صلح با پاکستان؛ مسیر تاریخ تغییر می کند؟

به دنبال اعلام آمادگی اشرف غنی برای مذاکرات همه جانبه سیاسی با پاکستان در روز اول عید قربان، وزیر خارجه پاکستان در پاسخ گفته است که موضع پاکستان در قبال افغانستان کاملا روشن است و این کشور خواستار صلح و ثبات در این کشور همسایه می باشد.
رییس جمهور غنی روز جمعه، خطاب به پاکستان گفت که افغانستان برای مذاکرات همه جانبۀ سیاسی با این کشور آماده است.
به گفته غنی، صلح با پاکستان آجندای ملی افغانستان است و باید صلح "با عزت" از لحاظ سیاسی تأمین گردد.
در پاسخ به این سخنان، خواجه محمد آصف؛ وزیر امور خارجه پاکستان اعلام کرد که پاکستان به ایفای نقش خود در جهت صلح افغانستان ادامه خواهد داد.
به گفته وی، پاکستان بخشی از مکانیزم های مختلف دوجانبه، سه جانبه، چهارجانبه و چند جانبه صلح افغانستان است و معتقد است که این مکانیزم ها باید با حد اکثر ظرفیت خود برای صلح افغانستان به پیش برود.

آقای غنی از زمان رسیدن به ریاست جمهوری، بارها خواستار مذاکرات «صلح» با پاکستان شده است. او در اوایل حکومت خود، گام های مهمی را نیز در این زمینه برداشت؛ از برگزیدن پاکستان به عنوان نخستین مقصد سفر خارجی خود و دیدار با فرماندهان نظامی پاکستان در راولپندی که برخلاف نورم ها و عرف دیپلماتیک بود و واکنش های منفی وسیعی را در داخل کشور برانگیخت تا تعلیق برخی تفاهمنامه های همکاری نظامی با هند و به تأخیر انداختن آگاهانه سفر به دهلی نو.

آقای غنی در این زمینه حتی اقدام های بحث برانگیزتر دیگری نیز انجام داد؛ از جمله توافق سازمان های استخباراتی دو کشور برای همکاری دوجانبه در راستای آنچه جنگ با تروریزم و مقابله با تهدیدهای مشترک عنوان شد. این تصمیم اما در پی واکنش های وسیع و گسترده مردم، ناظران مسایل امنیتی و اطلاعاتی و مقام های سابق و فعالان سیاسی در افغانستان، در نهایت از جانب ارگ ریاست حمهوری، انکار شد و معلق، ناکام و ناتمام باقی ماند.

با این حال، علیرغم همه این اقدامات، پاسخ پاکستان، همچنان استمرار حمایت از تروریزم و دخالت در امور داخلی افغانستان به منظور ایجاد ناامنی های خونین و مرگبار و ویرانگر بود که یکی از آنها وقوع انفجاری مهیب در منطقه شاه شهید کابل بود که صدها کشته و زخمی بر جای گذاشت و با واکنش تند دولت افغانستان مواجه شد.
با وجود همه اینها اما از دید کابل، صلح با پاکستان، همچنان کلیدی ترین راه حل بحران امنیتی جاری در افغانستان است و تا زمانی که این مهم، محقق نشده، هیچ چشم اندازی برای پایان جنگ و استقرار صلح و ثبات در کشور ما وجود ندارد.

از نظر آقای غنی، صلح با پاکستان، پیش نیاز صلح با طالبان و سایر جریان های تروریستی است و تا زمانی که اسلام آباد، اطمینان پیدا نکرده است که اهداف و منافع آن کشور، از مسیری غیر از حمایت از تروریزم در افغانستان، تأمین و فراهم خواهد شد، دست از حمایت همه جانبه از تروریزم برنخواهد داشت و به این ترتیب، تلاش افغانستان برای صلح با تروریست های طالبان و دیگر گروه های تروریستی مورد حمایت اسلام آباد، بی اثر خواهد بود.
این برداشتی دقیق و مطابق با واقعیت های جاری است؛ اما تصور نمی شود که با شرایط مد نظر دولت کابل در زمینه آغاز مذاکرات همه جانبه صلح با اسلام آباد، قابل دستیابی باشد.

برای نیل به این هدف، نخستین مسأله این است که کابل بر رویکردهای پیشین همه رژيم های سیاسی مسلط بر افغانستان در قبال پاکستان، در طول ۷۰ سال گذشته،‌ خط بطلان بکشد و اذعان کند که دشمنی دیرینه کابل با اسلام آباد، یک اشتباه استراتژيک بوده است.

نکته مهم این است که پاکستان هیچگاه با یک موضع گیری سیاسی ساده کابل در پذیرش اشتباه دیرینه سیاست خارجی افغانستان در زمینه پاکستان، اقناع نخواهد شد؛ بنابراین، افغانستان باید گام های عملی محسوس و قابل اندازه گیری بردارد که اصلی ترین قدم، عبور از تابوی گفتگوناپذیری معضل حقوقی دیورند است.
وقتی آقای غنی اعلام می کند که حاضر است در تمام سطوح، مذاکرات همه جانبه و بی قید و شرطی را با پاکستان آغاز کند، این امر می بایست شامل مساله دیورند هم بشود و این رمز عبور عادی سازی رابطه با پاکستان و تحقق رویای صلح اشرف غنی با پاکستان است؛ اقدامی که بی تردید، مسیر تاریخ را تغییر خواهد داد.

کابل همچنین باید این واقعیت را بپذیرد که شراکت استراتژيک با هند، با توجه به ۱۴۰۰ کیلومتر مرز مشترک غیر قابل کنترل افغانستان با پاکستان، برای کشور ما هزینه سنگینی دارد و در این راستا سیاست خارجی افغانستان باید به گونه ای سامان دهی شود که دوستی با هند، لزوما به معنای دشمنی با پاکستان نباشد و اسلام آباد از این جهت، اطمینان حاصل کند.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور