انتخابات آینده؛ آزمون دشوار دموکراسی

صلاح الدین ربانی؛ وزیر امور خارجه و رئیس حزب جمعیت اسلامی، نسبت به شفافیت انتخابات پیش رو ابراز نگرانی کرد.
او که روز پنجشنبه در مراسم سالگرد ترور برهان الدین ربانی؛ پدر فقیدش سخن می‌گفت، افزود:"انتخابات فراگیر و عادلانه از رفتن به بحران جلوگیری می‌کند؛ اما هر انتخاباتی که از سلامت و شفافیت لازم برخوردار نباشد، عامل مشکلات است و از این ناحیه در مورد انتخابات پارلمانی پیش رو نگران هستیم."

او از نهادها و سازمان‌های دخیل در انتخابات خواست در تامین انتخابات شفاف و قابل قبول جدی باشند و بار دیگر مردم افغانستان را با یک مشکل بزرگ رو به رو نسازند.

محمد محقق؛ معاون دوم ریاست اجرایی نیز گفت در تمام مراحل برگزاری انتخابات باید اعتماد مردم جلب شود و نباید مردم پیشاپیش به این باور برسند که آرای آنها دستکاری خواهد شد.
او گفت با ائتلاف‌ها و احزاب سیاسی در برنامه‌هایی که برای حفظ سلامت انتخابات دارند، همراه خواهد بود.

نگرانی های ابراز شده از سوی رهبران سیاسی درباره سلامت و شفافیت انتخابات آینده، ناشی از دو موضوع بسیار مهم است. یکی از این موضوعات، تجربه تلخ و سیاه و ناکام و بدنام انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۳ می باشد که کلیت دموکراسی نارسا و ناقص الخلقه و بی ریشه و وارداتی افغانستان را زیر سؤال برد و آخرین رمق های آن را نیز برید و آن را به نفع یک دولت ائتلافی، مصلحتی، تحمیل شده از خارج و فاقد مشروعیت دموکراتیک، مصادره کرد.

دولت و نهادهای برگزارکننده انتخابات، علیرغم برخورداری ظاهری همه جانبه از حمایت های به اصطلاح سخاوتمندانه جهان و جامعه متمدن و متعهد به رأی و انتخاب آزاد و دموکراتیک مردم، پس از آن تاریخ، دیگر نه اراده ای برای برگزاری انتخابات داشتند، نه تلاش و حرکتی راستین و صادقانه در این مسیر، انجام دادند و نه از توانایی و قدرت و ظرفیت احیای یک تجربه مرده و شکست خورده، برخوردار بودند.

این امر سبب شد که نهادهای انتخاباتی مانند مجلس نمایندگان، عملا مشروعیت قانونی و دموکراتیک خود را از دست بدهند و به نهادهای انتصابی از جانب رییس جمهوری که خود با رأی مردم، روی کار نیامده و از دل یک تجربه دموکراتیک، ظهور نکرده و دولت اش با بحران شدید و همه جانبه مشروعیت رو به رو است، بدل گشتند.

با توجه به این تجربه تلخ و شرم آور و خفت بار است که دیگر هیچکس نمی تواند به نهادهای برگزارکننده انتخابات و دولتی که در این زمینه، بی طرف نیست و علی القاعده باید مجری و حامی این پروسه باشد، اعتماد نمی کند و به این ترتیب، نگرانی ها در خصوص سلامت و شفافیت انتخابات آینده، اوج می گیرد و هشدارها در خصوص بروز یک بحران سیاسی و بی ثبات کننده تازه، آغاز می شود.

موضوع دومی که به بروز این نگرانی ها دامن می زند، فضای سیاسی حاکم و جاری به ویژه در ارتباط با بحث های مرتبط با انتخابات آینده پارلمانی است. اخیرا همایون همایون؛ معاون اول مجلس نمایندگان، صریحا مدعی شد که کاکای اشرف غنی؛ رییس جمهوری فعلی، در شمال کابل دفتری دارد که در آن، گروهی از نمایندگان مجلس را که مطلوب و مورد پسند او و منش شخصی، گرایش سیاسی و تعلق قومی اوست، فرامی خواند و به آنها در بدل خدمات و تعهداتی، وعده برگزیده شدن در انتخابات آینده پارلمانی می دهد!

نکته دیگری که به نگرانی ها در خصوص سلامت انتخابات آینده دامن می زند، وضعیت آشفته حاکم بر کمیسیون های انتخاباتی است؛ نهادهایی که اصلاحات بنیادین و ریشه ای به منظور پالایش عناصر فاسد، آلوده، غیر متعهد، خیانت پیشه، دارای گرایش های مذموم قومی و سمتی و زبانی و حزبی و بی اعتنا به قانون، تصمیم و انتخاب مردم در آنها صورت نگرفته و به نظر می رسد که اراده کانون مرکزی قدرت، همچنان به صورت همه جانبه، بر نحوه ترکیب و گزینش و چینش مهره ها و در نتیجه تصمیم و عملکرد آینده این نهادها در جریان انتخابات، کاملا مستولی و مسلط خواهد بود.

در این میان، البته موضوع سومی هم هست که روی دیدگاه های هشدارآمیز و حاوی نگرانی رهبران احزاب و جریان ها و ائتلاف های سیاسی در خصوص سلامت و شفافیت انتخابات آتی، اثر می گذارد و آن، صف بندی های پررنگ و در حال تقویت و گسترش قومی در درون دولت است.

با آمدن گلبدین حکمتیار که گفته می شود برای انتخابات آینده، برنامه هایی دارد و از هم اکنون در حال صف آرایی و فضاسازی برای فصل انتخابات می باشد، این وضعیت، روز به روز در حال پررنگ تر شدن است و به نظر می رسد که دست های قدرتمندی از درون دولت نیز این موج را همراهی و حمایت می کنند.

با توجه به این مسایل است که انتخابات آینده را می توان آزمونی دشوار و شاید آخرین آزمون برای دموکراسی منحصر به فرد افغانستان، ارزیابی کرد؛ زیرا انتخابات آینده در نهایت مشخص خواهد کرد که اساسا آینده و چشم انداز امیدبخشی برای دموکراسی، انتخابات، رأی مردم و برتری قانون و مشروعیت برای ساخت و تولد نهادهای انتخابی و دموکراتیک، متصور است یا خیر.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور