طالبان بر سر دوراهی اند؟

اشرف غنی؛ رئیس جمهور شنبه (۳۰ دلو) در دیدار با وزیر خارجه قطر در حاشیه نشست امنیتی مونیخ گفته که اگر طالبان از خشونت دست برندارند، باید دفتر قطر بسته شود.
آقای غنی گفته "بحث عمده این است که طالبان از جنگ دست بکشند و به روند صلح بپیوندند، آنها نباید به بهانه صلح فرصت‎ها را ضایع کنند."
آقای غنی افزوده در صورتی ‎که تا بهار و تابستان سال آینده خورشیدی در رفتار طالبان تغییر مثبت ایجاد نشود و به خشونت‎ها ادامه دهند، باید تحریم‌ها به شمول بسته شدن دفتر قطر بر آنها اعمال شود.
رئیس‎جمهور گفته که تحقیقات افغانستان درباره حادثه اخیر قندهار نشان می‎دهد که طالبان و شورای آنها در آن دست دارند. همانگونه که به افراد غیرنظامی رحم نمی‌کنند به دیپلمات‏های کشورهای دوست نیز رحم ندارند.
آقای غنی گفته که صلح یکی از اولویت‎های مهم کشور و مردم افغانستان است؛ اما نباید طالبان حرف ‌شان صلح باشد و در عین حال جنگ را ادامه دهند.
دفتر قطر در سال ۱۳۹۰ خورشیدی باز شد.

روشن است که آقای غنی در این موضع گیری، سعی کرده است گروه طالبان و رژيم های سیاسی حامی این گروه تروریستی را در برابر دو راهی قرار دهد؛ انتخاب ادامه جنگ و خشونت و ترور و آدمکشی با هزینه تحریم و سرکوب و انزوا و یا انتخاب مسیر صلح و سازش با امتیاز دسترسی به فعالیت های سیاسی، داشتن دفتر نمایندگی دیپلمات، رفع تحریم و...

با این حال، چیزی که در این میان وجود دارد این است که این نخستین بار نیست که رهبران دولت افغانستان برای طالبان و رژيم های حامی آن، چنین خط و نشان هایی می کشند. شاید هیچیک از این موارد، به لحاظ مصادیق، شبیه هم نباشند؛ اما از این حیث که دولت سعی کرده است طالبان را در برابر انتخاب های دو گزینه ای قرار دهد، رویداد تازه ای نیست.

بنابراین، با هر بار مطرح شدن این ایده، این پرسش نیز به خودی خود مطرح می شود که آیا طالبان واقعا بر سر دوراهی قرار دارند؟
در این مورد اخیر، این پرسش را می توان مصداقی تر مطرح کرد: آیا طالبان حتی با بسته شدن دفتر شان در قطر، چیز خاصی را از دست می دهند؟

در مورد اینکه طالبان بر سر دو راهی قرار داشته باشند، تردیدهایی جدی وجود دارد. این تردیدها ناشی از چند مسأله مهم است. یکی اینکه دولت افغانستان، علیرغم آنکه بعضا سعی کرده است از مجاری نرم و دیپلماتیک، بر طالبان و رژيم های حامی آن، فشار وارد کند، هیچگاه تلاش نکرده است تا هسته های اصلی و شاهرگ های حیاتی این گروه را با استفاده از قدرت سخت، آماج قرار دهد و منهدم کند. در این مورد، اگر ادعا شود که دولت هنوز و پس از ۱۶ سال مبارزه با طالبان، یک راهبرد عملیاتی و جنگی مشخص و تعریف شده برای سرکوب این گروه تروریستی ندارد، گزافه نیست. صرف نظر از اینکه ادعاهای تکان دهنده ای نیز وجود دارد مبنی بر اینکه طالبان نفوذ قدرتمندی در درون دولت دارند که با استفاده از آن، هم می توانند مانع از سرکوب و نابودی خود شوند و هم هر زمان و هرجایی که بخواهند به آسانی می توانند وارد عملیات های تخریبی و تروریستی شود.

در مورد تهدید اخیر آقای غنی مبنی بر بسته شدن دفتر سیاسی طالبان در قطر نیز به نظر نمی رسد این تهدید، به اندازه ای نیرومند باشد که رویکرد این گروه نسبت به صلح و جنگ را از اساس، متأثر سازد و راه تازه ای در برابر روند راکد و شکست خورده صلح بگشاید.

ممکن است دفتر سیاسی قطر برای طالبان به مثابه یک نشانی سیاسی شناخته شده و رسمی برای ارتباط دیپلماتیک و اطلاعاتی با کشورهای مختلف جهان، اهمیت زیادی داشته باشد؛ اما بسته شدن این دفتر، لزوما به معنای پایان این ارتباطات نخواهد بود؛ زیرا این اقدام، تغییری در اراده رژیم های حامی این گروه تروریستی در حمایت و ارتباط با طالبان، ایجاد نمی کند. قطر و سایر رژيم های عرب منطقه، در کنار پاکستان و دیگر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای، همگی ذیل این قاعده قرار می گیرند.

علاوه بر این، پس از بسته شدن دفتر قطر به مثابه تنبیه سیاسی گروه طالبان، هرگز انتظار نمی رود که دولت افغانستان، برنامه سختگیرانه دیگری برای سرکوب طالبان، مد نظر داشته باشد.

با توجه به این برداشت، تصور نمی شود طالبان با این موضع اخیر رییس جمهوری، عملا بر سر دوراهی قرار گرفته باشند.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور