کشتار به وقت بهار؛ توافق ترامپ و طالبان فروپاشید؟

نوک پیکان خون آلود طالبان همچنان نیروهای امنیتی و مردم ملکی را در سراسر افغانستان هدف می گیرد. این رویداد به رغم امضای توافق صلحی رخ می دهد که پیش از این میان نمایندگان امریکا و طالبان با مشارکت فعال پاکستان و قطر در دوحه امضا شده است.
 
پیش از امضای این توافق، طالبان یک مرحله ۷ روزه «کاهش خشونت» را اعلام کردند و این طرحی بود با سماجت و مقاومت رهبران آن گروه، جایگزین آتش بس فراگیر و سراسری شده بود. بعد از امضای توافق اما رهبر طالبان به جنگجویانش دستور داد که نیروهای خارجی را هدف نگیرند؛ اما به کشتار نیروهای افغان ادامه دهند! فتوایی شگفت انگیز که از ماهیت فاسد شریعت برساخته طالبان پرده برداشت و تعلیق «جهاد» علیه «کفار» و تجویز جنگ علیه مسلمانان افغان را در پی داشت.
 
برای ماشین تبلیغاتی طالبان که از مراجع فتواساز پاکستان و عرب، تغذیه ایدئولوژيک می کند هیچ اهمیتی ندارد که افکار عمومی در سنجش اعمال و رفتار آنان با اصول اعتقادات و احکام اسلامی، چه تصوری نسبت به آنان پیدا می کند.‌ وقتی پای کشتار و جنایت و ویرانگری و ترور و نمایش توحش به عریان ترین و خشن ترین شیوه ممکن در میان باشد و به ویژه این هدف، مطالبه اصلی پاکستان هم باشد، جهادگران عاشق بهشت طالبان، هرگز در تحقق آن درنگ نمی کنند.
 
به سبک همه سال های گذشته، کشتار به وقت بهار، همچنان در دستور کار طالبان قرار دارد و توافق صلح میان ترامپ و طالبان هم مانع از آن نشده است. همه روزه حد اقل ۱۰ و حد اکثر ۵۰ حمله از سوی طالبان در نقاط مختلف کشور، علیه نیروهای امنیتی و غیر نظامیان بی دفاع صورت می گیرد که طی آن، ده ها نفر کشته یا زخمی می شوند. در کنار این، شماری دیگر نیز طعمه بمب های مرگباری می شوند که در کنار جاده ها کار گذاشته می شود. بمب گذاری کنار جاده ای اگرچه در ادبیات رسانه ای افغانستان، مسؤول مستقیم ندارد؛ زیرا طالبان به دلیل قربانیان عمدتا غیر نظامی این بمب ها هرگز مسؤولیت آن را قبول نمی کنند؛ اما این تاکتیک، سال ها پیش مورد ستایش ملا عمر قرار گرفته و از سوی او به جنگجویان زیردستش توصیه شده است.
 
امسال اما یک تفاوت ظریف با سال های قبل دارد و آن اینکه طالبان تاکنون از نام گذاری و اعلام رسمی «عملیات بهاری» شان خودداری کرده اند؛ ولی این امر هیچ تفاوت معناداری در نتیجه ایجاد نمی کند؛ زیرا کشتار به وقت بهار، طبق معمول سال های گذشته، همچنان جریان دارد و طالبان بدون اعتنا به امضای توافق «صلح» با امریکا به این مهم مبادرت می ورزند و مسؤولیت آن را نیز با افتخار قبول می کنند.
 
با این وصف، توافق صلح چه معنایی دارد؟
 
امریکایی ها نیز مانند خیلی از مقام های داخلی و خارجی دیگر، به طور پیوسته از طالبان می خواهند که خشونت ها را «کاهش» دهند؛ زیرا این رویکرد به زعم آنها برخلاف مفاد توافقنامه صلح است؛ اما طالبان می گویند که اول اینکه این توافق تنها میان آنها و امریکا است و از این نظر آن گروه به تعهد خود مبنی بر عدم حمله به نیروهای خارجی پایبند مانده اند، و دوم اینکه در متن توافقنامه صلح، هیچ تعهد روشن و الزام آوری درباره آتش بس یا کاهش خشونت، درج نشده تا آن گروه خود را ملزم به رعایت آن بداند.
 
اینکه کدامیک راست می گویند، اهمیتی ندارد، مهم این است که امریکا هم عمدا هیچ کاری نمی کند یا شاید نمی تواند. موضع منفعل امریکا و بی عملی غیر موجه قوای ناتو، طالبان را در ادامه استراتژی اعلام نشده کشتار به وقت بهار شان، تشجیع می کند. آنها نگران عواقب این رویکرد هم نیستند. شاید مطمئن هستند که امریکا در یک بازی دوگانه و ریاکارانه، هم از اقدامی جدی برای بازداشتن طالبان از حمله به نیروهای دولتی و کشتار افراد ملکی، خودداری می کند و هم به بیانیه ها، هشدارها و تهدیدهای بی هزینه سیاسی علیه طالبان در واکنش به کشتارهای فاجعه بار آن گروه ادامه می دهد.
 
با این وجود، کارشناسان می گویند که این روند کژدار و مریز برای همیشه ادامه نخواهد یافت. اگر ترامپ امیدوار است که تا انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر امریکا fتواند این توافق مبهم و نامتعادل را زنده نگه دارد تا از آن در تهییج رای دهندگان امریکایی به نفع خود بهره بگیرد، اشتباه می کند؛ زیرا توافقی که پیوسته از سوی یک طرف، نقض می شود نمی تواند از سوی یک طرف دیگر به خاطر یک مصلحت سیاسی و تبلیغاتی و با نادیده گرفتن عامدانه عهدشکنی طرف مقابل همچنان پایدار بماند. سرانجام رأی دهندگان امریکایی هم از یکجایی به بعد نسبت به کارآمدی این توافق شک خواهند کرد؛ ضمن آنکه در افغانستان هم واکنش ها به رویکرد دوگانه امریکا در قبال دولت مورد حمایت واشنگتن در کابل و طالبان، بالا خواهد گرفت، و این به سود ترامپ نیست.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور