حکمتیار؛ مأموریتی فراتر از صلح

سرور دانش؛ معاون دوم رئیس جمهور به استقبال گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی به شهر جلال‌آباد رفت.
آقای دانش روز یکشنبه با شماری از مقام‌های ارشد دولتی از جمله حنیف اتمر؛ مشاور امنیت ملی اشرف غنی در مراسم استقبال از آقای حکمتیار حضور یافت و سخنرانی کرد.
آقای دانش در سخنرانی خود احترام به آرای مردم، تنوع قومی جامعه و مشارکت اقوام در ساختارهای دولتی و آزادی بیان را به عنوان اصول اساسی نظام سیاسی کشور یادآوری کرد.
حکمتیار هم گفت که "تسلیم" نشده؛ بلکه "برای نجات مردم با دولت آشتی" کرده است.
او گفت که خواستار تشکیل "حکومت نیرومند مرکزی" و "نظام اسلامی" است.
او در بخشی از سخنان خود به گروه طالبان تاخت و گفت که این گروه باعث شد که پای امریکایی‌ها به افغانستان باز شود.

جز این، نقل قول های دیگری نیز از سخنرانی های بحث برانگیز و پرحاشیه رهبر جنجالی حزب اسلامی در لغمان و ننگرهار نقل شده که نگرانی های وسیعی را به دنبال داشته است. اظهار نظرهای پیشین و کنونی او در مورد حقوق «اقلیت ها»، اهل تشیع، مشارکت سیاسی، نیروهای خارجی و طعنه های بعضا تلخ و زهردار او نسبت به رقبای سیاسی سابق و غیریت سازی های تنش آفرینی که او در خصوص مشارکت اقوام در قدرت، قایل است، پیش از آنکه بازگشت رهبر حزب اسلامی به سیاست و قدرت را به رویدادی نیکو و خجسته تبدیل کرده باشد، به هراس و نگرانی وسیعی در خصوص تبعات و پیامدهای این رویداد به گونه گسترده، دامن زده است.

«اسلامی» سازی قدرت که یکبار دیگر از سوی رهبر حزب اسلامی به عنوان مأموریت او در بازگشت به صحنه سیاست مطرح شده، از هم اکنو ترس و هراس عمیقی را در میان فعالان سیاسی و ناظران مسایل افغانستان، برانگیخته است؛ زیرا به باور آنها طرح این ایده از جانب آقای حکمتیار به معنای آن است که او برخلاف تعهدش در سازشنامه صلح با اشرف غنی، قواعد آمره قانون اساسی کنونی را نیز قبول ندارد و حتی در کلیات با آن مخالف است؛ زیرا یکی از قواعد آمره قانون اساسی کنونی افغانستان که هرگز و هیچگاه قابل تعدیل و جایگزین نیست، اصل اسلامی بودن نظام است و اینکه هیچ قانونی نباید مخالف احکام اسلامی باشد.

آنچه به نگرانی ها پیرامون این موضع گیری حکمتیار دامن زده، این است که خوانش گلبدین و حزب اسلامی تحت رهبری او از اسلام با خوانش اغلب مردم افغانستان، متفاوت است و اسلامی سازی نظام از منظر آنها به یک معنا طالبانی سازی نظام محسوب می شود و این برای آینده اسلام و افغانستان، عمیقا نگران کننده و ترسناک خواهد بود.

طرح این ایده از جانب رهبر حزب اسلامی به معنای آن است که او مأموریتی فراتر از صلح دارد و آمده است تا آنچه را به تعبیر خودش، برای آن قربانی داده و ۴۰ سال جنگ را تحمل کرده است، اینک از مسیر سیاست، محقق سازد؛ اما اینکه این مأمول این بار با چه هزینه ای تحقق خواهد یافت، روشن نیست.

نکته دیگر، نوع نگاه خاص آقای حکمتیار به حقوق اقلیت ها و مشارکت اقوام و اقلیت های مذهبی کشور در ساخت قدرت است. حکمتیار در سخنرانی اش در لغمان، صریحا تأکید کرد که ایجاد "شرکت سهامی و تقسیم قدرت به ائتلاف‌ها" راه حل نیست و افزود که در افغانستان شرایط به گونه خاص است و خودش برای ایجاد حکومت مرکزی قوی با تمام جناح‌های حاضر بدون گرفتن امتیاز و هیچ گونه پیش شرط حاضر به همکاری است و گفت که به تصمیم ملت نیز احترام می‌گذارد.
او همچنین خواستار ایجاد دولت و نهادهای انتخابی شد و گفت که "سلسله قیادت موروثی و تحمیلی پایان یابد."

شاید در نگاه کلی و در مرحله ایده، آنچه رهبر حزب اسلامی بیان کرده، تفاوت چندانی با ارزش های مورد تأکید سرور دانش در سخنرانی وی در ننگرهار نداشته باشد؛ اما در مرحله اجرا، معانی را که حکمتیار از مفاهیم مذکور مراد می کند با آنچه منظور آقای دانش بود، زمین تا آسمان فرق خواهد داشت.

حکمتیار در جستجوی قدرت است؛ خواسته ای که ۴۰ سال برای رسیدن به آن، در کوه به سر برده و «قربانی داده است!»
او عالی ترین سطح قدرت را می خواهد و از نظر او، دولتی مقبول و مقتدر است که خود او در رأس آن باشد و دیگران به صورت سلسله مراتبی پیرامون آن قرار بگیرند.

اقوام دیگر هم فقط می توانند به «قدرت مرکزی قوی» به رهبری حکمتیار، از طریق انتخابات و... مشروعیت بدهند و فراتر از این، هیچ نقش و سهمی برای آنها متصور نخواهد بود.

با این حساب، حکمتیار مأموریتی فراتر از صلح دارد و تأکید او بر اینکه شرکت سهامی و حکومت ائتلافی، راه حل نیست و اگر رهبران حکومت نمی توانند در کنار همدیگر کار کنند یکی از آنها باید به نفع دیگری کنار بروند، همگی مقدمه ای برای آغاز این مأموریت تازه است؛ مأموریتی که البته قویا از سوی حلقه مشخصی در ارگ حمایت می شود.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور