مسیر چابهار می تواند که تجار و سرمایه گذاران هندی را هم توانمند بسازد که بتوانند از طریق ایران و بلاخره از افغانستان و ترکمنستان، قزاقستان و دریای خزر به منطقه دسترسی پیدا کند. به همین دلیل است که هند بسیار بالای بندر چابهار سرمایه گذاری کرده است و اشتراک افغانستان در بندر چابهار هم می تواند در توسعه مناسبات تجارتی ما با هند کمک بکند

رئیس جمهور غنی در جریان سفر به ایران در جمع مقامات و بازرگانان ایرانی از مسائل مهم اقتصادی و تجاری افغانستان به تفصیل سخن گفت. یکی از مواردی که آقای غنی بدان اشاره داشت نقش و اهمیت تجاری بندر چابهار در سیستم بازرگانی افغانستان بود. در این زمینه گفتگویی با محمدقربان حقجو رئیس پیشین اتاقهای تجارت افغانستان و مشاور اقتصادی رئیس اجرائیه حکومت وحدت ملی داشتیم که ذیلا تقدیم می شود:

جناب آقای حقجو با ابراز سپاس از شما؛ سئوال اول این است که اشرف غنی در سفرش به ایران در جمع بازرگانان ایرانی گفت که بندر چابهار برای گسترش مناسبات تجاری مااهمیت دارد؛ از نظر شما چه اهمیتی می تواند داشته باشد؟

افغانستان یک کشور محاط به خشکه است؛ بخاطر رشد اقتصادی باید تلاش کنیم به آبهای منطقه دسترسی سریع و خوب پیدا کنیم. نه تنها چابهار، بلکه هر بندری که بتواند زمینه رشد اقتصادی ما را فراهم کنند برای افغانستان اهمیت دارد.
بندر چابهار از چند نگاه برای رشد اقتصادی ما از اهمیت برخوردار است:
اول: این بندر در مناسبات تجاری ما با پاکستان و ایران که وابستگی مطلق ما را از مسیر پاکستان کم می سازد و یک بدیل پیدا میشود برای رسیدن به آبها و مارکیت های جهانی از طریق بندر چابهار.
دوم: از نظر مسافت هم این بندر به افغانستان نزدیکتر است نسبت به کراچی.
سوم: تسهیلاتی که کشور ایران در این جا برای سرمایه گزاران و تاجران افغان می دهد مسئله زمین و امکانات گدام و ایجاد فابریکه هایی که می تواند برای صادرات ما بسیار مهم باشد، ما میتوانیم صادرات خود را در آنجا انتقال بدهیم و از آن خوبتر نگهداری کنیم، جنسی که فعلا در پاکستان می رود دوباره به نام پاکستان صادر میشود نه بنام افغانستان. درحالیکه چون منطقه آزاد چابهار است؛ قوانین ویژه خود را دارد که هرکشوری می تواند در آنجا با پروسس کالاهای تولیدی نام و عنوان خود را بالای آن بزند. و از طرفی هم از آنجایی که بندر چابهار بالای دریای عمان موقعیت دارد و از دهنه خلیج فارس بیرون است و تحولاتی را که بالای خلیج فارس بیاورد مشکلاتی که برای کشورهای عرب در تنگنای خلیج فارس بوجود بیاورد هیچ گاهی نمی تواند که این بندر را متاثر بسازد بخاطر این که بسیار فاصله دارد.
من فکر میکنم که مشکلاتی را که ما از نظر ترانزیتی زیاد با پاکستان داریم و هر از گاهی مورد فشار قرار می گیرد از طرف دولت پاکستان و به عنوان یک هدف فشار استفاده میشود، این مشکلات را با ایران کمتر داریم، میسر آنها همیشه بر روی ترانزیت و تجارت افغانستان بازتر بوده و ما مشکلی که با پاکستان داریم با ایران نداریم به استثنای بعضی حالتی که چهارسال قبل دولت ایران تانکرهای تیل افغانستان را توقف داده بود که یک استثناهایی وجود داشته ولی در کل وضعیت ما بهتر از مناسبات ترانزیتی و تجاری از طریق پاکستان است.

هندی ها نیز مایل هستند که بندر چابهار تقویت شود و آقای غنی هم در آینده نزدیک به هند میرود، به نظر شما وجهه اقتصادی بندر چابهار می تواند باعث نزدیکی بیشتر مناسبات افغانستان و هند شود؟
مناسبات ما با هند فراتر ازاین است که بندر چابهار بتواند کدام نقش در آن بازی کند، هند به عنوان بزرگترین کمک کننده کشورهای منطقه در کنار دولت افغانستان در سیزده سال گذشته ایستاد بوده و بیش از دو میلیارد دالر کمک کرده و پروژه های بسیار مهمی را در افغانستان پیش برده و پیش از ۱۸ هزار محصل ما در هند تحصیل کرده و یا تحصیل می کنند که این یک رقم بسیار بالایی است و در عین زمان همیشه مناسبات خوب سیاسی و اقتصادی با هند داشته ایم. اما به یقین مشکلاتی که هند از نظر دسترسی به مارکیت افغانستان از راه پاکستان دارد آن را واداشته است که نه تنها با افغانستان بلکه با کشورهای آسیای میانه مشکلات دسترسی به مارکیت آسیای میانه را دارد؛ بنابراین مسیر چابهار می تواند که تجار و سرمایه گذاران هندی را هم توانمند بسازد که بتوانند از طریق ایران و بلاخره از افغانستان و ترکمنستان، قزاقستان و دریای خزر به منطقه دسترسی پیدا کند. به همین دلیل است که هند بسیار بالای بندر چابهار سرمایه گذاری کرده است و اشتراک افغانستان در بندر چابهار هم می تواند در توسعه مناسبات تجارتی ما با هند کمک بکند و این را فراموش نکنیم که جنسی را که ما از بندر چابهار به هند صادر کنیم، در بازارهای جدید هند صادر می شود؛ به مارکیت بمبئی و مارکیت بنگلور میرود که این مارکیت ها از مارکیت های مشهور هند به شمار میروند که قسمت های غرب و جنوب هند هم میتوانند از صادرات افغانستان استفاده کنند. برای تجارت ما بسیار مهم است که دسترسی پیدا بکنیم به مارکیت های فراتر از دهلی نو.

پاکستانی ها در مورد استفاده از بندر چابهار کارشکنی می کنند یا حد اقل مایل نیستند که این بندر مورد توجه افغانستان باشد؛ ما در این مورد چه برخوردی با پاکستان داشته باشیم با توجه به اینکه پاکستان قرار داد ۴۶ میلیاد دالری را با چین بسته است؟
رقابت هایی در منطقه وجود دارد بین هند وچین در رابطه با اقدامات شان برای تصرف و دسترسی آنها به مارکیت های منطقه بخصوص مارکیت های انرژی آسیای میانه و آبهای منطقه. چین علاقه دارد که مناسبات زمینی خود را از طریق ایالت سین کیانگ شهر کاشغر تا گوادر بلوچستان پاکستان توسعه بدهد و یک سرمایه گذاری بسیار هنگفتی به ارزش ۴۶ میلیارد دالر می خواهد در پاکستان سرمایه گذاری بکند؛ بندر گوادر بسیار یک بندر مهم است بسیار با استندرد های بالا ایجاد شده که قرار است در آینده، پنج خط اتصالات انرژی که گاز، برق، آهن و خط سرکها باشد، با مسافت سه هزار کیلومتر ساخته شود.
من فکر میکنم که چین علاقمندی خاص خود را دارد که از فاصله نزدیکتری، کالاهای خود را به بازار مورد نظر خود برساند. راهی را که اکنون طی می کند تا به بازار مورد نظر برسد بیش از ۵ الی ۶ هزار کیلومتر است تا به مارکیت جنوب آسیا برسد، لذا بندر شانگهای را میخواهد کوتاهتر بسازد که از طریق زمین با ۳ هزار کیلومتر به این مارکیت دسترسی پیدا کند.
هدف این است که پاکستان به عنوان یکی از شریک های استراتژیک چین و اهدافی که آن کشور دارد بسیار نقش اساسی را بازی کند که بر اساس این امر، چین سرمایه گذاری خود را می کند و پاکستان هم از این سرمایه گذاری استفاده اعظمی خود را می کند اما پاکستان نمی تواند از دسترسی افغانستان به بندر چابهار مانع شود، به دلیل این که افغانستان یک دولت مستقل است، خودش تصمیم خود را در محور منافع ملی خود می گیرد و راهی که ما با ایران وصل می شویم از طریق بندر چابهار قطعأ از ساحه نفوذ پاکستان خارج است و این مربوط می شود به تصمیم سیاسی.
یگانه کاری که میتواند پاکستان در این قسمت انجام بدهد این است که مسئولین سیاسی ما را در کابل در جریان قرار بدهد و نگذارد که این پروژه با یک اراده سیاسی قوی بپیش برده شود. و دیگر اینکه افراد تروریستی پاکستان مثل گذشته مسیر را نا امن بسازند؛ مسیر قندرهار، نیمروز و مسیر دلارام که توسط هندی ها ساخته شده که شاهد هستیم که چندین بار درجریان ساختن اش باتهدیدات بسیار جدی امنیتی مواجه بود وچندین نفر از کارمندان آن سر بریده شدند که اکنون هم مسیر امن نیست و طبیعی است که این اهدافی است که پاکستان میخواهد مسیر را نا امن بسازد تا از آن استفاده بکند.
گفتگو از زهرا جویا- خبرگزاری جمهور