اعلام آتش بس سه روزه در ایام عید، گرهی از کار فروبسته امنیت افغانستان باز نخواهد کرد و لزوما گامی در مسیر صلح نخواهد بود؛ اما به طالبان امکان خواهد داد تا از حیث سیاسی و تبلیغاتی، نظر مساعد و مثبت بخش هایی از جامعه سنتی افغانستان را جلب کند و برای بازگشت خود به سیاست و قدرت، سرمایه اجتماعی فراهم کند.

همزمان با ادامه تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس در روزهای عید، نماینده سازمان ملل در افغانستان نیز از طرف‌های درگیر جنگ خواست که در روزهای عید آتش‌بس کنند.

دیبرا لاینز؛ نماینده دبیر کل سازمان ملل در افغانستان به مناسب فرارسیدن عید فطر گفته است: "ما با شما (مردم افغانستان) یکجا آرزوی یک عید بدور از جنگ داریم، تا هر خانواده بتواند این زمان خجسته و مهم را در صلح تجلیل نماید."
 
این در حالی است که حمدالله محب؛ مشاور شورای امنیت ملی نیز جمعه‌شب گفت که تلاش‌هایی به شدت ادامه دارد که حد اقل در روزهای عید آتش ‌بس سراسری در کشور اعلام شود.

به گفته او، دولت افغانستان از طرق مختلف در تلاش است تا طالبان را به آتش‌بس در روزهای عید وادار کند.
 
بی تردید آتش بس در افغانستان یک ضرورت حیاتی است و حتی اگر یک روز جنگ متوقف شود و مردم بتوانند در فضایی عاری از خشونت، زندگی کنند، بسیار ارزشمند است؛ اما درباره آتش بس با طالبان، آتش بس چند روزه در ایام عید، کمکی به حل یک معضل مرگبار و ریشه دار نمی کند.
 
طالبان تنها در طول ماه رمضان، بر اساس آمارهای رسمی منابع دولتی، بیش از ۵۰۰ فرد ملکی را کشته یا زخمی کرده اند. این گروه همچنین پس از پایان هفته کاهش خشونت و امضای توافقنامه صلح با امریکا نیز بیش از ۵۰۰ غیر نظامی را کشته است. اگر آمار نظامیان را نیز بر این ارقام اضافه کنیم، ابعاد کشتارها بسیار گسترش خواهد یافت.
 
از سوی دیگر، طالبان و همدستان آن گروه با کشتار در شفاخانه نسایی ولادی کابل و قتل عام مردم در یک مراسم تشییع جنازه در ننگرهار، به شدت از نظر افکار عمومی، تحت فشار قرار دارند، وجهه این گروه بیش از هر زمان دیگری، مخدوش شده و اکنون بسیاری از مردم به آن به دیده یک نیروی جنایتکار نگاه می کنند که زنان و کودکان بی دفاع را روی تخت های شفاخانه به رگبار می بندد و در یک آیین سنتی که برای مردم افغانستان، قداست دارد در میان جمعیت غیر نظامی، بمب منفجر می کند.
 
علاوه بر اینها در پی رخدادهای مورد اشاره اخیر، پیوندهای پنهان میان طالبان، داعش، القاعده و شبکه حقانی بیش از پیش آشکار شده است.
 
ضمن آنکه طالبان نه تنها تاکنون با همه درخواست ها به منظور استقرار آتش بس یا دست کم کاهش خشونت علیه نیروهای دولتی و مردم ملکی، مخالفت کرده اند؛ بلکه بر دامنه خشونت ها و کشتارهای شان به صورت جنون آمیز و جنایتکارانه ای افزوده اند.
 
این در حالی است که کشور به سختی در برابر پاندمی مرگبار کرونا مبارزه می کند و همه روزه تعداد بیشتری از مردم به این ویروس مبتلا می شوند یا در نتیجه ابتلا به آن می میرند.
 
با این حساب، رویکرد سبعانه سران طالبان ثابت کرده است که آن گروه به نیابت از رژيم های بیگانه علیه مردم افغانستان می جنگد و حتی در حادترین شرایط نیز حاضر نیست دست از خشونت و ترور و جنایت بردارد.
 
در چنین وضعیتی اگر طالبان با تلاش های جاری برای آتش بس موافقت کنند، این امر یک بهانه تبلیغاتی در اختیار آن گروه قرار خواهد داد تا تصویر خشن و خونین اش را تلطیف کند و دیدگاه مردم و افکار عمومی افغانستان نسبت به آن گروه، تعدیل شود.
 
به این ترتیب، اعلام آتش بس سه روزه در ایام عید، گرهی از کار فروبسته امنیت افغانستان باز نخواهد کرد و لزوما گامی در مسیر صلح نخواهد بود؛ اما به طالبان امکان خواهد داد تا از حیث سیاسی و تبلیغاتی، نظر مساعد و مثبت بخش هایی از جامعه سنتی افغانستان را جلب کند و برای بازگشت خود به سیاست و قدرت، سرمایه اجتماعی فراهم کند.
 
از جانب دیگر، افغانستان در گذشته هم تجربه آتش بس سه روزه در ایام عید را داشته است. در آن مورد نیز بیشترین بهره برداری تبلیغاتی را از آن رویداد، طالبان به عمل آوردند. هزاران ملیشه طالبان از کوه ها به شهر آمدند و با مردم عکس گرفتند و با رسانه ها گفتگو کردند و به این ترتیب، چهره های دستکاری شده ای از خود به افکار عمومی القا کردند؛ اما در نهایت، نه آتش بس پایدار ماند، نه امنیت برقرار شد و نه صلح در ایام عید به یک رویه نانوشته بدل شد.
 
حتی طالبان از آن فرصت استفاده های امنیتی هم کردند؛ زیرا به باور شماری از کارشناسان نظامی، ملیشه های طالبان به بهانه آتش بس به مناطق تحت کنترل دولت، رخنه و نفوذ کردند و به مثابه دینامیت های آماده انفجار، برای جنگ های آینده آن گروه، امنیت مناطق شهری را به خطر انداختند.
 
با این حساب، آتش بس در ایام عید برخلاف جو تبلیغاتی‌ای که پیرامون آن راه افتاده، نه کمکی به صلح می کند، نه ماهیت واقعی طالبان را تغییر می دهد و نه زخم هایی که مردم طی ماه های اخیر از ناحیه طالبان، خورده اند را التیام خواهد بخشید؛ این رویداد تنها به طالبان امکان خواهد داد تا به شهرها رخنه کنند و با استفاده از فضای تبلیغاتی آن برای پاک کردن تصویر زشت و خشن و خونباری که مردم از آن گروه پیدا کرده اند، بهره برداری نمایند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور