چرا طالبان آتش‌بس نمی‌کنند؟

تقریبا همه روزه مقام های داخلی و خارجی از طالبان می خواهند که به هدف کمک به مقابله مؤثر با کرونا در افغانستان، از جنگ دست بکشند و آتش بس اعلام کنند؛ اما این گروه همچنان در برابر این درخواست مقاومت می کند و حاضر نیست به نفع سلامت مردم، تفنگ های خود را زمین بگذارد.
 
آخرین باری که طالبان در این باره اظهار نظر کردند حدود دو هفته پیش بود که طی آن، یکی از سخنگویان آن گروه در توضیح مصاحبه اش با یک رسانه غربی، تصریح کرد که در هر منطقه ای از مناطق زیر سلطه آن گروه، اگر کرونا شایع شود، طالبان در آن منطقه نخواهند جنگید؛ اما او بلافاصله اضافه کرد که این امر به معنای آتش بس نیست.
 
پس از آن، بارها جنگجویان طالبان، علیه نیروهای دولتی دست به حمله زده و یا در کنار جاده ها بمب کار گذاشته اند که از مردم و غیر نظامیان قربانی گرفته است.
 
به تازگی نماینده ویژه اتحادیه اروپا در کابل، بار دیگر از طالبان خواست که دست از جنگ بکشند  و آتش بس اعلام کنند. به گفته او تنها گروهی که تاکنون به فراخوان جهانی آتش بس برای مقابله با کرونا پاسخ مثبت نداده، طالبان است.
 
با این حال، به نظر نمی رسد این درخواست ها در موضع سرسختانه طالبان در قبال اعلام آتش بس، تغییری ایجاد کند.
 
احتمالا استراتژيست های طالبان و جنرال های پاکستانی حامی آنان، تصور می کنند که هرگونه آتش بس به هر بهانه ای که صورت پذیرد، به قدرت و اثرگذاری طالبان در برابر دولت افغانستان، آسیب می زند و در مسیر صلح مطلوب طالبان و پاکستان، مانع ایجاد خواهد کرد.
 
از دید آنها شاید آتش بس به کابل، امکان تجدید قوا بدهد؛ زیرا به زعم طالبان و پاکستانی ها، کابل باید همچنان تحت فشار قرار بگیرد تا به سادگی توان تحمیل پیش شرط ها و تحقق انتظارات خود بر روند صلح را نداشته باشد.
 
از این منظر، آتش بس طالبان نوعی عقب نشینی به نفع دولت افغانستان محسوب می شود و یک امتیاز رایگان برای کابل به حساب می آید.
 
در این میان اما برای طالبان هیچ اهمیتی ندارد که عدم تمکین به فراخوان جهانی آتش بس، ممکن است مصایب مرگباری را برای مردم افغانستان به همراه داشته باشد. شاید توجیه طالبان در این باره، همان منطقی باشد که در زمینه کشته شدن افراد بی گناه در حمله های انتحاری به کار می گیرند. از نظر شارعان و مفتیان طالبان، کسانی که بی سبب در حمله های انتحاری اعضای آن گروه، قربانی می شوند، به بهشت می روند و به این ترتیب، کشتار آنان، کاملا موجه است و هیچ پیامدی برای قاتل یا قاتلان نخواهد داشت!
 
از این زاویه می توان ماهیت صلح مورد نظر طالبان و پاکستان را نیز به خوبی تجزیه و تحلیل کرد. صلحی که آنها در نظر دارند نه تنها به معنای پایان جنگ نیست؛ بلکه جنگ یکی از ابزارهای مهم و یا شاید مهم ترین ابزاری است که می تواند به چنین صلحی منجر شود.
 
بنابراین در صورتی که طالبان بتوانند به رویای شان برای صلح که چیزی کمتر از پیروزی از راه زور نیست، دست یابند، مشخص است که آرامش و ثبات و صلح در افغانستان، برای شان اولویت ندارد و چه بسا بار دیگر افغانستان به کانون امن تروریست های چندملیتی سراسر جهان تبدیل خواهد شد.
 
در این میان اما ضعف اصلی و جدی، متوجه امریکا، ناتو، سازمان ملل و اتحادیه اروپا به عنوان حامیان دولت افغانستان است. آنها که همه روزه از طالبان درخواست می کنند تا آتش بس کنند یا خشونت ها را کاهش دهند، جز طرح همین درخواست های بی هزینه و بی پیامد، هیچ کار دیگری برای این منظور انجام نمی دهند.
 
آنان در حالی که به وضوح شاهد اند که طالبان با افزایش بی رویه خشونت ها عمدا مفاد توافقنامه صلح قطر را نقض می کنند تا با اعمال رویکرد فشار حد اکثری بر دولت، خواسته های خود را بر روند صلح، تحمیل کنند، امریکا به عنوان طرف قرارداد صلح با آن گروه و ناتو به مثابه حامی نظامی دولت افغانستان و اتحادیه اروپا هم به حیث یکی از متحدان قدرتمند سیاسی و اقتصادی کابل در کنار سازمان ملل متحد، عمدا چشم خود را بر رفتار طالبان بسته اند و صرفا به درخواست های بی مصرف زبانی و موضع گیری های بیهوده سیاسی، اکتفا کرده اند.
 
به این ترتیب، طبیعی است که طالبان تن به آتش بس نمی دهند؛ مادامی که کرونا به اندازه ای فراگیر و فاجعه بار شود که حتی نیروهای خود آن گروه نیز مجبور به رعایت محدودیت های معمول برای مقابله با این ویروس شوند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور