دیپلماسی گزینشی اسلام‌آباد؛ از سفر رحمانی و دعوت اتمر تا بایکوت محب

میررحمان رحمانی؛ رییس مجلس نمایندگان در راس یک هیات پارلمانی وارد پاکستان شد.
 
طبق خبرنامه مجلس نمایندگان، این هیات روز (یک‌شنبه، 9 جوزا) راهی پاکستان شده است.
 
هیات مجلس نمایندگان در اسلام‌آباد، مورد استقبال اسد قیصر؛ رییس پارلمان پاکستان قرار گرفته است.
 
قرار است رییس مجلس و هیات همراه‌اش در نشست اقتصادی تحت نام «پیکو» که دوشنبه برگزار می شود، اشتراک کند.
 
رحمانی سفرش به پاکستان را مهم خوانده و گفته است که با همتای پاکستانی خود درباره موضوعات مهم سیاسی، فرهنگی، تامین امنیت منطقه و... تبادل نظر می‌کند.
 
همزمان گزارش شده که وزیر خارجه پاکستان، حنیف اتمر؛ همتای افغان خود را برای سفر به اسلام آباد دعوت کرده است.
 
این در حالی است بربنیاد اخبار غیررسمی، پاکستان کار با حمدالله محب؛ مشاور امنیت ملی رییس جمهوری را به دلیل اظهارات ضد پاکستانی او متوقف کرده است.
 
این تحولات نشان می دهد که سیاست پاکستان در قبال افغانستان، کاملا گزینشی است و پیش از آنکه مبتنی بر یک رویکرد استراتژیک مبتنی بر یک چارچوب تعریف شده باشد، بر بنیاد سوابق، علایق، منافع و حتی پیوندهای قومی و مذهبی افراد و چهره ها و رهبران و مقامات تنظیم می شود و هر کسی که به پاکستان در مسیر تحقق اهداف و منافع مشروع یا غیر مشروع آن کشور در افغانستان، کار کند، از سوی اسلام آباد مورد حمایت قرار می گیرد و هر کسی که در برابر سیاست های مداخله جویانه رژيم اسلام آباد بایستد و از رویکرد امنیتی اسلام آباد، فوج و آی اس آی در برابر افغانستان، انتقاد کند، به سختی مورد تنبیه قرار می گیرد و حتی اگر مشاور امنیت ملی رییس جمهوری هم باشد، بایکوت می شود.
 
پیام دیگر این رویکرد، آن است که اسلام‌ آباد دیگر تمایلی به کار سازنده با اشرف غنی و مجموعه خاص تحت رهبری او ندارد؛ زیرا می داند که این مجموعه در حال حاضر، مانع اصلی در مسیر صلح یا جنگ مورد حمایت پاکستان برای به قدرت رساندن طالبان است.
 
از این منظر، بایکوت حمدالله محب، حتی حامل پیامی ضمنی برای اشرف غنی و امرالله صالح هم است؛ زیرا از دید اسلام آباد، آنها نمی خواهند صلح با طالبان آنگونه که پاکستان اراده می کند و از سوی امریکا هم مورد حمایت قرار می گیرد، تحقق یابد.
 
از جانب دیگر، پاکستان از ماه ها پیش، سیاست ارتباط با رهبران احزاب، چهره های سیاسی و جهادی و حتی برخی مقام هایی که امکان تأثیرپذیری آنها از سیاست های اسلام آباد وجود دارد را دنبال می کند و در مواردی آنان را به طور ویژه به آن کشور فراخوانده است.
 
در این میان، البته تنش ها و اختلاف های سیاسی داخلی در دولت افغانستان نیز به پیشبرد این سیاست گزینشی اسلام آباد کمک کرده و موجب تقویت آن شده است. پاکستان به سادگی بر رویکردهای متعارض و منافع متقابل رهبران افغان در خصوص مسایل مهم ملی از جمله جنگ و صلح، سرمایه گذاری می کند و از آن، محملی برای برآورده کردن اهداف خود می سازد.
 
به عنوان نمونه، ماجرای سفر ناتمام اسد قیصر؛ رییس پارلمان پاکستان به کابل که قرار بود به دعوت میررحمان رحمانی؛ همتای افغان او صورت بگیرد با حواشی ناخوشایندی همراه شد. اگرچه دلیل بازگشت هواپیمای او از آسمان کابل به اسلام آباد، کشف مواد منفجره در اطراف فرودگاه کابل عنوان شد؛ اما این رویداد به سرعت ابعاد سیاسی پیدا کرد و به تنش میان مجلس و حکومت دامن زد.
 
به این ترتیب، سفر میررحمان رحمانی به اسلام آباد و همچنین دعوت از اتمر برای سفر به پاکستان، در شرایطی که حمدالله محب بایکوت می شود، حاوی مدلول های معنادار در خصوص برخورد گزینشی و منفعت محورانه اسلام آباد با مقام های داخلی افغانستان است.
 
سران اسلام آباد می دانند که در قطب بندی های داخلی افغانستان، رحمانی و اتمر در مقابل محب قرار دارند. افزون بر این، حلقه ارگ یک تافته جدا بافته در مدیریت اجرایی کشور محسوب می شود و رویکردها و تصمیمات این حلقه منتقدانی در بیرون از دایره ارگ دارد؛ موضوعی که زمینه مداخله و سرمایه گذاری سوداگرانه کشورهایی مانند پاکستان را تسهیل می کند و به اقتدار ملی افغانستان به شدت آسیب می زند.
 
نکته ناامیدکننده این است که تا زمانی که رهبران افغان به یک اجماع فراگیر ملی در خصوص مسایل کلان و استراتژيک دست نیافته اند، افغانستان همچنان عرصه مداخلات پیوسته همسایگان و قدرت های خارجی باقی خواهد ماند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور