امریکا و شرکا؛ شراکتی که دیگر استراتژيک نیست

دونالد ترامپ؛ رئیس جمهوری امریکا، پیوند میان ایالات متحده و متحدین اروپایی واشنگتن را 'شکست ناپذیر' خوانده است.
 
او که در مراسم بزرگداشت از هفتادوپنجمین سالگرد 'D-Day' یا روز هجوم بیش از ١٥٠ هزار سرباز جبهه متفقین علیه نازی ها در جنگ دوم جهانی، صحبت می‌کرد، گفت: "به تمام رفقا و شرکای ما، ائتلاف گرامی ما در آتش جنگ شکل گرفت، در آزمون جنگ مورد آزمایش قرار گرفت و به نعمت صلح به اثبات رسید. پیوند ما شکست ناپذیر است".
 
در این مراسم ایمانویل مکرون؛ رئیس جمهوری فرانسه نیز اشتراک داشت و گفت: "ما هیچگاه نباید کار برای ائتلاف جهان آزاد را متوقف کنیم".
 
به دنبال این مراسم، دیدار دوجانبه میان ترامپ و همتای فرانسوی اش نیز صورت گرفت.
 
براساس گزارش ها، موضوعات مربوط به ناتو، تجارت و دفاع، در دستور کار این دیدار بوده است.
 
طبق معمول اما از آنچه در پشت پرده دیدار رهبران امریکا و فرانسه گذشته است، هیچ اطلاع دقیقی در دست نیست؛ زیرا آنجا دیگر نه از اتحاد استراتژیک خبری است و نه از ائتلاف گرامی برای جنگ و صلح. در پشت پرده، جنگی جریان دارد؛ جنگی نه میان «جهان آزاد» و جهاد غیر آزاد؛ بلکه جنگی میان اعضای بلوک کشورهای «متمدن» و جهان آزاد.
 
در پشت پرده، ناتو پیش از آنکه نمادی برای اقتدار و اتحاد «جهان آزاد» باشد، عامل تفرقه و تنش است. ترامپ می گوید اروپا باید سهم خود از تأمین هزینه های ناتو را به میزانی قابل توجه افزایش دهد. او معتقد است که امریکا پولیس جهان نیست و نمی تواند به تنهایی بار سنگین مسؤولیت امنیت اروپا و دیگر بخش های جهان را بگیرد. از نظر او، اولویت با امریکا و مسایل داخلی آن است؛ از رفاه و توسعه تا بهداشت و خدمات عمومی و زیرساخت های اقتصادی و...
 
شعار ترامپ «اول امریکا» است؛ شعاری مورد اجماع مشترک طیفی از ملی گرایان افراطی به نسبت تعلق شان به هر کشور که پس از به قدرت ترامپ در کشورهای مختلف غربی، رشد بی سابقه ای پیدا کرد و شماری از آن جریان ها به پیروزی های قاطع و چشمگیری در روندهای انتخاباتی نیز دست یافتند.
 
از نظر رییس جمهوری امریکا ناتو دیگر فلسفه وجودی و کارکرد راهبردی خود را از دست داده است. او ناتو را سازمانی منسوخ شده و حربه از کار افتاده می داند که دیگر نمی تواند پاسخگوی معادلات جدید قدرت باشد؛ زیرا پیشبرد ماشین نظامی این سازمان به نحو ناعادلانه ای بر دوش مالیات دهندگان امریکایی سنگینی می کند.
 
رییس جمهوری تجارت پیشه امریکا در حوزه اقتصاد هم معتقد به حداکثر مماشات در قبال کشورهای اروپایی به عنوان متحدان و شرکای سنتی ایالات متحده نیست. به همین دلیل، ترامپ همزمان با چین و کانادا و مکزیک و... یک جنگ تجاری عریان و بی رحمانه را علیه اروپا هم آغاز کرد و با وضع مالیات گمرکی سنگین بر محصولات صادراتی اروپا به امریکا، نشان داد که اتحاد استراتژيک امریکا و شرکا دیگر معنا و مبنای خود را از دست داده است.
 
رییس جمهوری امریکا حتی نسبت به لیبرال دموکراسی و ارزش های قابل صدور آن به کشورهای دیگر نیز اعتقادی ندارد؛ زیرا تا زمانی که منافع اقتصادی و ملاحطات امنیتی اقتضا کند، از نظر او به سادگی می توان دموکراسی را به نفع این دو کنار گذاشت. نمونه بارز آن، چشمپوشی از جنایت های هولناک بن سلمان در یمن و همچنین زیر پا نهادن آشکار پرونده قتل فجیع جمال خاشقجی است.
 
این در حالی است که از مؤلفه های بنیادین آنچه اصطلاحا «جهان آزاد» و «جهان متمدن» خوانده می شود، همین موارد است.
 
او در امریکا پیش از آنکه به قدرت برسد خود را نامزدی خارج از سیستم یا ضد سیستم می دانست؛ اصطلاحی که به نظر می رسد پس از ریاست جمهوری اش هم آن را به کار می بندد؛ زیرا اتحادیه اروپا را قبول ندارد و اعضای آن را به خروج از آن ترغیب می کند، ملی گرایی افراطی را اشاعه می دهد، مهاجرت را یک بحران می داند که باید در برابر آن دیوار کشید، سازمان ملل را ناکارآمد و بیهوده می داند و بی محابا در برابر پیمان ها و عهدنامه ها و سازمان ها و اتحادیه های بین المللی در هر حوزه ای می ایستد، از آنها خارج می شود و امضای امریکا را پس می گیرد؛ از معاهده اقلیمی پاریس تا برجام و سازمان تجارت جهانی و...
 
در پی بروز تنش ها و تقابل های امریکا و اروپا بود که اروپایی ها حتی با وجود ناتو، طرح ایجاد ارتش مشترک را ریختند تا راه خود را از امریکا جدا کنند.
 
به این ترتیب، این اتحاد و شراکت مدت هاست که فروپاشیده و دیگر استراتژيک محسوب نمی شود؛ واقعیتی که حتی سخنرانی های مناسبتی ها و موضع گیری های سیاسی و تبلیغاتی هم نمی تواند آن را تغییر دهد یا کتمان کند.

علی موسوی - جمهور