کُردها در سراسر جهان، به خیابان ها ریخته اند و به رقص و پایکوبی می پردازند. آنها به ویژه در سوریه و عراق و کشورهای دیگر نظیر ترکیه و اروپا، نزدیک شدن به موعد همه پرسی را جشن گرفته اند و به عمد می خواهند به دنیا نشان دهند که با هر وسیله ممکن، از تشکیل یک کشور کُرد حمایت قاطع می کنند.

 
کُردها در سراسر جهان، به خیابان ها ریخته اند و به رقص و پایکوبی می پردازند. آنها به ویژه در سوریه و عراق و کشورهای دیگر نظیر ترکیه و اروپا، نزدیک شدن به موعد همه پرسی را جشن گرفته اند و به عمد می خواهند به دنیا نشان دهند که با هر وسیله ممکن، از تشکیل یک کشور کُرد حمایت قاطع می کنند.

"مسعود بارزانی" رییس اقلیم کردستان طراح اصلی این همه پرسی است و این تصمیم را سالها پیش در سر داشته و گهگاهی از آن یاد می کرد. حالا شمارش معکوس برای رسیدن به زمان موعود فرا رسیده است. زمانی که کُردها نشان داده اند قلب شان برای رسیدن به آن می تپد.

جامعه جهانی قبلا هم از مسعود بارزانی شنیده بود که هدف بزرگی در سر دارد و به هر شکل ممکن که شده؛ کشور کردستان را تاسیس خواهد کرد. اما تقریبا هیچ کس باور نمی کرد او اینقدر جدی باشد که در بدترین شرایط ممکن که هیچ پیش زمینه ای برای استقلال کردستان وجود ندارد؛ چنین تصمیمی را عملی کند.

بارزانی بارها اعلام کرده بود که به دنبال زمینه ای برای استقلال کردستان است. جهان اما او را جدی نگرفته و فکر می کرد که حرف وی صرفا یک تهدید برای امتیازگیری است و قطعا خود بارزانی چنین ریسک بزرگی نخواهد کرد. اما با کمال تعجب دیدیم که این تصمیم گرفته شد و حالا آنچه از ظاهر قضیه پیداست؛ برگشتن از این تصمیم کمی دیر به نظر می رسد.
 

چرا جهان با استقلال کردستان مخالف است؟

مواضع کشورهای جهان در راستای مخالفت با تشکیل یک کشور کُرد تقریبا تفاوت ها و شباهت های منحصر به فرد خود را دارد. ایالات متحده که تا پیش از این، بزرگترین حامی سیاست های اقلیم نیمه مستقل کردستان عراق بود؛ حالا با صراحت اعلام کرده است که با استقلال کامل این منطقه مخالف است.

واشنگتن دلیل ساده ای در این راستا بیان کرده است.
استقلال کردستان، روند جنگ با داعش را با چالش مواجه می کند و تشکیل یک مرز تازه در قلب خاورمیانه، باعث خواهد شد تا گروههای تروریستی فرصت رشد و نمو بیشتری را در چند جغرافیای مستقل پیدا کرده و در این شرایط از بین بردن آن با دشواری مواجه می گردد.

آنچه از تجربه جنگ سوریه و عراق در چهارچوب ظهور داعش به دست آمد؛ نشان داد که نبرد با این گروه با توجه به سمت گیری های سیاسی و جغرافیایی موجود، دست مبارزین بر علیه آن را محدودتر کرد. حالا اگر کردستانی مستقل در قلب تحولات خاورمیانه ایجاد شود و این کشور نیز سیاست های منحصر به خود را در پیش گیرد؛ به طور یقین می توان گفت که نابودی داعش با مشکلی جدی رو به خواهد شد.

افزون بر آن؛ امریکا اکنون با یک دولت خودمختار دیگر رو به روست که به شدت با هم پیمانانش مشکل ژیوپولیتیکی و سیاسی دارد و اصلا دور از انتظار نیست که مرزهای تازه ای در خاورمیانه تشکیل شود که تا دهه های متمادی شاهد تنش بین دولت ها گردد.

ترکیه اما دلیل محکم تری برای مخالفت دارد. انقره نزدیک به چهل سال است که با کُردهای جدایی طلب "پ ک ک" یا همان حزب کارگران کردستان مشکل اساسی دارد. "دیار بکر" که سالهاست به منطقه ای پر آشوب در دل کشور ترکیه تبدیل شده؛ از مظاهر گویای تضاد فکری و سیاسی انقره با کُردهاست.

چهار دهه جنگ و خونریزی و درگیری های چریکی کُردها که هیچ هدفی جز استقلال و تشکیل یک کشور کُردی نداشته اند؛ حالا با کلید خوردن هدف مسعود بارزانی، تشدید خواهد شد.

اگر دولت مستقل کردستان تشکیل شود؛ اولین کشوری که زیر تاثیر آن قرار خواهد گرفت ترکیه است. این کشور دیگر قادر نخواهد بود تمامیت ارضی و حاکمیت ملی که تاکنون به هر شکل ممکن آن را در اختیار داشته را حفظ کند و مبارزه کُردها و سرانجام نزدیک شدن به هدف شان نیز محتمل تر می گردد.

ایران گرچه تاکنون این داستان را جدی نگرفته بود؛ اما پس از مطمئن شدن از آنچه قرار است رخ دهد؛ موضعی شدید در برابر آن گرفت.

تهران پیش از این بارها اعلام کرده بود که با استقلال کردستان مخالف است و بر عراقی یکپارچه تاکید دارد؛ اما با تعیین موعد همه پرسی از سوی مسعود بارزانی،  "علی شمخانی" دبیر شورای امنیت ملی این کشور در چند جمله کوتاه گفت که در صورت تشکیل چنین کشوری، ایران مرزهای به وجود آمده را به رسمیت نخواهد شناخت و همچنان، آن را خطوط سرحدی رسمی دولت عراق می پندارد.

ایران روابط نزدیکی با دولت مرکزی عراق دارد و بر همین پایه، با اقلیم کردستان نیز دوستی سیاسی داشت. اما حالا تاکید می کند که رابطه "دوستانه" با کُردها در چهارچوب روابط با عراق بوده و این کشور، کُردها را به صورت مستقل به رسمیت نمی شناسند.

ایران هم نگرانی مشابهی مثل ترکیه دارد. منطقه کردستان ایران هم داعیه ای استقلال دارد و سالهاست که این مساله برای تهران یک چالش همیشگی بوده. اگر "اربیل" {پایتخت اقلیم کردستان} تصمیم خود را برای استقلال عملی کند؛ کُردهای ایران هم جری تر از گذشته به مبارزه شان ادامه خواهند داد.

اما اگر یک جمع بندی کلی از دیگر کشورهای جهان و به خصوص سازمان ملل متحد داشته باشیم؛ نگرانی از تشکیل کشور جدیدی در منطقه، در نزد کشورهای مختلف یک شکل واحد ندارد.

برخی کشورها از جمله امریکا و دولت های اروپایی بر این عقیده اند که در شرایط فعلی این تصمیم اشتباه است و دیگر کشورها از جمله خود عراق که در حال تجزیه شدن است، ترکیه که این خطر را احساس کرده و ایران نیز که با چنین نگرانی درگیر است؛ فی نفسه با این مقوله برای همیشه مشکل دارند.

حالا بارزانی در بدترین شرایط ممکن این تصمیم را گرفته است. او ظاهرا به زعم خودش، زمان و مشکلات موجود در منطقه را زمینه ای برای فراهم شدن این شرایط دیده است. شاید او فکر می کند که حالا کشورهای جهان درگیرتر از آن هستند که بخواهند به این مساله توجهی نشان داده و با آن مخالفت کنند.

اما تصمیمی که گرفته شده به رغم تلاش های جامعه جهانی برای لغو آن، بسیار بعید به نظر می رسد که برگشت پذیر باشد. شور و هیجان کُردها در سراسر دنیا نشان داده که حتا اگر مسعود بارزانی به عنوان تصمیم گیرنده اصلی این جریان، زیر فشار جامعه جهانی از موضع خود عقب نشینی کند؛ کُردها آن را نخواهند پذیرفت.

بارزانی اکنون برای مردم خود یک قهرمان است. گفته بود که برای رسیدن به هدف استقلال کردستان، از 15 سالگی سلاح به دست گرفته و حالا به آرزوی خود رسیده است. و حالا اگر بارزانی از آنچه به دل مردمش انداخته کنار بکشد؛ حیثیت و جایگاه شصت سال مبارزه فراگیر و مداوم خود را در یک شب از دست خواهد داد.

تشکیل کشور کردستان، یکی از چالش های بدیع و منحصر به فردی است که آنطور که نشان داده؛ هیچ موضع بی طرفی را بر نمی تابد و تمام جهان به شکل نفس گیری با آن درگیر است.

الیاس کاتب – خبرگزاری جمهور