آزادی زندانیان؛ به نام صلح به کام جنگ

اشرف غنی؛ رییس جمهوری علیرغم مخالفت اولیه با آزادی پنج هزار زندانی طالبان به عنوان بخشی از توافق صلح امریکا و طالبان، سرانجام توانست با استفاده از کارت پرارزش زندانیان از امریکا امتیاز بگیرد و در روزی که عبدالله در آنسوی دیگر شهر، حکومت همه شمول اعلام کرده بود، زلمی خلیلزاد و اسکات میلر؛ فرستادگان سیاسی و نظامی امریکا را به ارگ بکشاند تا به مراسم تحلیف خود به عنوان رییس جمهور، مشروعیت بین المللی بدهد. او اما در همان سخنرانی تحلیف رسما اعلام کرد که به زودی فرمانی را برای آزادی زندانیان طالبان، امضا خواهد کرد؛ فرمانی که به گفته او منجر به کاهش ملموس خشونت ها خواهد شد و مردم آن را حس خواهند کرد.
 
یک روز بعد، فرمان صادر شد: آزادی مشروط و تدریجی ۵ هزار زندانی طالبان. مشروط و تدریجی اما به سرعت با واکنش طالبان مواجه شد. طالبان رسما اعلام کردند که خواستار آزادی همه زندانیان شان پیش از آغاز هرگونه گفتگوی مستقیم صلح هستند. یک مقام طالبان همچنین پیش شرط عدم بازگشت زندانیان آزادشده به میدان های جنگ را نیز رد کرد و گفت که طالبان، مجاهد اند و تا پایان برای آزادی افغانستان خواهند جنگید.
 
در مقابل، برخی چهره های نزدیک به ارگ هم تأکید کرده اند که اگر شرایط، پذیرفته نشود، زندانیان آزاد نخواهند شد.
 
از سوی دیگر، معامله اشرف غنی با امریکا بر سر صدور دستور آزادی زندانیان در قبال شرکت  امریکا در مراسم تحلیف، تصور نمی شود که تنها برای یک روز صورت گرفته باشد و پس از انجام مراسم تحلیف، اعتبار خود را از دست بدهد.
 
به هر حال، هنوز کلید زندان ها در اختیار اشرف غنی است و او می تواند در این باره تصمیم نهایی را بگیرد. صدور دستور آزادی مشروط و تدریجی زندانیان هم به این هدف صورت می گیرد که آقای غنی، روند صلح با طالبان را طبق برنامه های خود برای چندین سال به درازا بکشاند.
 
او رسما گفته است که صلح یک پروسه زمان‌بر است و به سرعت به دست نمی آید.
 
امریکا و طالبان اما به شدت مخالف این ایده هستند. زلمی خلیلزاد رسما تصریح کرده است که واشنگتن انتظار دارد که گفتگوهای صلح میان افغان ها طی ۱۰۰ روز آینده به نتیجه برسد و پس از آن یک دولت جدید تشکیل خواهد شد.
 
این به معنای آن است که دولتی که اشرف غنی رویای تشکیل آن را در سر می پروراند، در عمل تنها سه ماه زمان خواهد داشت و بعد از آن باید جای خود را به دولتی بدهد که در آن طالبان، حضور قدرتمندی دارند.
 
در این میان اما آیا اشرف غنی تنها برای سه ماه ریاست جمهوری، مذبوحانه تلاش می کند؟ بسیار بعید و دور از انتظار است.
 
به این ترتیب، وضعیت به شدت پیچیده شده است و به نظر می رسد که امریکا هم از مدیریت این شرایط به سود اهداف مورد نظر خود، مستأصل و ناتوان گشته است.
 
در آنسو بیم آن می رود که طالبان، هم بر آزادی بی قید و شرط هزاران زندانی خود تأکید کنند و فشارها بر امریکا برای تحمیل این خواسته بر کابل را افزایش دهند و هم آتش جنگ را شعله ورتر سازند تا موضع کابل را در میز مذاکره تضعیف کنند.
 
طالبان می دانند که برقراری هرگونه آتش بس یا کاهش خشونت، کابل را در موضع قدرت قرار می دهد و ممکن است موجب طولانی تر کردن روند گفتگوها و در نتیجه، تمدید ریاست جمهوری اشرف غنی برای چندین سال دیگر شود. ضمن آنکه آن گروه اگر خشونت ها را بیش از اندازه افزایش دهد، ممکن است از سوی امریکا متهم به نقض توافق صلح شوند و همه چیز ضرب صفر گردد.
 
با توجه به این موارد، مدیریت وضعیت پیچیده کنونی هم برای امریکا، هم برای طالبان و هم برای ارگ ریاست جمهوری افغانستان، دشوار شده است.
 
در این میان، ارگ در درون نظام هم با چالش دولت موازی عبدالله مواجه است؛ دولتی که گفته می شود در پی نقض بی طرفی امریکا در میانجیگری، از واشنگتن فاصله گرفته و دیگر به تلاش های خلیلزاد برای میانجیگری اعتنایی ندارد.
 
در صورتی که بحران سیاسی ناشی از تشکیل دو دولت موازی ادامه یابد، خطر برخورد نظامی دوطرف هم تشدید خواهد شد. همین اکنون نشانه هایی از توسل دوطرف به نمایش قدرت سخت، دیده می شود؛ از صف آرایی صدها نیروی مسلح وابسته به جنرال دوستم تا گمانه زنی ها درباره احتمال توسل ارگ به زور برای بازپس گیری سپیدار و استقرار معاونان اشرف غنی در آن.
 
علی موسوی - جمهور