نقشه راه تهران- آنکارا؛ آرایشی تازه در منطقه

رجب طیب اردوغان؛ رئیس جمهور ترکیه روز چهارشنبه به تهران سفر می‌کند تا در مورد پیامدهای همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان با رهبران ایران گفتگو کند.
این سفر در حالی است که رئیس جمهور ترکیه اقلیم کردستان را به تحریم‌های بیشتر تهدید کرده است.
آقای اردوغان روز سه‌شنبه گفت که اگر رهبران کردستان از خواسته خود درباره استقلال عقب نشینی نکنند، دولت ترکیه "اقدامات تنبیهی" بیشتری را مد نظر قرار خواهد داد.
او گفته است با یک "نقشه راه" به کشورش بازخواهد گشت.

اردوغان گفته:"سفر من به ایران برای شرکت در یک نشست همکاری استراتژیک در سطح عالی خواهد بود. ما درباره مسأله شمال عراق هم گفتگو خواهیم کرد و با یک نقشه راه جدی برمی‌گردیم."
سفر اردوغان به تهران در حالی انجام می‌شود که جنرال حلوصی آکار؛ رئیس ستاد ارتش ترکیه هم به تهران سفر کرده است.

این سفر در پاسخ به دیدار اخیر سرلشکر محمد باقری؛ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران از ترکیه بوده است.
پیش بینی می شود در سایه همگرایی شکل گرفته میان ایران و ترکیه در مخالفت با جدایی طلبی اقلیم کردستان عراق، در سفر قریب الوقوع اردوغان به تهران، شاهد ظهور یک آرایش جدید سیاسی و نظامی و استراتژيک در منطقه باشیم.

نشانه ها و قراین زیادی در اثبات این ادعا وجود دارد. چندی پیش، ترکیه میزبان سرلشکر محمد باقری؛ رییس ستاد کل نیروهای مسلح ایران بود؛ سفری تاریخی که بعد از آغاز انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران سابقه نداشته است.

سفیر ترکیه در تهران نیز از این سفر به مثابه رویدادی تاریخی و یک نقطه عطف یاد و تأکید کرد که که انتظار می رود در جریان سفر آتی رییس جمهوری ترکیه به تهران، دو کشور در بعد نظامی، شاهد توسعه بی سابقه روابط باشند.
این در حالی است که پیش از این، روابط دو کشور بیشتر بر محور تبادلات اقتصادی، معاملات بزرگ انرژي، همکاری های مرزی و روابط رو به توسعه سیاسی، استوار بود؛ اما از این پس، انتظار می رود که دو کشور وارد یک همکاری مشترک بی سابقه در حوزه نظامی شوند.

این رویداد می تواند یک تحول بزرگ جدید در منطقه به حساب بیاید؛ منطقه ای که از دیرباز تاکنون آبستن بزرگ ترین تحولات سیاسی و امنیتی بوده است.
در این میان، افزون بر موضوع استقلال طلبی کردهای عراق، محرک های دیگری نیز هستند که دو کشور را بیش از هر زمان دیگری در گذشته به لحاظ همکاری های نظامی و استراتژيک به هم نزدیک می سازند.

مبارزه با تروریزم، بحران قطر و مهار بلندپروازی های خودخواهانه سران عربستان سعودی و متحدانش، مسأله سوریه و شکست قریب الوقوع داعش در این منطقه، مسأله فلسطین و نیز روابط نه چندان مطلوب و فاقد آینده مطمئن ترکیه با ناتو و امریکا و چشم انداز امیدبخش نزدیک شدن آنکارا به محور به رهبری مسکو در عرصه تحولات مهم منطقه ای و بین المللی و البته رویدادهای مربوط به افغانستان به ویژه به دنبال اعلام استراتژي جدید ترامپ در خصوص مأموریت نظامی امریکا در افغانستان و جنوب آسیا که به تغییر رویکرد اسلام آباد از غرب به شرق از جمله ترکیه، روسیه و ایران، منجر شده، از دیگر مسایلی است که می تواند آنکارا را به تهران نزدیک سازد.

در این میان، تجربه سوریه نشان داد که ترکیه نمی تواند قدرت منطقه ای ایران را نادیده بگیرد و همانند عربستان سعودی، با هزینه کردن میلیاردها دالر، تلاش های محکوم به شکستی را به منظور ممانعت از دیده شده ایران به مثابه یک قدرت مؤثر در منطقه آغاز کند.

از جانب دیگر، بحران قطر به ترکیه به رهبری اردوغان این درس را آموخت که اگر قرار باشد او از میان اعراب و ایران یکی را برگزیند، اعراب هرگز متحدان مطمئنی نیستند؛ زیرا وقتی آنها به منظور رسیدن به اهداف جاه طلبانه و انحصارگرایانه خود، به آسانی حتی یک عضو عرب شورای همکاری خلیج فارس را مورد شدیدترین تحریم ها و مجازات ها قرار می دهند، آینده موقعیت ترکیه در منظومه برتری طلبی تاریخی اعراب، کاملا مشخص خواهد بود.

این در حالی است که در این سو، ایران جزو نخستین کشورهایی بود که با وقوع کودتای نظامی نافرجام در ترکیه، با وجود آنکه هنوز از سرنوشت نظام سیاسی به رهبری اردوغان، خبر دقیقی در دست نبود، حمایت قوی خود را از دولت اردوغان اعلام و کودتا را محکوم کرد. این در حالی بود که غربی ها در این خصوص، برخوردی کاملا دوگانه داشتند و حتی شماری از قدرت های غربی از جمله امریکا، رسما به سازمان دهی و حمایت از عوامل کودتا متهم شدند.

با توجه به این مسایل و با در نظرداشت اینکه موضوع جدایی طلبی کردها بیش از همیشه ایران و ترکیه را در سرنوشتی یکسان، در کنار همدیگر قرار داده، دوطرف دلایلی کافی برای آغاز یک فصل مهم و بی سابقه از همکاری نظامی و استراتژیک را دارند و همین امر می تواند سفر آقای اردوغان به تهران را به نقطه عطفی در روابط دو کشور همسایه و دو قدرت منطقه ای بدل کند.

محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور