سؤال این است که امریکا اگر تشخیص بدهد که باید به پاکستان، ایران یا هریک از دیگر همسایگان افغانستان، حمله نظامی کند، چه چیزی مانع اش خواهد شد؟ اشرف‌غنی؟ پیمان امنیتی؟ یا پارلمانی که وجود ندارد؟

ریاست جمهوری در واکنش به ترور قاسم سلیمانی؛ فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران در حمله امریکا، از "احتمال افزایش خشونت در منطقه" ابراز نگرانی کرد.
 
اشرف غنی در توییترش از ایران به عنوان "همسایه بزرگ... با مشترکات زبانی، دینی، تاریخی و فرهنگی گسترده" و از امریکا با عنوان "شریک استراتژیک و بنیادین افغانستان" یاد کرده و از هر دو طرف خواسته که از افزایش تنش‌ها جلوگیری کنند.
 
دولت افغانستان اطمینان داده که خاک این کشور "در هیچ حالت علیه هیچ کشور خارجی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد."
 
آقای غنی همچنین از مکالمه تلفنی که در این مورد با مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا داشته سخن گفته و نوشته است که در این صحبت بر عدم استفاده از خاک افغانستان علیه کشور ثالث تاکید شده است.
 
وزیر خارجه امریکا نیز در توییتر درباره این مکالمه نوشت: "با اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان در مورد تصمیم دونالد ترامپ برای کشتن قاسم سلیمانی جهت حفاظت از امریکایی‌هایی که زندگی شان در خطر بود، صحبت کردم..."
 
این در حالی است که شماری از کارشناسان، درباره تبعات ترور سردار قاسم سلیمانی برای افغانستان هشدار داده اند. این فضای رعب و وحشت بر سراسر کشورهای همسایه و منطقه حاکم است؛ زیرا هرگونه برخورد نظامی میان ایران و امریکا به یک نقطه محدود نخواهد ماند؛ بلکه سراسر منطقه ملتهب و بحران زده خاور میانه را به سرعت درخواهد نوردید.
 
البته ساده لوحانه است اگر کسی انتظار داشته باشد که ایران نیز همان اشتباهی را مرتکب شود که دونالد ترامپ مرتکب شد. در ایران عالی ترین کانون های تصمیم گیری بر پایه خرد و عقلانیت می چرخد و برخلاف امریکا آنجا ترامپ نیست که حتی بدون اطلاع به نمایندگان کنگره اش، تصمیم به یکی از جنون آمیزترین اقدامات بگیرد؛ بی آنکه به پیامدهای مرگبار آن برای سلطه و حضور امریکا در خاور میانه فکر کند.
 
ایرانی ها بدون شک، حساب شده، دقیق، گام به گام و با قدرت، پاسخ خواهند داد؛ اما این موجب نمی شود که کشوری مانند افغانستان نگران نباشد.
 
افغانستان ده ها پایگاه نظامی ناتو و هزاران سرباز امریکایی و شرکای دیگر واشنگتن را در خود جای داده است. اگر امریکا در عراق ۵ هزار نظامی دارد، در افغانستان بیش از ۱۳ هزار نظامی و چندین پایگاه دارد. آنها وقتی بدون توجه به استقلال، تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و امنیت عراق، بدترین و خطرناک ترین اقدام ممکن را علیه محبوب ترین فرمانده نظامی یک دولت دیگر انجام می دهند، آیا در صورت توسعه این تنش و پاسخ ایرانی ها که بدون شک، حق مشروع و مسلم شان است، افغانستان می تواند روی وعده ها و تأکیدهای اشرف غنی مبنی بر عدم استفاده از خاک افغانستان علیه کشورهای دیگر تکیه کند؟ تضمینی اطمینان بخش در این زمینه وجود دارد؟
 
اشرف غنی در این خصوص به پیمان امنیتی اشاره کرده است. پرسش این است که کدام پیمان امنیتی؟ پیمان امنیتی در قدم نخست، یک سازوکار امریکایی برای توجیه سلطه و حضور امریکا در افغانستان است و افغانستان هیچ منفعتی در آن ندارد و نقش کابل در تدوین و امضای آن نیز کاملا نمادین بود. دوم اینکه این پیمان به نیروهای امریکایی، مصونیت قضایی می بحشد. یعنی آنها در برابر مردم افغانستان هر جنایتی که مرتکب شوند، عقوبت نخواهند دید. با این حساب، آیا تضمینی وجود دارد که امریکایی ها همین مصونیت را برای هدف قرار دادن سایر کشورها از خاک افغانستان برای خود، قایل نباشند؟
 
از سوی دیگر در طول پنج سالی که از امضای پیمان امنیتی می گذرد، چند درصد از مفاد این پیمان از سوی امریکایی ها عملیاتی شده است؟ آیا امریکا بربنیاد این پیمان، با تروریزم در افغانستان مبارزه کرده است؟ آیا امنیت مردم افغانستان تأمین شده است؟ آیا واشنگتن در برابر تجاوزات آشکار و دخالت های نه چندان پنهانی پاکستان در کنار افغانستان ایستاده و اسلام آباد را سرکوب کرده است؟
 
هیچیک از این موارد اتفاق نیافتاده است و به همین دلیل هم هست که همه روزه مجلس سنا که البته هیچ صلاحیت و خاصیتی هم ندارد، خواستار لغو و فسخ پیمان امنیتی می شود؛ زیرا اعضای آن به وضوح می بینند که با امضای این پیمان، وضعیت امنیتی افغانستان چندین بار بدتر شد، تروریزم توسعه یافت، ناامنی گسترش پیدا کرد، کشتار غیر نظامیان چندبرابر شد، دخالت های پاکستان، دامنه دارتر گردید، طالبان قدرتمندتر و نیروهای امنیتی ضعیف تر گشتند.
 
موضوع دیگر اینکه در طول همه این سال ها امریکا هرگاه اراده کرده است مناطقی را در آنسوی مرز با پاکستان، هدف قرار داده است. سناریوی مرگ بن لادن با ورود تفنگداران امریکایی به قلب پاکستان، رقم خورد. شاید همین موارد موجب می شود که پاکستان همچنان از تروریزم حمایت کند تا امنیت کشور ما را مختل سازد.
 
اما سؤال این است که امریکا اگر تشخیص بدهد که باید به پاکستان، ایران یا هریک از دیگر همسایگان افغانستان، حمله نظامی کند، چه چیزی مانع اش خواهد شد؟ اشرف‌غنی؟ پیمان امنیتی؟ یا پارلمانی که وجود ندارد؟
 
به نظر می رسد سیاستمداران هوادار حضور نظامی امریکا در افغانستان یکبار دیگر باید با محور قرار دادن منافع و اولویت های امنیت ملی کشور، در این باره فکر کنند که افغانستان چه فرقی با عراق دارد؟
 
محمدرضا امینی - جمهور