حکومت یک میلیونی؛ بحران مشروعیت، فقدان اقتدار

12 جدی 1398 ساعت 16:34

آیا حکومتی که با تنها یک میلیون رای شکل خواهد گرفت، می تواند به گونه ای عمل کند که بازتاب دهنده خواست ها، نیازها و منافع همه جمعیت بیش از ۳۰ میلیونی افغانستان باشد؟


جان‌ بس؛ سفیر ایالات متحده در کابل که دوره مأموریت‌اش به تازگی به پایان رسید، گفته‌است که برنده انتخابات افغانستان تنها یک میلیون رأی خواهد برد که این‌گونه حکومت آینده حمایت بخش اندکی از مردم را با خود خواهد داشت.
 
سفیر امریکا در آخرین روزهای ماموریت‌اش در گفتگو با شبکه خصوصی طلوع‌نیوز تصریح کرده که این نشانگر حمایت اندک مردم از حکومت آینده است.
 
جان ‌بس افزوده‌است: «اگر کسی در دور نخست برنده شود، این برنده در کشوری با بیش از ۳۰ میلیون جمعیت که ۹ میلیون آن برای رأی‌دهی ثبت نام کرده‌بودند، کمتر از یک میلیون رأی خواهد داشت. در فرهنگ سیاسی، این مأموریتی است که نشان‌دهنده‌ حمایت شمار بزرگی از مردم از آن شخص نیست.»
 
آقای بس تاکید کرده‌است که برنده انتخابات باید به خواست‌ها، ترس‌ها و مخالفت‌های بخش بزرگی از جامعه گوش دهد تا مردم احساس نکنند که صدای‌شان شنیده نمی‌شود.
 
پیش از این نیز بسیاری از کارشناسان و ناظران، نسبت به اقتدار و مشروعیت حکومت آینده هشدار داده بودند؛ زیرا در دموکراسی ها، حکومتی که بر پایه انتخابات، شکل می گیرد، مشروعیت و قدرت خود را از مردمی می گیرد که به پای صندوق های رأی می روند؛ اگرچه پس از انتخابات، رییس جمهور باید وفادار به منافع جمعی ملی، اصول قانون اساسی و تحقق خواسته ها و نیازهای مشترک همه شهروندان – اعم از کسانی که به او رأی داده اند یا نداده اند- باشد.
 
از سوی دیگر، در این شکی نیست که بر بنیاد سازوکارهای دموکراتیک، مشارکت درصد پایین رای دهندگان واجد شرایط در انتخابات، لطمه ای به مشروعیت حکومت آینده نمی زند؛ اما این لزوما بدان معنا نیست که در کشوری که بیش از ۳۰ میلیون نفر جمعیت دارد، رییس جمهور می تواند با کسب تنها یک میلیون رأی هم دولتی مشروع و مقتدر تشکیل دهد.
 
این مهم به ویژه در کشورهایی مانند افغانستان بسیار جدی است و ممکن است تبعات غیر قابل پیش بینی خطرناکی داشته باشد. همان گونه که در هشدار جان بس هم آمده است برنده انتخابات باید به خواست ‌ها، ترس ‌ها و مخالفت ‌های بخش بزرگی از جامعه گوش دهد تا مردم احساس نکنند که صدای ‌شان شنیده نمی ‌شود.
 
به این ترتیب، تصور کنید اشرف غنی برنده نهایی انتخابات شد و با امرالله صالح حکومت تشکیل داد؛ در آن صورت، این نگرانی جدی تر می شود و جدیت این هشدار سفیر امریکا بهتر درک خواهد شد.
 
در پنج سال گذشته، اگرچه عبدالله قدرت و صلاحیت قابل اعتنایی نداشت و نتوانست از پشتوانه میلیونی مردم به درستی برای افزایش قدرت و نفوذ خود در دولت، استفاده کند؛ اما حضور او در سمت سمبولیک ریاست اجرایی، اقتدارگرایی و انحصارطلبی و استبداد رأی و خودمحوری ذاتی اشرف غنی را تا حدودی مهار و تعدیل می کرد. در برخی موارد که اشرف غنی، سر به طغیان می گذاشت و وجود عبدالله را نادیده می گرفت، عبدالله در برابر رسانه ها زبان به شکایت می گشود و این امر تقریبا در مهار رویکرد اقتدارگرایانه آقای غنی، مؤثر بود؛ اما حکومت آینده اگر بدون حضور یک نیروی تعدیل کننده، تشکیل شود، اشرف غنی در کنار چهره رادیکال دیگری مانند امرالله صالح، چگونه عمل خواهد کرد؟
 
آنها از هم اکنون هشدار می دهند که در صورت پیروزی در انتخابات، دولت آینده با قدرت و قاطعیت و مطابق «قانون» رفتار خواهد کرد؛ هشداری که می تواند نگرانی‌ها درباره سوء استفاده از قانون و صلاحیت سیاسی را افزایش دهد. امرالله صالح حتی پا را از این هم فراتر گذاشته و منتقدانش در شبکه های اجتماعی و رسانه ها را نیز تهدید به انتقام کرده است.
 
با این حساب، آیا حکومتی که با تنها یک میلیون رای شکل خواهد گرفت، می تواند به گونه ای عمل کند که بازتاب دهنده خواست ها، نیازها و منافع همه جمعیت بیش از ۳۰ میلیونی افغانستان باشد؟ آیا این خطر وجود ندارد که اشرف غنی و امرالله صالح در رویکردی دیکتاتورمآبانه به جنگ منتقدان سیاسی خویش بروند و رو به یک انتقام جویی و تسویه حساب شخصی با استفاده از قدرت دولتی بیاورند؟
 
آیا با حضور این عناصر رادیکال در رأس حکومتی حداقلی که نه مشروعیت خواهد داشت و نه اقتدار، جامعه واکنش های انفجاری نشان نخواهد داد؟
 
همه اینها پرسش ها و نگرانی هایی است که آینده سیاسی افغانستان را به چالش می کشد و دورنمای دشواری را در برابر مردم افغانستان قرار می دهد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور


کد مطلب: 123691

آدرس مطلب: https://www.jomhornews.com/fa/note/123691/

جمهور
  https://www.jomhornews.com