جهان در معرض ملی گرایی و پوپولیسم

عفو بین الملل می گوید سیاستمدارانی که از شعارهای تفرقه انگیز و عاری از احساسات انسان‌دوستانه استفاده می کنند در حال ایجاد شکاف و افزایش خطرات در سطح جهان هستند.
این گروه در گزارش سالانه خود به خصوص از دونالد ترامپ؛ رئیس جمهور امریکا به عنوان نماینده سیاستی "خشمگینانه تر و تفرقه انگیزتر" نام برد.
این گروه همزمان از سایر رهبران جهان مثل رهبران ترکیه، مجارستان و فیلیپین هم که به گفته این گروه از زبان ترس، تقصیر و شکاف استفاده کرده اند، انتقاد کرد. عفو بین الملل همچنین گفت که دولت ها در حال بهره برداری از مساله پناهجویان برای مقاصد سیاسی هستند.
عفو بین الملل با اشاره به بالا گرفتن اظهارات آمیخته با نفرت در سراسر امریکا و اروپا که پناهجویان را هدف می گیرد، گفت تبعات آن باعث حملات بیشتر به مردم براساس نژاد، جنسیت، ملیت و مذهب خواهد شد.
به گفته این گروه، کشورهایی که زمانی خود را پرچمدار حقوق بشر در خارج می دانستند، حالا در داخل، حقوق بشر را محدود می کنند.

گزارش سازمان عفو بین الملل به خطرات واقعی فراراه وضعیت کنونی و چشم انداز آینده جهان، اشاره دارد؛ خطراتی که ملی گرایی افراطی و پوپولیسم لجام گسیخته رهبران سبک مغز و فاقد دانش و خرد و توانایی واقعی مدیریت امور ملت های بزرگ و نقش آفرین، ایجاد کرده است و روز به روز نیز به نحو ملموسی بر دامنه این خطرات و پیامدهای ویرانگر آنها افزوده می شود.

به عنوان نمونه، ترامپ در امریکا بی توجه به اصول مسلم قانون اساسی و ارزش هایی که امریکا سال ها با تکیه بر آنها سروری و سرآمدی خود بر سایر ملت های جهان را توجیه کرده و قدرت بی مهار و نامحدود خود در عرصه بین المللی را بر پایه این عناصر و المان ها استوار نموده است، با تکیه بر ملی گرایی افراطی و با این توجیه که منافع ملی امریکا، بر هر ارزشی، اولویت و برتری دارد، در صدد است تا حقوق بنیادین بشر را نقض کند و به جای آن، با الهام گرفتن از احساسات نژادپرستانه ملی گرایان سفیدپوست، سیاست هایی را عملیاتی کند که در تعارض با منافع مشترک مستلزم زیست جمعی بشر در جهان امروز قرار دارد.

او در این زمینه به اندازه ای سماجت و سرسختی خیرانه سرانه به خرج می دهد که حتی علیرغم توقف فرمان بحث برانگیز و آشکارا نژادپرستانه اش در زمینه ممنوعیت ورود پناهجویان هفت کشور مسلمان به امریکا توسط یک دادگاه فدرال، با صدور یک فرمان مشابه تازه، سیاست های سختگیرانه اش علیه مهاجران فاقد مدارک قانونی لازم برای اقامت در امریکا را ادامه داده است.

مسأله ای که این رویکرد او را به خطری برای جهان و چشم انداز همزیستی صلح آمیز انسان ها در آن، تبدیل می کند، توسل ترسناک او به حمایت های پرشور هزاران امریکایی عمدتا سفیدپوست است که مثل خود او فکر می کنند که امریکا در طول این سال ها سخاوتمندانه خود را قربانی جهان کرده است و این امر به تضییع ترحم برانگیز حقوق امریکایی های اصیل و صاحبان اصلی سرزمین ایالات متحده منجر شده است!

هر ازگاهی که ترامپ به دلیل اتخاذ این رویکردها تحت فشار افکار عمومی، رسانه ها، منتقدان سیاسی، رهبران جهان و سازمان های بین المللی قرار می گیرد، بی درنگ، قدرت حمایت های شورانگیز این طیف سرخورده سفیدپوستان امریکاگرا را به رخ می کشد و به این ترتیب، با توسل به اهرم پوپولیسم، ناسیونالیسم فاشیستی خود را تقویت و تحکیم می بخشد. همین رویکرد را پیش از این، در اعمال قدرت رهبران فیلیپین و ترکیه هم شاهد بوده ایم.

در فیلیپین، دوترته که بارها در مجامع عمومی به قتل معتادان و قاچاقچیان مواد مخدر بدون آنکه منتظر طی فرایندهای قانونی درباره آنها بماند، اذعان کرده است، پس از ریاست جمهوری هم با استفاده از استقبال گسترده فیلیپنی ها از سیاست سخت افزاری اش در اعدام مستقیم هزاران معتاد و مظنون به قاچاق مواد مخدر، سعی کرده است در برابر حقوق بشر، قانون و عدالت، مقاومت کند و خود را نماینده بلافصل مردم در اعمال این رویکرد خشن و ترسناک معرفی نماید.

در ترکیه، رجب طیب اردوغان عملا به عنوان یک رییس جمهور- شاه عمل می کند؛ به این معنا که همانند ترامپ و دوترته همتایان امریکایی و فیلیپینی خود، با استفاده از سازوکارهای دموکراتیک، قدرت را قبضه می کند؛ اما در مقام عمل، درست در نقطه مقابل ارزش های دموکراتیک ظاهر می شود و به گونه ای تصمیم می گیرد و عمل می کند که نتیجه آن چیزی جز استبداد و دیکتاتوری سلطان‌مآبانه نیست.

او به ویژه پس از سرکوب دهشت بار کودتای نافرجام چند ماه پیش، با استفاده حد اکثری از زور، خشونت و سرکوب، مخالفان سیاسی اش را از پیش رو برمی دارد و در این زمینه حتی به مصونیت های قانونی منتقدانش هم توجهی ندارد.
اردوغان اینک با تغییر نظام از جمهوری پارلمانی به ریاستی و درج اختیارات نامحدود برای رییس جمهوری در قانون اساسی، عملا در آستانه تبدیل شدن به رییس جمهور- شاه است.

او هم مانند همتایانش هر زمان که با انتقادهای ناشی از نگرانی و هراس احزاب سیاسی، منتقدان، رسانه ها، سازمان های بین المللی و رهبران جهان، مواجه شده، بی درنگ با توسل به پوپولیسم و به عرصه کشاندن هواداران شورانگیزش، رویکرد خود را توجیه کرده و قدرتش را به رخ کشیده است.

با این وصف، جهان از ناحیه ناسیونالیزم افراطی ناشی از فاشیسم مبتنی بر شعار نژادپرستانه «ما علیه آنها» در برابر یک چشم انداز تاریک و خطرناک قرار گرفته است. خطری که اگر به مدد رهبران خردستیز، خیره سر و قانون شکن، فراگیر شود، بی تردید تبعات هولناکی به باور خواهد آورد.

محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور