از جنگ با طالبان تا صلح با طالبان؛ مأموریت امریکا چگونه تغییر کرد؟

وزیر خارجه امریکا بار دیگر تاکید کرده که کشورش به پایان جنگ در افغانستان متعهد است و از تمام طرف‌ها می‌خواهد که به تعهدات شان عمل کنند.

مایک پمپئو روز پنج‌شنه (28 حمل) گفت که امریکا به ختم جنگ در افغانستان متعهد است و به همین منظور به تماس‌های خود با دیگر طرف‌های درگیر جنگ ادامه داده است.

آقای پمپئو افزوده که او و خلیلزاد در این مورد جدا تلاش می‌کنند تا طالبان خشونت‌ها را کاهش داده و از حملات خود بکاهند.

به گفته او، این تلاش‌ها به این خاطر است که طرف مقابل را وادار کنیم تا به تعهدات خود عمل کند و در این راستا با حکومت افغانستان، مؤسسات غیر دولتی، طالبان، شخصیت‌ها و دیگر طرف‌های دخیل کار جریان دارد تا روند صلح پیشرفت کند.

به گفته او، نه تنها امریکا بلکه تمام طرف‌های دخیل در روند صلح افغانستان باید تلاش کنند تا جنگ از طریق سیاسی حل شود.
 
این اظهار نظر یکبار دیگر بر یک تغییر سیاست اصولی و استراتژيک از سوی امریکا در افغانستان مهر تأیید می زند و نشان می دهد که ایالات متحده دیگر حاضر نیست در افغانستان با طالبان بجنگد. ناتو به عنوان متحد اصلی امریکا در جنگ ۲۰ ساله افغانستان نیز همین رویکرد را دنبال می کند و به طور مرتب از طالبان می خواهد تا از خشونت دست بردارند و به مفاد توافقنامه صلح، وفادار بمانند.
 
این در حالی است که آنها ۲۰ سال پیش به بهانه «مبارزه با تروریزم» به افغانستان تحت اشغال رژيم طالبان، حمله نظامی کرده و رژيم امارت را سرنگون ساختند. در آن زمان، هیچکس از راه حل سیاسی برای جنگ، سخن نمی گفت؛ بلکه بالعکس، امریکا و ناتو مدام این ترجیع بند را تکرار می کردند که آنها از راه مبارزه با تروریزم، سرکوب طالبان و براندازی رژيم امارت، صلح را برای افغان ها به ارمغان می آورند؛ صلحی که به گفته آنان، آزادی و مردم سالاری و مشارکت سیاسی و حقوق شهروندی و ارزش های دموکراتیک از پیامدهای مبارک آن خواهد بود.
 
اکنون اما هیچیک از این مسایل، دیگر برای امریکا اهمیتی ندارد؛ زیرا امریکا دیگر نمی خواهد با طالبان بجنگد؛ بلکه بالعکس با آن گروه صلح کرده و احتمالا در پشت پرده از استقرار دوباره رژيم امارت طالبان نیز حمایت کرده است.
 
پرسش مهم این است که ماهیت مأموریت امریکا چگونه تغییر کرد؟ اصولا ۲۰ سال جنگ برای کدام اهداف بود؟ آیا صلحی که رهاورد آن آزادی و مردم سالاری و مشارکت سیاسی و حقوق شهروندی و ارزش های دموکراتیک، اعلام شده بود، محقق شده یا به طور کامل از برنامه ایالات متحده در افغانستان، خط خورده است؟
 
شاید برای یافتن پاسخی واقعی و مستند برای این پرسش ها، هنوز نیاز باشد تا ابعاد اصلی توافقنامه صلح دوحه در عرصه اجرا و عمل، آشکار شود؛ اما تا همینجا هم این نکته بدیهی را نمی توان نادیده گرفت که جنگی که ۲۰ سال پیش علیه طالبان، کلید خورد، به هر نتیجه ای که ختم می شد، دست کم نباید به این فرجام می رسید که به صلح با آن گروه، تغییر هویت و ماهیت دهد.
 
موضوع دوم اینکه هیچ تغییری در رویکردها، راهبردها، باورها و رفتارهای طالبان، ایجاد نشده است؛ یک گروه افراط گرای تندرو که در صدد برافراشتن پرچم امارت با استفاده از خشن ترین شیوه های ممکن است؛ همان شیوه هایی که امروزه به شناسه مشترک همه جهادی های رادیکال در سراسر جهان، بدل شده است.
 
پس این امریکاست که تغییر کرده است.
آیا ایالات متحده در جنگ با طالبان، شکست خورده یا اولویت ها و منافع راهبردی اش اقتضا می کند که بدون اعتنا به شعارهای اولیه جنگ در افغانستان، وارد یک معامله سازش با طالبان شود؟ سازشی که نخستین هزینه ای که برای آن پرداخته خواهد شد، آزادی و مردم سالاری و مشارکت سیاسی و حقوق شهروندی و ارزش های دموکراتیک خواهد بود که ۲۰ پیش از امروز، اهداف اصلی جنگ علیه طالبان و تروریزم در افغانستان عنوان می شد.
 
صرف نظر از اینکه امریکا در جنگ با طالبان، شکست خورده یا دست به یک تغییر رویکرد راهبردی زده است، نتیجه اما برای مردم افغانستان و دولت مورد حمایت واشنگتن در کابل، چندان فرقی نمی کند. آنها می توانند در مقام راستی‌آزمایی، تجدید «تعهد» پمپئو برای ختم جنگ را همانگونه بخوانند و برداشت کنند که «تعهد» امریکا برای آغاز جنگ به منظور ایجاد آزادی و مردم سالاری و مشارکت سیاسی و حقوق شهروندی و ارزش های دموکراتیک در افغانستان را دیدند و سنجیدند.
 
محمدرضا امینی - جمهور