پاکستان چگونه طالبان را به میز صلح می‌کشاند؟

شاه محمود قریشی؛ وزیر خارجه پاکستان روز دوشنبه (3 جدی) وارد کابل شد و با صلاح الدین ربانی؛ وزیر خارجه کشور دیدار کرد.

وزارت خارجه می گوید که آقای قریشی حامل پیام مهمی برای صلح افغانستان بود.

صبغت‌الله احمدی؛ سخنگوی این وزارت گفت:"تمام موارد دیدار امروز روی چگونگی تامین صلح در افغانستان (متمرکز) بود."

وی گفت:"در این دیدار صلاح‌الدین ربانی وزیر امور خارجه کشورمان، خواهان برداشتن گام‌های عملی پاکستان برای تامین صلح سراسری و کشانیدن گروه طالبان به میزمستقیم مذاکره با دولت افغانستان شد."

سخنگوی وزارت امور خارجه افزود:" آقای قریشی در دیدار امروز متعهد شد که در قسمت اجماع منطقه ای برای تامین صلح در افغانستان تلاش کند."

به گفته احمدی، وزیر خارجه پاکستان همچنین تعهد سپرد که رهبران طالبان را برای گفتگوهای مستقیم با حکومت افغانستان حاضر خواهد کرد.

وی ابراز امیدواری کرد که "پاکستان در این قسمت گام‌های عملی بردارد تا صلح سراسری در افغانستان تامین شود."
 
پاکستان بارها وعده همکاری با روند صلح افغانستان را داده است؛ اما هیچگاه به این تعهد تکراری اش عمل نکرده است. از سوی دیگر، همه می دانند که طالبان، مزدوران جنگی پاکستان و چند رژيم حامی تروریزم در منطقه و فرامنطقه هستند که هم در زمینه جنگ و هم در عرصه صلح از آنها دستور می گیرند. بنابراین، برای پاکستان، آوردن رهبران طالبان به میز گفتگوهای صلح، هرگز کار دشواری نیست؛ اما اینکه چرا این اتفاق تاکنون نیافتاده است، عوامل مختلفی دارد.
 
یکی از مهم ترین مسایل، این است که پاکستان هنوز هم امیدوار است که با تقویت قدرت نظامی طالبان در میدان جنک، دولت افغانستان و قدرت های خارجی حامی آن را مجبور کند به طالبان به نفع پاکستان امتیاز بدهند. این اتفاق همین اکنون در حال رخ دادن است. در شرایطی که امریکا مهیای خروج از باتلاق طولانی ترین جنگ خود در افغانستان می شود، کابل هیچ چاره ای ندارد که روند گفتگوهای صلح را درست به همان مسیری سمت و سو دهد که طالبان و پاکستان و اعراب در نظر دارند.
 
سفر وزیر امور خارجه پاکستان به کابل و برخی دیگر از کشورهای منطقه هم درست به این هدف صورت می گیرد که اسلام آباد، اطمینان حاصل کند که مراحل آینده صلح با طالبان، دقیقا به همان صورتی رقم خواهد خورد که کارفرمایان آن گروه، اراده می کنند.
 
اکنون که ترامپ دستور خروج بخشی قابل توجه از نیروهای امریکایی از افغانستان را صادر کرده، دولت افغانستان، بیشتر از هر زمان دیگری در تنگنا قرار خواهد گرفت و احساس تنهایی خواهد کرد؛ بنابراین، برای پاکستان، این زمانی مناسب برای کسب امتیاز به نفع طالبان و در پوشش صلح است.
 
در این میان، البته مسایل و موارد دیگری هم هستند که برای اسلام آباد اولویت راهبردی و تعیین کننده دارند؛ از افتادن قدرت به دست طالبان تا رسمیت یافتن خط دیورند و همچنین حفظ فاصله معنادار کابل از دهلی نو.
 
با این اوصاف، اسلام آباد برای آوردن رهبران طالبان به میز مذاکرات صلح، اهداف چندگانه ای دارد که پیش از هرگونه اقدام مثبت در مسیر صلح افغانستان، می خواهد از تحقق این اهداف، اطمینان حاصل کند.
 
نشست اخیر امارات نیز که با مشارکت فعال امریکا، عربستان سعودی، پاکستان، امارات متحده عربی و طالبان برگزار شد، به وضوح نشان داد که افغانستان برای رسیدن به آرمان نه چندان بزرگ گفتگوی مستقیم با طالبان، ابتدا باید از موانعی عبور کند که پیش نیاز آن، گردن گذاردن به خواست ها و تضمین منافع مشروع و غیر مشروع پاکستان، اعراب و امریکا می باشد. کابل در نشست امارات، یک هیأت ۱۲ نفری را اعزام کرد؛ اما طالبان با رد هرگونه گفتگوی مستقیم با این هیأت، به نیابت از پاکستان، افغانستان را تحقیر کردند.
 
اگرچه ارگ ریاست جمهوری، این اقدام را «شکست سیاسی» طالبان نامید؛ اما در واقع، این کابل بود که در برابر طالبان و اسلام آباد، متحمل یک شکست سیاسی سنگین شد و نتوانست به گفتگوهایی راه پیدا کند که حتما و لزوما باید به رهبری دولت افغانستان، برگزار می شد.
 
با اینهمه ارگ در موضعی قابل انتظار و ناشی از ضعف و کنش‌پذیری آشکار، یکبار دیگر تأکید کرد که از زیر بار تلاش های صلح شانه خالی نخواهد کرد و به کوشش برای این مأمول، ادامه خواهد داد؛ موضعی که بدون تردید، طالبان و حامیان آن گروه به ویژه پاکستان را به تحقیر بیشتر کابل به منظور کسب امتیازهای افزون تر، ترغیب و تشجیع خواهد کرد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور