ایران، امریکا و صلح و جنگ افغانستان

صبح روز چهارشنبه(5 جدی) مشاور امنیت ملی افغانستان و دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در کابل دیدار و گفتگو کردند. حمدالله محب می‌گوید که گفتگوهای نزدیک مقام‌های امنیت ملی دو کشور در رفع برخی موانع در مسیر اجرای توافقات گذشته، تعیین‌کننده است. علی شمخانی نیز از ادامه گفتگوهای این کشور با طالبان، با اطلاع دولت افغانستان خبر داد.
 
حمدالله محب گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره یکی از اصلی‌ترین پایه‌های برقراری امنیت در منطقه بوده است و بدون شک همکاری‌های مشترک دو کشور در رفع مشکلات امنیتی امروز افغانستان بسیار کارگشا خواهد بود.
 
وی همچنین گفت: امیدواریم که روند نهایی‌سازی اسناد سیاسی، دفاعی، امنیتی و اقتصادی میان دو کشور تسریع و آماده امضا شود.
  
شمخانی به گفتگوهای جاری میان ایران و طالبان به منظور کمک به رفع مشکلات امنیتی موجود در افغانستان اشاره و خاطرنشان کرد: مجموعه ارتباطات و گفتگوهای انجام شده با گروه طالبان با اطلاع دولت افغانستان بوده و این روند همچنان ادامه خواهد یافت.
 
این سفر در حالی صورت می گیرد که روند گفتگوهای امریکا و متحدانش با گروه طالبان، وارد مراحل حساس و تعیین کننده ای شده است. این مرحله از گفتگوها بدون تردید، موجبات نگرانی ایران را در پی خواهد داشت؛ زیرا قدرت هایی که آن را مدیریت و رهبری می کنند، دشمنان جمهوری اسلامی هستند و ایران از این امر، هراس دارد که توافق صلح امریکا و اعراب و پاکستان با طالبان، منافع مشروع آن کشور در افغانستان را به مخاطره اندازد و مشکلات امنیتی ناشی از آن، امنیت ملی جمهوری اسلامی را آسیب پذیرتر سازد.
 
از سوی دیگر، ایران از نفوذ و توسعه حضور گروه تروریستی داعش در افغانستان نیز نگران است. تهران بارها مراتب نگرانی عمیق و جدی خود را نسبت به این امر به اطلاع افغانستان رسانده و در خصوص مبارزه واقعی امریکا و هم پیمانانش با داعش در افغانستان، آشکارا ابراز تردید کرده است.
 
برگزاری نشست امنیتی مشاوران و دبیران امنیت ملی کشورهای ایران، روسیه، چین، هند و افغانستان در تهران که به ابتکار جمهوری اسلامی برگزار شد و قرار است در آینده نیز استمرار داشته باشد، یکی از اقدامات ملموس همسایه غربی افغانستان و متحدان منطقه ای آن در رابطه با تدابیر مهار داعش در کشور ما محسوب می شود.
 
ایران به ویژه از این امر، بیمناک است که با سیاسی سازی طالبان، داعش نقش فعال تری در حوزه ناامنی های ناشی از فعالیت های تروریستی بر عهده بگیرد و به این ترتیب، ناامنی های افغانستان به سرعت مرزهای این کشور را درنوردیده و ابعاد منطقه ای پیدا کند.
 
از سوی دیگر، احتمال کاهش نیروهای امریکایی در افغانستان، خبر خوشحال کننده و امیدبخشی برای تهران است و دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در سفر به کابل، احتمالا روی چشم انداز روابط و همکاری های امنیتی دو کشور همسایه، در صورت خروج کامل امریکا از افغانستان یا حد اقل، کمرنگ شدن نقش ایالات متحده در معادلات امنیتی کشور، با مقام های افغان، گفتگو و رایزنی خواهد کرد.
 
با توجه به این موضوعات، مقام های تهران احتمالا در نظر دارند که پیش از هرگونه تحول مهم و سرنوشت ساز در حوزه جنگ و صلح و امنیت و نیروهای خارجی در افغانستان، دو کشور همسایه، روی چارچوب و مفاد توافقنامه جامع همکاری های مشترک به ویژه در حوزه های سیاسی و امنیتی، به نتایج ملموسی برسند و اسناد حقوقی مرتبط با این توافقات با دولت کنونی افغانستان، نهایی شده و به مرحله اجرا دربیاید؛ زیرا در آن صورت، بازیگران منطقه ای و بین المللی مخالف جمهوری اسلامی نمی توانند به سادگی نقش و سهم اثرگذار ایران در تحولات و معادلات افغانستان را انکار کنند و نادیده بگیرند.
 
با این حال، اینکه رهبران دولت افغانستان که عمیقا تحت تأثیر و نفوذ غرب و اعراب قرار دارند، برای عملیاتی شدن این مأمول، همکاری لازم را خواهند کرد یا نه، موضوعی است که هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد؛ اما این نکته را نمی توان نادیده گرفت که ایران برای رسیدن به این هدف، اهرم های کارآمدی در اختیار دارد که تماس و ارتباط با طالبان و نیز حضور صدها هزار مهاجر افغانستانی در آن کشور، بخشی از آنهاست.
 
محمدرضا امینی - جمهور