اعزام سفیر قطر؛ بهبود روابط کابل – دوحه یا بازگشت طالبان؟

دفتر امیر قطر اعلام کرده که این کشور برای اولین بار به افغانستان سفیر می‌فرستد.
 
در حکم شماره ۲۲ امیر قطر آمده که او "السید سعید مبارک الخیارین الهاجری" را به عنوان سفیر فوق العاده این کشور برای افغانستان تعیین کرده است.
 
در این حکم آمده که قطر برای مغرب و چین نیز سفیر تعیین کرده است.
 
یک مقام دولت افغانستان گفت که کابل تلاش دارد تا همکاری بیشتر قطر را در روند صلح افغانستان جلب کند، باز شدن سفارت قطر در کابل و همچنین آغاز پروازهای قطر ایرلاین به افغانستان بخشی از این تلاش است.
 
قطر تنها کشوری است که طالبان در آن به صورت رسمی دفتر دارد.
 
همچنین ملا برادر؛ معاون سیاسی گروه طالبان نیز در قطر ساکن و به صورت رسمی با نمایندگان سیاسی کشورها و نهادهای بین‌المللی دیدار می‌کند.
 
تازه‌ترین دیدار او با خانم رنتو مرسودی؛ وزیر خارجه اندونزی در قطر بود.
 
سفیر قطر به کابل در حالی اعزام می شود که پیش از این، در طول ۱۸ سال گذشته، دوحه بنا به هر دلیلی، در حد سفیر با کابل روابط دیپلماتیک نداشته است. این در شرایطی است که این کشور کوچک عربی از سال ۲۰۱۳ میزبان تنها دفتر سیاسی طالبان در منطقه و جهان است که به بهانه مذاکرات صلح طالبان ایجاد شد؛ اما در واقع، به مثابه یک سفارت رسمی، عمل می کند.
 
حکومت به رهبری حامد کرزی در آغاز به افتتاح دفتر سیاسی طالبان در دوحه واکنش منفی نشان داد، برافراشته شدن پرچم طالبان بر فراز آن را به مثابه اقدامی برای مشروعیت بخشیدن و به رسمیت شناختن آن گروه دانست و خواستار بسته‌شدن آن شد؛ اما در ادامه با آن کنار آمد.
 
از سوی دیگر، قطر از حامیان سیاسی کلیدی طالبان محسوب می شود. نفوذ دوحه بر گروه طالبان به اندازه ای است که چندی پیش، به دنبال برگزاری یک دوره گفتگوهای صلح در امارات متحده عربی و تصمیم به برگزاری دور تازه آن گفتگوها در عربستان سعودی، طالبان تحت فشار شدید دولت قطر، مجبور شدند نشست سعودی را لغو کنند و پس از آن، فقط دوحه میزبان این نشست ها بوده است.
 
اخیرا هم در پی بروز تنش و اختلاف بر سر معرفی لیست ۲۵۰ نفره ارگ ریاست جمهوری برای حضور در نشست بین الافغانی دوحه، دولت قطر یک لیست مستقل را به کابل ارائه کرد که این امر، موجب لغو کامل آن نشست شد.
 
با توجه به این مسایل و با درنظرداشت گسترش ملموس فعالیت های سیاسی طالبان با حضور ملا برادر در دوحه، اعزام سفیر دوحه به کابل، اگرچه به لحاظ عرف رایج در روابط بین الدول، می تواند به مثابه ارتقای سطح روابط دو کشور، تلقی شود؛ اما از نظر کارشناسان، این اقدام، پیش از آنکه نشانگر تمایل قطر به توسعه همکاری ها با کابل باشد، به معنای نزدیک شدن طالبان به مرحله بازگشت به قدرت است و قطر به عنوان یکی از حامیان و متحدان اصلی آن گروه در صدد است تا پیشاپیش، مقدمات تحکیم و توسعه روابط دیپلماتیک اش با دولت آینده طالبان را فراهم کند.
 
اگرچه در کنار این رویداد، گفته می شود که کابل و دوحه در صدد توسعه همکاری ها در سایر زمینه ها هم هستند که از آغاز پروازهای خطوط هوایی قطر به افغانستان می توان به عنوان یکی از موارد یاد کرد.
 
اخیرا هم شایع شد که صلاح الدین ربانی؛ وزیر امور خارجه، قصد داشت به منظور شرکت در یک نشست منطقه ای به قطر برود و در حاشیه آن با امیر و دیگر مقام های آن کشور دیدار کند؛ اما اشرف غنی – شاید به دلیل عدم شرکت آقای ربانی در جرگه مشورتی – این اجازه را به او نداده است؛ خبری که از سوی سخنگویان ارگ، تکذیب شد.
 
از جانب دیگر، قطر علیرغم جغرافیای کوچک اش، کشوری به لحاظ اقتصادی ثروتمند و از نظر سیاسی، پرنفوذ و اثرگذار محسوب می شود. این کشور در رقابتی شدید با عربستان سعودی و دیگر متحدان آن مانند امارات متحده عربی قرار دارد. بنابراین، اعزام سفیر آن کشور به افغانستان می تواند در چارچوب رویکرد تازه دوحه برای رقابت دیپلماتیک با آن دو رژيم عربی در افغانستان هم محسوب شود. کابل به طور سنتی به عربستان سعودی نزدیک است؛ اما به نظر می رسد که این رویکرد، هزینه سنگینی را در روند صلح با طالبان بر حکومت افغانستان تحمیل کرده و موجب انزوای آن در این روند شده است. به همین دلیل، حکومت امیدوار است که با ارتقای سطح روابط سیاسی با قطر، اندکی از این انزوا بکاهد؛ رویدادی که با درنظرداشت نزدیکی شدید طالبان به دوحه، بعید به نظر می رسد.
 
علی موسوی - جمهور