دیورند؛ غلبه حیثیت بر عقلانیت

مجلس سنا پیشنهاد یک سناتور امریکایی در مورد خط دیورند به کاخ سفید را مداخله در امور داخلی افغانستان عنوان کرد و به شدت به این مساله واکنش نشان داد.
 
فضل‌هادی مسلم‌یار؛ رییس مجلس سنا گفته است: "اظهارات برخی سناتوران امریکایی در مورد خط دیورند مداخله جویانه است و مردم افغانستان نه تنها به امریکا؛ بلکه به هیچکس اجازه نمی‌دهد در مورد خط دیورند تصمیم گیری کند."

آقای مسلمیار افزود، مداخله امریکا در مورد خط دیورند برای حضور این کشور در افغانستان مشکل ایجاد خواهد کرد.

زلمی زابلی نیز گفت که مساله دیورند به مردم افغانستان مربوط می‌شود و دولت‌های افغانستان در طول تاریخ نتوانسته اند این خط را بپذیرند.
 
براد شرمن؛ سناتور دموکرات امریکا به کاخ سفید پیشنهاد کرده که کمک‌های این کشور را به حکومت افغانستان به پذیرفتن خط دیورند مشروط سازد.

او گفته است، در صورتی که مشکل دیورند حل نشود، پاکستان دست از حمایت تروریزم برنمی‌دارد و مشکلات در منطقه حل نمی‌شود.
 
موضع تند مجلس سنا درباره اظهارات سناتور امریکایی کاملا موجه و قابل درک است؛ زیرا امریکایی ها حق ندارند در امور داخلی افغانستان دخالت کنند. دیورند یک مسأله مربوط به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی افغانستان است و امریکا به دلیل آنکه به دولت افغانستان، کمک های مالی ارائه می کند، لزوما از این حق برخوردار نیست تا حدود و ثغور جغرافیایی افغانستان را نیز تعیین کند و کمک هایش را مشروط به حق مداخله خود در امور مربوط به حاکمیت و تمامیت ارضای افغانستان سازد.
 
در صورت اعطای چنین اجازه ای به امریکا، استقلال سیاسی افغانستان، بیش از پیش، مخدوش خواهد شد و به یک کشور مستعمره و تحت اشغال امریکا تبدیل خواهد گردید.
 
اما این تنها یک بخش ماجرا است. بخش دیگر موضوع این است که از این منظر که دیورند مادر همه مشکلات جاری است و تا زمانی که این معضل به صورت منطقی و معقول و بر پایه یک راه حل پایدار، برطرف نشده است، نمی توان انتظار داشت که پاکستان سیاست های کنونی اش در قبال افغانستان را تغییر دهد و از ثبات و صلح و اقتدار ملی افغانستان حمایت کند، حق با سناتور دموکرات امریکایی است؛ زیرا اسلام آباد بیم از آن دارد که در صورت روی کار آمدن یک دولت مقتدر و مسلط بر سراسر سرزمین های افغانستان، کابل با استفاده از هر امکان و ابزاری، به سرزمین های آنسوی دیورند هم چشم خواهد دوخت و در آن صورت، در کنار هند، یکی دیگر از همسایگان پاکستان نیز به مثابه دشمن اسلام آباد، ظاهر خواهد شد.
 
اشرف غنی؛ رییس جمهور بارها اعلام کرده است که آماده مذاکره برای «صلح» با پاکستان است و تأکید کرده که در این زمینه حاضر است «همه» مسایل موجود میان دو کشور را روی میز مذاکره قرار دهد. بنابراین، از نظر دولت کنونی افغانستان، بحث و مذاکره در باره دیورند، دیگر تابو نیست و می توان در باره آن، با اسلام آباد وارد گفتگو شد.
 
این موضعی جدید و خبری امیدبخش برای آینده امنیت و ثبات افغانستان است.
 
واقعیت این است که آنچه در گذشته وجود داشته و تاکنون نیز جریان یافته است، غلبه حیثیت بر عقلانیت در خصوص دیورند بوده است. دولت های پیشین حاکم بر افغانستان، با حیثیتی کردن مسأله دیورند هرگونه راه حل معقول و قانونمند و واقع بینانه در باره آن را به بن بست و انسداد کشانده و حتی اجازه نداده اند که این مهم، به عنوان یک مسأله مبتلابه مربوط به حاکمیت و امنیت ملی و تمامیت ارضی افغانستان، مورد بحث قرار بگیرد و مطالبات کابل و اسلام آباد‌، در چارچوب یک رایزنی آرام و اصولی و مستقیم، مطرح شود.
 
با این حال، سال ها بحران و بی ثباتی و جنگ و ناامنی و تروریزم و درگیری های مرزی و... میان افغانستان و پاکستان، نشان داده است که این رویکرد، محکوم به شکست است و هزینه های سنگینی برای دولت و مردم افغانستان دارد.
 
بنابراین، معضل دیورند باید به صورت ریشه ای حل و فصل شود و این مهم، مستلزم نگاه عقلانی و صرفا حقوقی به این مسأله است؛ نگاهی عاری از هرگونه احساسات ملی گرایانه افراطی و برخوردهای سلیقه ای و حیثیتی.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور