قندوز؛ از بیم جنگ تا کابوس سقوط

جنرال جان نیکلسون؛ فرمانده عمومی نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان می گوید که طالبان قصد دارند تا در سال جاری بار دیگر ولایت قندوز را سقوط دهند.
جنرال نیکلسون که برای بررسی وضعیت امنیتی ولایت قندوز به این ولایت سفر کرده، می گوید که سال گذشته گروه طالبان چهار بار تلاش کردند که ولایت قندوز را سقوط دهند.
او گفت که سقوط ولایت قندوز نیز یکی از اهداف اساسی طالبان در سال جاری است؛ اما نیروهای امنیتی افغانستان، توانایی مقابله با طالبان را داشته و این برنامه آنان را با شکست مواجه خواهند کرد.
فرمانده عمومی نیروهای ناتو و امریکایی در افغانستان بدون آنکه از کشوری نام ببرد از همسایگان افغانستان خواست تا به جای حمایت از گروه های تروریستی، با دولت افغانستان همکاری کنند.
این گفته ها در حالی مطرح می شود که از چند ماه بدین سو گزارش هایی در باره ارتباط روسیه با طالبان، منتشر شده و در برخی موارد ادعا شده که روسیه مستقیما از این گروه حمایت می کند.
روسیه اما همواره این ادعاها را رد کرده است.

اظهارات این فرمانده ارشد امریکایی نشان می دهد که خطر سقوط در سال جاری نیز همچنان شهر جنگ زده قندوز را تهدید می کند. به بیانی روشن تر، این خطر هیچگاه از فراز این شهر، رفع نشده بود تا دوباره بازگردد؛ زیرا قندوز در دو سال گذشته دوبار به دست طالبان سقوط کرد و نیروهای دولتی و هم پیمانان خارجی آنها هر دو بار نتوانستند مانع از سقوط شهر به دست طالبان شوند.

طالبان پس از سقوط این رژیم در سال ۲۰۰۱ میلادی تا دو سال پیش، هرگز قادر نشده بودند که مرکز یک شهر مهم و استراتژيک را به تصرف خود درآورند؛ اما با سقوط قندوز،‌ این طلسم شکسته شد و آنها برای نخستین بار پس از سقوط رژيم طالبان به این هدف مهم دست پیدا کردند.
این امر، یک سرمایه سیاسی و تبلیغاتی بزرگ و ارزشمند را در اختیار گروه طالبان قرار داد و خوشبینی ها و امیدهای اندک باقیمانده در مورد بهبود وضعیت امنیتی افغانستان را نابود کرد.
از آن زمان تاکنون، سایه جنگ همواره بر فراز شهر قندوز، مستولی بوده است.

این در حالی است که در هردو جنگ، نیروهای ویژه امریکایی و نیروی هوایی ایالات متحده به کمک نیروهای امنیتی افغانستان و به مصاف طالبان رفتند؛ اما هر بار به جز ارتکاب چند مورد جنایت مهیب جنگی و کشتار هولناک و هدفمند غیر نظامیان به ویژه در پی حمله آگاهانه بر شفاخانه ای مربوط به سازمان پزشکان بدون مرز، دستاوردی نداشتند.

اخیرا نیز خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه نیروهای ویژه ارتش امریکا برای جنگ با طالبان به قندوز اعزام می شوند؛ خبری که با توجه به تجربه تلخ گذشته، پیش از آنکه برای مردم مصیبت زده قندوز، امیدبخش باشد، نگران کننده و ترسناک است.

در کنار این خبر، اکنون بار دیگر خبر احتمال سقوط دوباره قندوز به دست طالبان یا دست کم تلاش طالبان برای تحقق این مهم در سال جاری، آنهم از زبان فرمانده ارشد نیروهای ناتو و امریکایی در افغانستان، منتشر می شود که بدون شک، قوس نگرانی ها و دلهره های عذاب آور و دایمی ساکنان بی پناه قندوز را کامل می کند و بر حجم و دامنه آن به نحو مهیبی خواهد افزود.

البته در این میان، جنرال جان نیکلسون؛ فرمانده نیروهای ناتو و امریکایی در افغانستان، با درخواست از کشورهای همسایه برای کمک به صلح و ثبات در افغانستان و پرهیز از کمک به مخالفان مسلح، پیشاپیش سعی کرده است، مسؤولیت هرگونه رخداد ضد امنیتی شرم آور دیگر درباره قندوز را متوجه کشورهای دیگر کند؛ اما از نظر تحلیلگران، این تلاش چیزی از مسؤولیت مستقیم نیروهای خارجی در تأمین امنیت قندوز و مبارزه واقعی و جدی با تروریزم نخواهد کاست؛ زیرا آنها در این زمینه بر اساس مکتوباتی که وجود دارد، متعهد و مسؤول اند و تاکنون به این تعهد خود به درستی عمل نکرده اند.

از جانب دیگر، بخشی دیگر از این مسؤولیت، متوجه مسؤولین ارشد امنیتی دولت و فرماندهان نظامی کشور می باشد. آنها با تجربه دوباره شکست در برابر طالبان در قندوز، اکنون باید دریافته باشند که ریشه های جنگ جاری در قندوز در کجاست و چه دست های نیرومندی در عقب این سناریو به نفع دشمن کار می کنند.

جنرال مرادعلی مراد، زمانی که پارسال برای نجات قندوز از چنگ طالبان، فرماندهی نیروهای ارتش را در این ولایت بر عهده گرفت، قول داد که عناصر دخیل در این جنگ را که در نیروهای امنیتی و مقام های محلی و مرکزی، رخنه کرده اند افشا خواهد کرد؛ اما این اتفاق هیچگاه نیفتاد.

طرح های امنیتی جنرال دوستم برای نجات قندوز از چنگ طالبان هم به نحو پرسش برانگیزی از سوی ارگ ریاست جمهوری و شورای امنیت ملی، رد شد و بدتر از همه اینها اینکه اخیرا والی قندوز، از واگذاری بخشی از هزینه هایی که برای مداوای زخمی ها و یا کمک به خانواده های شهدای نیروهای مسلح در قندوز،‌ در نظر گرفته شده بود، به خانواده های طالبان خبر داد و این امر، سکانس دیگر فاجعه عمیق قندوز را روی صحنه برد.

در چنین وضعیتی باید منتظر رخدادهای هولناک تر و فاجعه بارتری در مورد قندوز و به تبع آن، سراسر حوزه شمال کشور بود.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور