ایران؛ ناامید از جهان، امیدوار به همسایگان

محمدجواد ظریف؛ وزیر خارجه ایران پس از دیدار با مقام‌های ترکیه به پاکستان سفر کرده و قرار است با عمران خان؛ نخست‌وزیر جدید آن کشور دیدار کند.
 
سفر هیأت ایرانی از جمله اولین سفرهای یک هیأت خارجی به پاکستان پس از نخست‌وزیری عمران خان است.
 
سفر آقای ظریف به پاکستان دو روز طول خواهد کشید و به جز دیدار با عمران خان، او با سایر مقام‌های پاکستان از جمله فرمانده ارتش هم دیدار خواهد کرد.
 
قرار است آقای ظریف نامه حسن روحانی؛ رئیس‌جمهوری ایران را به عمران خان بدهد.
 
آقای ظریف روز چهارشنبه، در سفری از پیش اعلام نشده به آنکارا رفت و با رجب طیب اردوغان؛ رئیس‌جمهوری و مولود چاووش اوغلو؛ وزیر خارجه ترکیه دیدار کرد.
 
قرار است هفته آینده نشست سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در شهر تبریز برگزار شود.
 
آقای ظریف در توییتی از مذاکرات خود در ترکیه ابراز رضایت کرد. وزیر امور خارجه ایران گفته است همسایگان ایران، اولویت دارند.
 
سفر آقای ظریف به دو کشور مهم همسایه ایران در شرایطی صورت می گیرد که به تازگی آیت الله خامنه ای؛ رهبر جمهوری اسلامی ایران، در دیداری که با اعضای دولت و سایر مسؤولان نظام ایران داشت، یکبار دیگر هرگونه مذاکره میان ایران و امریکا را رد کرد و همزمان، هشدار داد که ایران از اروپا قطع امید کند.
 
در پی خروج یکجانبه ترامپ از توافق جامع هسته ای با ایران، اروپایی ها اعلام کردند که همچنان به این توافق وفادار می مانند و ایران نیز سعی کرد مطالبات و انتظارات مشخص خود در چارچوب این توافق از اروپا را به اعضای باقیمانده برجام اعلام کرده و از آنها بخواهد تا سیاست های عملی و مشخص در این خصوص را برای اطمینان جمهوری اسلامی در زمینه ماندن در این توافق را اعلام و اجرایی کنند.
 
اروپا در این خصوص، تلاش کرد تا به ایران اطمینان دهد که با تحریم های ضد ایرانی امریکا همراه نخواهد شد و همزمان، یک سیاست بازدارنده را به منظور بی اثر کردن تحریم های امریکا علیه ایران بر همکاری های تجاری و اقتصادی دولت ها و شرکت های اروپایی با جمهوری اسلامی، تدوین کرد.
 
با این وجود، شرکت ها، بانک ها و سایر مؤسسات مالی بزرگ اروپایی، یکی پس از دیگری، در حال ترک بازار ایران هستند.
 
این امر، تردیدهای ایران در خصوص اراده، صداقت یا توانایی اروپا در مهار و بی اثر کردن تحریم های ضد ایرانی ترامپ را افزایش داده است.
 
بر همین اساس، به نظر می رسد سفر منطقه ای جاری وزیر امور خارجه ایران، سرآغاز سیاست خارجی تازه ایران است که به نحو آشکاری بر پایه یک همکاری منطقه ای و توسعه داد و ستدهای استراتژيک جمهوری اسلامی با کشورهای همسایه آن کشور بنا شده است.
 
نکته قابل تأمل این است که ترکیه در پی بازداشت و حصر خانگی کشیش امریکایی مقیم آن کشور، بدترین و سردترین فصل رابطه خود با امریکا را سپری می کند و مورد تحریم های تنبیهی ترامپ قرار گرفته و لفاظی ها و تنش های دیپلماتیک میان دو کشور همچنان جریان دارد و پاکستان نیز به دلیل سیاست هایش در افغانستان و در عرصه مبارزه با تروریزم، به شدت مورد انتقاد دولت امریکاست.
 
کارشناسان می گویند که اگر زلمی خلیلزاد به عنوان فرستاده ویژه ترامپ در امور افغانستان منصوب شود، با توجه به رویکردهای ضد پاکستانی آشکار او، احتمال تشدید تنش میان اسلام آباد و واشنگتن، تقویت خواهد شد.
 
بنابراین، ایران با استفاده از این دو فرصت مهم، سعی می کند به نحوی از جای خالی امریکا در سیاست خارجی دو کشور همسایه اش، ترکیه و پاکستان، نهایت بهره را ببرد و به این ترتیب، دست کم بخشی از آسیب های ناشی از تحریم های ضد ایرانی ترامپ را مهار و کنترل کند.
 
سفر ظریف به پاکستان اما یک هدف مهم دیگر نیز دارد. ترامپ اخیرا به کمک رژيم اسراییل و رژيم های دست نشانده امریکا در کشورهای عربی، سعی کرد با تشکیل «ناتوی عربی» علیه ایران، با استفاده از پول و امکانات خود مسلمانان، اهداف امریکا و اسراییل علیه ایران را تحقق ببخشد و این کشور را بیش از پیش، در تنگنا و انزوا قرار دهد تا مقدمات تغییر نظام فراهم شود.
 
پاکستان هم از سوی رژيم ریاض تحت فشار است تا به ناتوی عربی بپیوندد. پاکستان اگرچه تاکنون زیر بار این فشار نرفته؛ اما معلوم نیست با توجه به مشوق های مالی و اقتصادی وسوسه انگیز اعراب برای اقتصاد ورشکسته و بحرانی پاکستان، تا چه زمانی این رویکرد، دوام پیدا خواهد کرد.
 
ظریف احتمالا مأموریت دارد تا پاکستان را نسبت به خطرات پیوستن به ناتوی عربی و پیامدهای خطرناک آن برای همزیستی صلح آمیز دو کشور، آگاه کند و دولت عمران خان را به ادامه سیاست خویشتن‌دارانه دولت های پیشین اسلام آباد در قبال ایران، ترغیب کند.
 
محمدرضا امینی - جمهور