توافقنامه امریکا و طالبان، نه تنها کمکی به صلح و ثبات نمی کند؛ بلکه افغانستان را وارد فاز جدیدی از جنگ داخلی خواهد کرد.

شیرمحمد عباس استانکزی؛ عضو هیأت مذاکره‌کننده طالبان در گفتگو با روزنامه «پاکستان تریبیون» گفته‌است که پیش از آغاز مذاکرات بین‌الافغانی آتش‌بس با دولت افغانستان ممکن نیست و ادامه حملات این گروه نیز تهدیدی برای توافقنامه صلح نیست.
 
او همچنین گفته‌است که جنگ در افغانستان یک‌طرفه نبوده و نیروهای امنیتی افغان نیز بر مواضع طالبان حمله کرده‌اند. او افزوده که نیروهای امریکایی نیز در حملات علیه طالبان از نیروهای افغان پشتیبانی کرده‌اند.
 
او در عین حال گفته‌است که حملات طالبان به مواضع نیروهای دولتی افغانستان به معنای تضیعف توافقنامه صلح با امریکا نیست.
 
در حالی که دولت افغانستان از طالبان خواسته تا با آزادی ۱۵۰۰ عضو این گروه از زندان‌های کشور، مذاکرات مستقیم را آغاز کنند؛ اما او آزادی کامل ۵۰۰۰ هزار زندانی را پیش‌شرط آغاز مذاکرات خوانده‌است.
 
او گفته‌است: «امریکا به تعهد خود درباره آزادی ۵ هزار زندانیان عمل نکرده است.»
 
واضح است که بخش اعظم موضع گیری این مقام ارشد طالبان، فرافکنانه و نوعی فرار به پیش است. آقای استانکزی می داند که هیچ توجیهی برای افزایش بی ملاحظه خشونت های مرگبار آن گروه علیه نیروهای دولتی و غیر نظامیان بی دفاع وجود ندارد؛ اما آنها به سادگی می توانند ادعا کنند که توافقنامه صلح، تنها میان طالبان و امریکا منعقد شده و طالبان تعهدی در قبال توقف جنگ و کاهش خشونت در برابر نیروهای دولتی ندارند.
 
روی کاغذ و در رسمیات، حق با طالبان است و مقصر اصلی این وضعیت نیز امریکا است که با اغماض عمدی در قبال سرنوشت نیروهای امنیتی افغان در جنگ با طالبان در شرایطی که دیگر از حمایت های هوایی و زمینی قوای خارجی بهره ندارند، توافق یکجانبه صلح با طالبان را امضا کرده است.
 
با این حساب، دولت افغانستان در قدم اول می تواند امریکا را مسؤول افزایش خشونت های مرگبار طالبان بداند؛ زیرا ایالات متحده نه در متن توافقنامه، طالبان را مجبور به پذیرش کاهش خشونت یا آتش بس کرده و نه اکنون که در یک موضع منفعلانه سیاسی، این خشونت ها را مصداق بارز نقض توافق می داند، در عمل هیچ کاری برای حمایت از قوای افغان و یا سرکوب طالبان نمی کند.
 
با اینهمه، صرف عدم درج صریح در توافق با امریکا نمی تواند دلیلی قانع کننده برای مجاز شمردن حمله های خشن و خونین طالبان علیه نیروهای دولتی و مردم به شمار بیاید.
 
طالبان نمی توانند پشت این منطق مضحک پنهان شوند و از زیر بار محکومیت اخلاقی و مسؤولیت حقوقی جنایت های شان در برابر مردم و نیروهای دولتی شانه خالی کنند.
 
آنها بی تردید، روزی در برابر این جنایت ها به ویژه با توجه به نفاق آشکار رویکرد و کارکرد شرعی این رفتار، در شرایطی که با قوای بیگانه «صلح» می کنند و با نیروهای داخلی می جنگند، پاسخگو شناخته خواهند شد.
 
با اینهمه، اصرار و سماجت بر ادامه خشونت علیه نیروهای دولتی حتی می تواند اهداف شوم دیگری داشته باشد که در پشت پرده جریان دارد.
 
این خشونت ها اگرچه تاکنون به مناطق روستایی و غیر شهری، محدود مانده و طالبان از شیوه قدیمی خود برای راه اندازی حمله های سنگین و مرگبار در مراکز شهری، خودداری می کنند؛ اما این بدان معنا نیست که رویکرد براندازانه طالبان در برابر دولت، تغییر کرده است؛ بلکه چه بسا شاید این راهبرد اکنون جدی تر هم شده باشد؛ زیرا طالبان با اطمینان از اینکه دیگر از سوی نیروهای خارجی، آماج قرار نمی گیرند، شاید با استفاده از فرصت، مشغول آرایش نیروهای شان برای اشغال مراکز شهری باشند تا به مرور، عرصه را بر حاکمیت دولت، تنگ کنند و با تضعیف نیروهای دولتی، مسیر تسخیر کامل قدرت را هموار سازند.
 
اگر این برداشت درست باشد، توافقنامه امریکا و طالبان، نه تنها کمکی به صلح و ثبات نمی کند؛ بلکه افغانستان را وارد فاز جدیدی از جنگ داخلی خواهد کرد.
 
در حال حاضر نیز روند صلح در سایه خشونت های خونبار طالبان، اعتبار خود را از دست داده است و مردم روز به روز نسبت به چشم انداز این روند، بدبین تر می شوند. این امر، دلایل مختلفی دارد؛ از اهداف و نیات امریکا تا رفتار طالبان و البته اختلاف های عمیقی که دولت در درون خود دچار آن است. با این حال، وقتی صلح، اعتبار و مشروعیت خود را از دست بدهد و جنگ بر گفتمان های دیگر، غلبه پیدا کند، در آن صورت، نه طالبان، امریکا و دولت و نه هیچیک از دیگر نیروهایی که در نبرد آینده، درگیر خواهند شد، بختی برای پیروزی و رسیدن به امتیازهای صلح نخواهند داشت.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور