امریکا و سناریوی خروج، طالبان و صلح مسلح

قرار است تمامی نظامیان امریکایی طی سه تا پنج سال آینده از افغانستان خارج شوند.
 
روزنامه نیوریارک تایمز گزارش داده که وزارت دفاع امریکا این طرح را در مذاکرات صلح با گروه طالبان پیشنهاد کرده است.

بربنیاد این طرح، سایر نیروهای خارجی نیز باید در همین بازه زمانی، افغانستان را ممکن ترک کنند.

وزارت دفاع امریکا در این طرح خواسته تا شمار سربازان امریکایی در افغانستان در چند ماه آینده به نصف کاهش یابد و ماموریت آموزش نیروهای امنیتی افغان به دوش سربازان استرالیایی و کشورهای اروپایی سپرده شود.

در این طرح همچنین پیشنهاد شده زمانی که شمار سربازان امریکایی در افغانستان به نصف کاهش یافت، ماموریت اصلی این سربازان روی عملیات های مبارزه با دهشت افکنی متمرکز شود.

این طرح به منظور کمک به مذاکرات جاری با گروه طالبان پیشنهاد شده است.

اما مقام های امریکایی هشدار داده اند که دونالد ترامپ ممکن در هر زمانی این طرح را تغییر دهد.
 
اگرچه این طرح در حال حاضر صرفا یک پیشنهاد یکجانبه است و مشخص نیست که طالبان آیا با آن موافقت می کنند یا نه؛ اما پرسش این است که در صورت مفروض گرفتن این برنامه، چشم انداز صلح با طالبان، چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟
 
در این زمینه، لازم است تا به رویکردها و مواضع پیشین گروه طالبان در خصوص حضور نیروهای خارجی و امریکایی در افغانستان، توجه کنیم. طالبان پیش از این، بارها اعلام کرده اند که خروج نیروهایبه تعبیر آنها «اشغالگر» به رهبری امریکا، پیش شرط آنها برای صلح است. در تازه ترین مورد نیز شیرمحمد عباس استانکزی؛ از مذاکره کنندگان ارشد طالبان و رییس پیشین دفتر آن گروه در قطر، در جریان نشست مسکو اعلام کرد که تا پایان حضور نیروهای خارجی، طالبان همچنان به مبارزه مسلحانه خود ادامه خواهند داد و آتش بس نخواهند کرد.
 
این در حالی است که حتی در شرایط عادی نیز خروج نیروهای امریکایی و خارجی از افغانستان به صورت آنی، امکان پذیر نیست و عملیاتی شدن آن، دست کم به چندین ماه زمان نیاز دارد. بنابراین، برخلاف خوش بینی های اولیه، صلح هرگز امری در دسترس و نزدیک نیست و موانع بزرگی در برابر آن قرار دارد.
 
امریکا اما می خواهد به سرعت پرونده جنگ افغانستان، بسته شود. به همین دلیل، زلمی خلیلزاد از عزم خود برای به انجام رساندن روند صلح تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان خبر داده بود.
 
با این حال، بسیار بعید به نظر می رسد که حتی در صورت قرار گرفتن سناریوی خروج در دستور کار امریکا و متحدانش، گروه طالبان حاضر به خلع سلاح نیروهای خود و پیوستن به یک روند واقعی و قابل تضمین صلح باشد. این برداشت، صرفا ناشی از این واقعیت نیست که طالبان بارها حضور نیروهای خارجی را خط سرخ صلح و آتش بس، تعیین کرده اند؛ بلکه این نکته را هم نباید نادیده گرفت که طالبان، یک گروه مسلح قدرتمند است که بخش های وسیعی از خاک افغانستان را اداره می کند. این گروه بنا دارد تا در نتیجه توافق صلح که نتیجه آن خروج قطعی و کامل نیروهای خارجی باشد، به عنوان یک نیروی «فاتح» وارد کابل شود، نه اینکه در یک فرایند تدریجی و زمانبر، ابتدا تن به آتش بس دهد، سلاح هایش را بر زمین بگذارد و بعد منتظر بماند تا امریکا و متحدانش خاک افغانستان را ترک کنند.
 
از سوی دیگر، در صورت بقای نیروهای خارجی در افغانستان، طالبان نمی توانند نسبت به اعمال توافقات صلح با امریکا، مطمئن باشند، و ممکن است تن دادن به صلح، آتش بس و خلع سلاح، پیش از خروج نیروهای خارجی را نوعی شکست تلقی کنند و از آن امتناع ورزند.
 
بنابراین، پذیرش بسته پیشنهادی پنتاگون برای خروج از افغانستان از جانب طالبان، لزوما به استقرار صلح و ثبات و آغاز آتش بس و آرامش در افغانستان منجر نخواهد شد؛ بلکه دوطرف ممکن است با توافق روی ترک مخاصمه، به صلحی غیررسمی اما مسلحانه تن دردهند.
 
در این میان، تعریف جدول زمانی پنج ساله برای خروج از افغانستان از جانب امریکا بیش از همه بر وفق مراد و مرام اشرف غنی است؛ زیرا او مایل است فرایند صلح تا پنج آینده به نتایج قطعی و نهایی نرسد تا به این ترتیب، حکمرانی اش برای یک دوره دیگر، ادامه پیدا کند.
 
علی موسوی - جمهور