صلح و همسایگان شمالی؛ آسیای مرکزی از طالبان حمایت می‌کند؟

11 سرطان 1399 ساعت 19:27

هنوز به نظر می رسد که استفاده از ظرفیت همسایگان شمالی در تقویت و استحکام مشروعیت و اقتدار دولت مرکزی مستقر در کابل، غایب بزرگ سیاست خارجی و دیپلماسی صلح دولت افغانستان محسوب می شود.


زلمی خلیلزاد؛ نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان با وزیران خارجه کشورهای آسیای میانه در مورد صلح و ثبات افغانستان صحبت کرده است.
 
آقای خلیلزاد گفته است که در شهر تاشکند در اجلاس وزیران خارجه ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان در مورد مسایل تازه پروسه صلح افغانستان و نقش حیاتی را که کشورهای آسیای میانه در آن می‌توانند بازی کنند، صحبت کرده است.
 
به گفته او، یک افغانستان با ثبات و صلح‌آمیز برای صلح و رفاه آسیای میانه نیز خیلی مهم است.
 
خلیلزاد ‌افزوده یک آسیای میانه که کشورهای مستقل آن در همکاری با افغانستان به ‌آسیای جنوبی وصل شوند، هم به نفع منطقه و هم به نفع امریکا است.
 
پیش از این نیز هیأت های سیاسی طالبان به ازبکستان سفر کرده و در میان استقبال گرم دولت تاشکند، درباره صلح افغانستان و چشم انداز روابط آن گروه با همسایگان شمالی افغانستان، صحبت کرده اند.
 
تاشکند همچنین طی سال های اخیر یکی از محورهای فعال در حوزه صلح افغانستان بوده و نشست هایی را در این زمینه، میزبانی کرده است.
 
با اینهمه هنوز به نظر می رسد که استفاده از ظرفیت همسایگان شمالی در تقویت و استحکام مشروعیت و اقتدار دولت مرکزی مستقر در کابل، غایب بزرگ سیاست خارجی و دیپلماسی صلح دولت افغانستان محسوب می شود.
 
مثلا به جای آنکه کابل به منظور جلب حمایت قدرت های منطقه و همسایه از مواضع خود در زمینه صلح، دستاوردهای ۱۹ ساله، ارزش های دموکراتیک و... رایزنی و چانه زنی کند و سفرهای گسترده دیپلماتیک را به راه بیاندازد، این خلیلزاد و طالبان و دیگر بازیگران هستند که از این پتانسیل به نفع خود استفاده می کنند.
 
انفعال و سکوت و تماشای کابل در این زمینه تنها به زیان خودش تمام نمی شود؛ بلکه همزمان مواضع جانب مقابل به شمول امریکا و طالبان را نیز تقویت می کند.
 
درباره آسیای مرکزی اما این انفعال و کنش پذیری پرسش برانگیز، قدمتی ۲۰ ساله دارد. دولت های مستقر در کابل، هیچگاه سعی نکرده اند ارتباطات استراتژيک گسترده ای را با همسایگان شمالی ایجاد کنند و از ظرفیت های های سیاسی- دیپلماتیک، اقتصادی- تجاری- توسعه ای و حتی فرهنگی و اجتماعی آن کشورها برای تغییر و بهبود وضعیت در افغانستان، بهره ببرند.
 
این در حالی است که کشورهای آسیای مرکزی سرگذشتی کمابیش مشابه با افغانستان را پشت سر گذاشته اند. آنها هم سال هایی طولانی زیر استعمار شوروی سابق بوده اند، یک دوره جنگ های مرگبار داخلی را پشت سر گذاشته اند، برای رسیدن به دموکراسی و ثبات پایدار، مسیری نسبتا مشابه به افغانستان را طی کرده اند، موانع توسعه و رفاه اقتصادی شان، همان مواردی بوده که اکنون افغانستان با آنها درگیر است؛ از فساد و فقدان ظرفیت تا کمبود منابع و بی ثبانی و ناامنی و...، برقراری موازنه دیپلماتیک میان دو بلوک رقیب و متخاصم در شرق و غرب جهان هم تجربه مشترک ما و آنها به حساب می آید. غلبه بر شکاف های عمیق اجتماعی، فرهنگی و ایدئولوژیک پس از استقلال و جنگ های داخلی هم از دیگر موارد مشترکی است که سرنوشت ما را با آسیای میانه گره زده است. تروریزم و افراطی گرایی رادیکال نیز در حال حاضر، نگرانی و تهدید مشابه و مشترک ما و آنان محسوب می شود.
 
با وجود همه اینها دولت های مستقر در کابل از ۲۰ سال پیش تاکنون، همواره نسبت به همسایگان شمالی نگاهی بیگانه‌انگارانه داشته و هرگز سعی نکرده اند با آنها وارد یک رابطه راهبردی معنادار و مفید و ثمربخش شوند.
 
شاید این امر، تحت تأثیر سلطه و نفوذ و غرب، و ترس غربی ها از رخنه روسیه در افغانستان بوده است؛ اما کابل می توانست ضمن مدیریت این هراس، منافع مستقل و راهبردی خود را هم دنبال کند.
 
اکنون جمهوری های آسیای مرکزی، الگوهای درخشانی از پیشرفت و توسعه و رفاه و آٰرامش و امنیت هستند؛ وضعیتی که هرگز با آنچه در افغانستان، شاهد هستیم قابل مقایسه نیست.
 
با وجود همه این بی مهری ها یا سهل‌انگاری ها وقتی دامنه ناامنی ها از جنوب به شمال کشور، تعمیم یافت و در کنار طالبان، داعش هم به هسته گذاری گسترده در شمال پرداخت، همسایگان شمالی از کابل انتظار داشتند تا مثل یک دولت مسئول و یک همسایه متعهد به حسن همجواری به نگرانی های مشروع آنان درباره امنیت و ثبات، پاسخ بدهد و نگذارد تروریزم در شمال، لانه امن ایجاد کند. این انتظار هم بی پاسخ ماند و اکنون شمال افغانستان از کانون های بزرگ ناامنی و جنگ و بحران و ترور است که گاه مرزهای شمالی را درمی نوردد و به قلمرو همسایگان سر می کشد.
 
با این حساب و با در نظر داشت توجه معنادار امریکا و طالبان به جمهوری های آسیای مرکزی در غیبت ناموجه دستگاه دیپلماسی کابل، آیا آسیای مرکزی در روند صلح افغانستان از طالبان حمایت می کند؟
 
شاید پاسخ این پرسش، مثبت باشد؛ زیرا هم روسیه چنین می خواهد، هم امریکا؛ چیزی که می تواند سران جمهوری های آسیای میانه را که در صدد حفظ توازن راهبردی میان شرق و غرب هستند، اقناع کند؛ ضمن آن‌که آنها امیدوار اند با حمایت از طالبان بر نگرانی های امنیتی شان در شمال افغانستان، غلبه کنند و مهم تر از آن، پروژه های اقتصادی سودآوری که مرکز آسیا را به جنوب وصل می کند، عملیاتی شود؛ پروژه هایی که موفقیت آنها منوط به همکاری سازنده طالبان و پاکستان است.
 
علی موسوی - جمهور


کد مطلب: 129048

آدرس مطلب: https://www.jomhornews.com/fa/note/129048/

جمهور
  https://www.jomhornews.com