مقابله با کرونا؛ دولت چه می‌کند، مردم چه می‌‌خواهند؟

همزمان با انتشار آرام و قطره‌چکانی آمار مربوط به تعداد مبتلایان، قربانیان و بهبودیافتگان کرونا از سوی وزارت صحت عامه، گزارش های میدانی، خبرهای محلی و تصاویر شخصی در شبکه های اجتماعی، نشانگر اوج گیری ملموس بحران در افغانستان است.
 
این در حالی است که در دیگر کشورها وضعیت رو به بهبود است. طی روزهای اخیر در شماری از کشورهای کانون این بیماری پاندمیک، از شمار مبتلایان کاسته شده و رقم قربانیان در یک روز نیز به طور تدریخی، کاهش پیدا می‌ کند. برخی کشورها حتی مدعی شده اند که از نقطه اوج بحران، عبور کرده و توانسته اند بر شیوع اپیدمیک و لجام گسیخته این پاندمی مرگبار، غلبه کنند و آن را تحت کنترل دربیاورند.
 
در افغانستان اما وضعیت کماکان نگران کننده است و هر روز نیز نگران کننده تر می شود. دولت به طور مرتب، سختگیری ها را تشدید می کند و همزمان به مردم اطمینان می دهد که منابع مالی لازم برای مبارزه با کرونا فراهم می شود و تدابیر احتیاطی برای اوج بحران، روی دست است.
 
این رویکرد اما تغییری در میزان نگرانی و ناامیدی مردم ایجاد نکرده است. وقتی بحران رو به گسترش می گذارد، تازه ابعاد واقعی ناتوانی ها، کاستی ها و نارسایی ها آشکار می شود. این موضوعی است که حتی در پیشرفته ترین کشورهای جهان هم مشکل ساز شده و اعتماد و اطمینان توده نسبت به دولت ها را عمیقا مخدوش کرده است.
 
در افغانستان، پس از سال ها مشخص می شود که دولت هیچ تدبیری برای شرایط بحرانی روی دست نداشته و راهبردهای صحی و سیاست های درمانی کشور، یا اصولا وجود ندارد و یا بسیار ناقص و ناکارآمد و غیر علمی و کهنه و پوسیده و فاسد و غیر کاربردی است.
 
وزیر صحت عامه وعده داده بود که ظرفیت مراکز محدود تشخیص کرونا در کابل و چند ولایت انگشت‌شمار را به روزانه ۱۰۰ مورد در روز می رساند؛ اما بر بنیاد ادعای مردم، ظرفیت این مراکز تنها ۳۰ مورد در روز است. این ظرفیت محدود طی حدود دو ماه، همچنان راکد باقی مانده و علیرغم پروپاگندای قهرمان‌تراشانه وزیر صحت و سخنگوی آن، هرگز توسعه نیافته است.
 
از سوی دیگر، مشخص شدن نتیجه تست کرونای افراد مشکوک به ابتلا، از ۶ تا ۹ روز طول می کشد؛ رویدادی است که در بسیاری از موارد، منجر به فوت افراد، پیش از آمدن تست کرونای شان شده است.
 
فرایند طولانی تشخیص تست کرونا دو پیامد فاجعه بار دارد: یکی اینکه فرد مبتلا ممکن است پیش مشخص شدن نتیجه آزمایش و بدون دریافت هیچگونه درمانی از دنیا برود – رویدادی که بارها رخ داده که یکی از تازه ترین نمونه های آن، درگذشت خواهر یک داکتر در کابل و چند مورد دیگر در ولایات بود- و دوم اینکه فرد متوفایی که مشخص نیست کرونا داشته یا نه، با عزت و احترام با حضور گسترده مردم، تشییع و تدفین می شود و این امر، برخلاف پروتکل های صحی و استندردهای جهانی برای دفن قربانیان کرونا است و خطر شیوع بیماری را چندین برابر افزایش می دهد.
 
البته این برای افراد خوش‌شانسی است که توانسته اند تست بدهند؛ اما ممکن است صدها مورد دیگر نیز در نقاط مختلف کشور بوده باشند که بدون هیچگونه تست و تشخیص، بر اثر ابتلا به کرونا جان باخته و با حضور گسترده مردم، تشییع شده باشند. این امر، فاجعه را چندین برابر می کند.
 
در این میان، خیره سری خودخواهانه و نابخردی ناموجه برخی ملاهای تندرو و امامان افراطی مساجد نیز مزید بر علت شده است. آنها با تأکید بر اینکه کرونا بلایی از سوی خداوند بر گناهکاران و کافران است، همچنان نماز جمعه و جماعت را برگزار می کنند و هشدارها و تمهیدات دولت برای ممنوعیت رفت و آمد و اجتماعات را نادیده می گیرند. پس باید منتظر وقوع توفان مرگبار کرونا در افغانستان باشیم.
 
موضوع دیگر، کمبود شدید تجهیزات حفاظتی نظیر ماسک های مخصوص، لباس های ویژه و سایر امکانات برای کادرهای صحی و نیز فقدان دستگاه های تنفس مصنوعی، سیتی اسکن و... در مراکز درمانی کشور به منظور معالجه و مراقبت از بیماران کرونایی است. دولت در این زمینه در طول سال ها هیچ کاری نکرده است. برخی شفاخانه های نامدار حتی در کابل، هنوز مرکز مراقبت های ویژه ندارند! این وضعیت در ولایت های کشور، چندین برابر وخیم تر است.
 
تاکنون بر اساس آمار رسمی، حد اقل دو داکتر در افغانستان به دلیل ابتلا به کرونا جان داده و ده ها داکتر و پرستار دیگر نیز مبتلا شده اند. آمار غیر رسمی شاید بیشتر از این باشد. آمار رسمی درباره شمار مبتلایان و قربانیان نیز به شدت مورد تردید است؛ زیرا دولت نه توان و امکانات و ظرفیت لازم برای تشخیص همه موارد را داراست و نه از حاکمیت حد اکثری بر سراسر کشور برخوردار است تا توانمندی محدودش را در عمل به کار بگیرد.
 
با این حساب، روند مبارزه با کرونا در افغانستان، علیرغم ژست های اطمینان بخشی که وزیر صحت عامه و همکاران او می گیرند، هرگز رضایت بخش نیست. اینکه افراد در کوچه و خیابان به دلیل ابتلا به کرونا می افتند، تنها یک بعد فاجعه است. در مراکز درمانی نیز اوضاع بحرانی است و در واقعیت امر، هیچگونه آمادگی حتی در سطح ابتدایی هم برای مقابله با این بیماری وجود ندارد.
 
صدها میلیون دالر کمکی کشورها و سازمان های خارجی نیز احتمالا در موج شایع فساد و اختلاس دستگاه های دولتی، گم خواهد شد و همانند گندم ۴.۵ نیم کیلویی کمکی به آسیب دیدگان ناشی از شرایط قرنطینه، بخش ناچیزی از آن برای مقابله با کرونا هزینه خواهد شد.
 
بنابراین، مردم در چنین شرایطی نباید هیچ انتظاری از دولت داشته باشند. دولت در بسیاری از مناطق کشور حضور ندارد و در مراکز شهری که حضور دارد نیز اوضاع، اسفبار است. پس تنها راه مقابله با کرونا در شرایط کنونی، همکاری فداکارانه و مسؤولانه خود مردم است. آنها باید در خانه بمانند، فاصله اجتماعی را رعایت کنند و توصیه های صحی را جدی بگیرند؛ اگرچه شاید تعداد زیادی نیز در این میان، کسب و کار خود را از دست بدهند و در معرض فاجعه مرگبار دیگری به نام بیکاری و گرسنگی قرار بگیرند.
 
علی موسوی - جمهور