هم اعلام زودهنگام آتش بس در ایام عید از سوی طالبان و هم تغییر موضع دولت در قبال آزادی زندانیان خطرناک طالبان، امیدها به شکسته شدن بن بست مذاکرات مستقیم را افزایش داده است.

طالبان در بیانیه‌ای "سه روز آتش‌بس" اعلام کرده است. این گروه گفته است که این آتش‌بس به مناسبت عید قربان اعلام شده است.
 
در اعلامیه گروه طالبان آمده است که "به همه مجاهدین امارت اسلامی هدایت داده می شود که در سه روز و شب عید مبارک اضحی از طرف خود هیچ نوع عملیات را علیه دشمن اجرا نکنند".
 
در اعلامیه طالبان گفته شده است که اگر نیروهای دولتی در این مدت به مناطق تحت کنترل آنها حمله کنند در آن صورت طالبان نیز واکنش "شدید" نشان بدهند.
 
در همین حال، ارگ ریاست جمهوری از اعلام آتش بس سه روزه از سوی گروه طالبان استقبال کرده است.
 
صدیق صدیقی؛ سخنگوی ارگ ریاست جمهوری در توییتر خود نوشته است که «آتش بس یک گام مهم است».
 
اشرف غنی؛ رئیس جمهوری نیز اعلام کرده است که تمامی ۵ هزار زندانی طالبان را از بند رها می‌کند.
 
به این ترتیب در هر دو سوی نبرد، نشانه هایی از انعطاف به چشم می خورد. طالبان که در سال های گذشته یا اصولا با هرگونه آتش بس حتی در ایام عید مخالفت می کردند و یا با اکراه و تأخیر و تأنی و آنهم با ارائه توضیحات و توجیهات غریب، آن را به اجرا می گذاشتند؛ اما تمام تلاش خود را به خرج می دادند تا آتش بس، نشانه تواضع و انعطاف آن گروه در قبال دولت، تلقی نشود و به معنای ضعف آنان در جبهه جنگ، تعبیر نگردد، امسال زودتر از فرارسیدن موعد مقرر، اعلام آتش بس کردند و حتی این اقدام را پیش از تصمیم دولت برای استقرار آتش بس، انجام دادند.
 
این نشان می دهد که رهبری آن گروه به این نتیجه رسیده است که به دنبال دوره ای مرگبار از خشونت و خونریزی و ترور و وحشت که هم از سوی دولت و هم از جانب قدرت های خارجی به ویژه امریکا به معنای نقض «تعهدات» آن گروه در توافقنامه صلح، تعبیر شد، اکنون باید اندکی از مواضع پیشین خود، عقب نشینی کند و نسبت به صلح و آغاز مذاکرات داخلی، سیگنال مثبت بروز دهد.
 
این امر می تواند انگیزه های مختلفی داشته باشد؛ اما بدون شک، مهم ترین عامل آن، ترس رهبران طالبان از شکست دوباره روند دوحه است. طالبان نمی خواهند بار دیگر شاهد خروج یکجانبه امریکا از توافق صلحی باشند که به دشواری به دست آمده و امتیازات بی همتایی به آن گروه اعطا کرده است.
 
به احتمال قوی، پاکستان و اعراب و دیگر رژيم های حامی طالبان هم این پیام را به رهبران آن گروه منتقل کرده اند که در برابر اعلام آتش بس، مقاومت نکنند، شعله جنگ را پایین بکشند، خشونت ها را به نحو قابل ملاحظه ای کاهش بدهند و در برابر آغاز مذاکرات داخلی صلح، نرمش نشان دهند.
 
در سوی دیگر، دولت هم در برابر آزادی ۶۰۰ زندانی بحث برانگیز طالبان، عقب نشینی کرده و می خواهد همه ۵ هزار زندانی آن گروه را بدون تغییر در فهرست زندانیان خطرناک، آزاد کند.
 
این برخلاف موضع پیشین ارگ ریاست جمهوری و شورای امنیت ملی است که بر اساس آن، آزادی صدها زندانی خطرناک طالبان که در جرایم سنگین دست داشته اند، غیر قابل قبول اعلام شده و دولت بارها اعلام کرد که این موضع، تغییر نمی کند و طالبان باید فهرست تازه ای ارائه کنند.
 
به این ترتیب، هم اعلام زودهنگام آتش بس در ایام عید از سوی طالبان و هم تغییر موضع دولت در قبال آزادی زندانیان خطرناک طالبان، امیدها به شکسته شدن بن بست مذاکرات مستقیم را افزایش داده است.
 
با اینهمه، آغاز مذاکرات، پایان بحران نیست و چه بسا این امکان وجود دارد که دوطرف پس از آغاز مذاکرات، وارد یک مرحله پیچیده، جنجالی و پرتنش شوند؛ زیرا اختلاف نظرها و حجم و دامنه خصومت میان آنها به اندازه ای انبوه و عمیق و گسترده است که رسیدن به سازشی طرفینی در کوتاه مدت را غیر ممکن می نماید.
 
بنابراین، فروپاشی توافق صلح، هنوز هم امکان ‌پذیر است. این احتمالی است که حتی در جریان مذاکرات مستقیم میان دوطرف هم وجود خواهد داشت؛ مگر آنکه دو جانب، از برخی خواسته ها و منافع خود به نفع صلح و ثبات دست بکشند و بر اصول کلی و کلانی توافق کنند که شاکله یک نظام فراگیر را پی‌ریزی کند.
 
محمدرضا امینی - جمهور