرایط حاضر، از هیچ منظری، ارزش چشمگیر و قابل ملاحظه ای ندارد تا بر پایه آن، بتوان به اهداف بزرگتری در این زمینه دست پیدا کرد.
حکمتیار از اوج قدرت اثرگذاری اش در ناامن کردن افغانستان، بازمانده و جای خود را به رقبای فعالتر و پرقدرت تری داده که هم اکنون میدان داران اصلی تروریزم، خشونت پراکنی، هراس افکنی و آدم کشی در افغانستان و جهان هستند.
با این حال، دولت افغانستان، در یک روند آشکارا سازشکارانه، عجولانه و البته تا حدود زیادی پنهانکارانه، موافقتنامه صلح با گلبدین را به صورت یکجانبه امضا کرد و اکنون منتظر امضای آن از سوی گلبدین است.
این امر اما به نظر نمی رسد که بتواند تفکر مبتنی بر تروریزم، خشونت آفرینی و هراس افکنی که رسوبات آن هنوز ذهنیت و ضمیر گلبدین، وجود دارد را شستشو دهد و زمینه های ذهنی چنین تفکری را پاک از میان ببرد.
اطلاعیه اخیر حکمتیار که به بهانه کشته شدن ملا اختر منصور، صادر شده، آشکارا مؤید این مدعاست.
صلح با حکمتیار لزوما متضمن تغییر شخصیت، تفکر و نگاه او به صلح و جنگ نیست.
حکمتیار هنوز هم با همان زبان مسموم و گزنده ای که به تمامی در خدمت خشونت و تروریزم و توجیه خشونت و ترور قرار داشته است و منویات درونی و مفکوره های باطنی او را در این زمینه ها بازتاب می دهد، از «مردم افغانستان» دعوت به «مبارزه» می کند. این پیش از هر چیزی، فراخوانی آشکار برای خشونت و صف بندی های فرقه گرایانه ای است که حکمتیار سراسر زندگی سیاسی و نظامی اش را بر سر تحقق آن گذاشته است و این نشان می دهد که حتی اگر گلبدین با دولت آشتی کند، این امر لزوما به معنای وداع او با جنگ و خشونت و قطع تعلق خاطر اش با عوامل جنگ و خشونت نیست.
حکمتیار نه نگران آسیب دیدن روند صلح در نتیجه کشته شدن یا به تعبیر او «ترور» ملا منصور است و نه حتی ملا منصور را به عنوان رهبر گروه تروریستی طالبان، شایسته تکریم و همدردی می داند؛ اما مرگ منصور، بهانه ای برای او فراهم کرده است تا یکبار دیگر، ادبیات مسموم و آکنده از خشونت و جنگ و نفرت و هراس اش را در خدمت سمپاشی فضای آلوده سیاست و صلح در کشور قرار دهد و به این بهانه، همدلی و همسویی غیر قابل کتمان و عمیق اش با خشونت و تروریزم را یکبار دیگر، بروز دهد و اظهار نماید.
با این وصف، این چالشی اساسی در برابر پروژه صلح دولت اشرف غنی است که حتی اگر در نهایت بتواند تروریست ها و رهبران گروه های تروریستی را مجاب یا مجبور و یا مطیع روند صلح کند، چگونه می تواند زمینه های تروریزم و جنگ و خشونت و فرقه گرایی و نفرت پراکنی و هراس افکنی را از ذهن و ضمیر و زبان آنها بزداید و افغانستانی امن و عاری از نفرت و خشونت پدید آورد.
نرگس اعتماد- خبرگزاری جمهور