مبارزه طالبان با داعش؛ از شعار تا عمل

زلمی خلیلزاد از اقدام طالبان مبنی بر محکومیت داعش و تلاش برای جلوگیری از تمویل و سربازگیری آن گروه ستایش کرده‌است.
 
خلیلزاد در حساب کاربری‌اش در توییتر نوشت: «من از اعلامیه‌ طالبان در محکومیت داعش و تعهد به توقف تلاش‌های داعش برای استخدام، تمویل یا آموزش در افغانستان، استقبال می‌کنم.»
 
طالبان چندروز پیش با نشر اعلامیه‌ای مدعی شدند که گروه داعش را در ولایت کنر در محاصره نظامی قرار داده و تا سرکوب کامل این گروه، دست از حملاتش برنخواهد داشت.
 
خلیلزاد گفت: «این‌ها نمایان‌گر تعهدات عمومی طالبان (در توافق‌نامه‌ ما) علیه القاعده و گروه‌های دیگری است که ایالات متحده یا متحدان آن را تهدید می‌کنند.»
 
بربنیاد توافقنامه صلح امریکا و طالبان، این گروه متعهد شده که روابط خود را با شبکه القاعده و گروه‌های تروریستی دیگر قطع کند.
 
پس از امضای این توافق‌نامه، ترامپ مدعی شد که از این پس طالبان تروریست‌ها را خواهند کشت.
 
در این شکی نیست که طالبان با داعش، مشکل ایدئولوژيک دارند. این دو گروه از دو خوانش کاملا متفاوت و چه بسا متخاصم از اسلام نمایندگی می کنند که هیچیک دیگری را قبول ندارد و حضور و سیطره آن بر جوامع اسلامی را برنمی تابد.
 
طالبان علیرغم پیوندهای عمیقی که با القاعده دارند، غالبا به اسلام حنفی گرایش دارند و در مقابل، داعش از اسلام حنبلی و سلفیت مبتنی بر آرای ابن تیمیه و دیگر بازگشت گرایان وابسته به این فرقه مذهبی، نمایندگی می کند.
 
در ابتدای ظهور داعش در افغانستان، رهبری طالبان با ارسال نامه ای خطاب به داعش از آن گروه خواست که افغانستان را به طالبان واگذارد و به مأ‌موریت خود در محدوده عراق و سوریه بپردازد؛ درخواستی که از سوی داعش رد شد و در نتیجه، دو گروه در مواردی وارد نبردهایی مرگبار و مستقیم شدند.
 
به این ترتیب، حتی اگر در توافقنامه صلح امریکا و طالبان نیز تصریح نمی شد، قدرت گیری طالبان در افغانستان، هشداری برای ادامه حیات داعش محسوب می شود؛ زیرا این گروه خود را مصمم به تضعیف داعش می داند.
 
با اینهمه، مساله این است که قدرت سخت داعش در افغانستان عموما بر نیروهای تندرو طالبان بنا شده است؛ نیروهایی که حاضر به پذیرش هیچگونه طرح صلحی نیستند و به دلیل گرایش شدید به استفاده حد اکثری از خشونت، داعش را بستری مساعد برای توسعه و تحقق اهداف و رویکردهای رادیکال خویش می دانند.
 
بنابراین، این هشدار کاملا واقعی است که با پیوستن طالبان به روند صلح و ترک جنگ، نیروهای افراطی و جنگجویان آشتی ناپذیر آن گروه به سادگی به دام داعش بیافتند و این امر به قدرت گیری آن گروه در افغانستان کمک کند.
 
موضوع دوم این است که هنوز در خصوص قطع پیوندهای عمیق و دیرینه طالبان با شبکه القاعده، هیچ اطمینانی وجود ندارد. طالبان و القاعده از زمان اشغال افغانستان توسط ارتش شوروی پیشین، شانه به شانه هم جنگیده اند. این پیوند به اندازه ای عمیق و دوام‌دار بوده که رهبران اصلی شبکه القاعده در زمان سلطه رژیم طالبان در افغانستان، به عنوان مهمانان ویژه در کشور حضور داشتند و جنگجویان آن گروه نیز کمپ ها و مراکز پیچیده ای برای آموزش ایجاد کرده بودند؛ ضمن آنکه گفته می شود که میان رهبران طالبان و رهبران القاعده، حتی نسبت های خویشاوندی نیز ایجاد شده است.
 
با توجه به این موارد، آیا تضمینی وجود دارد که با خروج نیروهای امریکایی و استقرار طالبان در افغانستان، آن گروه با تروریزم مبارزه کند و از تبدیل شدن افغانستان به بستر امن و آرام تروریست های سراسر جهان، جلوگیری نماید؟
 
در حال حاضر، به جز آنچه طالبان روی کاغذ به امریکا تعهد داده اند و خوش بینی بی بنیاد ترامپ را نیز برانگیخته است، هیچ تضمین قابل اعتنایی در این باره وجود ندارد. مبارزه طالبان با داعش در کنر نیز که با استقبال فرستاده امریکا رو به رو شده، پیش از آنکه در راستای «مأموریت مبارزه با تروریزم» طالبان در توافقنامه صلح آن گروه با امریکا قابل ارزیابی باشد، می تواند بخشی از تسویه حساب های نهایی طالبان با گروه های رقیب و معارض به منظور تحکیم و تحمیل و تثبیت سلطه خود پیش از بازگشت به قدرت باشد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور