مانور در امتداد دیورند؛ اطمینان به دوستان، خط و نشان به دشمنان

به دنبال تنش‌های مرزی با پاکستان، ارتش افغانستان در امتداد خط "دیورند"، چند مانور نظامی انجام داده است. در روزهای گذشته این تمرین‌های نظامی در ولسوالی "گوشته" ولایت ننگرهار و ولسوالی "زازی" ولایت پکتیا راه اندازی شد و روز یکشنبه ۲۶ اسد وزارت دفاع از راه اندازی مانور نظامی "بزرگ" در ولسوالی "اسپین بولدک" قندهار خبر داد.
 
محمد یاسین ضیا؛ رئیس ستاد مشترک ارتش و شماری از نظامیان و مقام‌های محلی قندهار مانور امروز را مشاهده و ارزیابی کردند.
 
وزارت دفاع گفته که مانور نظامی امروز در نزدیکی خط دیورند زیر عنوان "شهدای اسپین بولدک، شهدای حملات راکتی پاکستان" راه اندازی شد.
 
آقای ضیا نیز گفت که این مانور نظامی به پاس خون کسانی که در "حملات وحشیانه نظامیان پاکستان" کشته شدند، راه اندازی شده است.
 
او در عین حال، یکی از اهداف این رزمایش ها را اطمینان به دوستان و همسایگان درباره امنیت مرزها دانست.
 
مانورهای نظامی ارتش در امتداد دیورند آنهم با پیام مستقیم پاسخ به «حملات وحشیانه نظامیان پاکستان» آشکارا بوی تند تنش می دهد و به معنای آن است که کابل رسما و علنا وارد یک مرحله پرحاشیه دیگر در روابط سرد و تیره اش با همسایه جنوبی شده است.
 
در این اواخر، درگیری های متقابل مرزبانان دو کشور و راکت باری های کور نظامیان پاکستانی، از نظامیان و غیر نظامیان افغان، قربانی گرفته است. کابل در واکنش به این کشتارها به ارتش دستور آماده باش داده؛ اما طرف پاکستانی از هرگونه، موضع رسمی پرهیز کرده است.
 
بدیهی است که با توجه به تراز نامتوازن قدرت نظامی دو کشور، موضع پاکستان لزوما به معنای ترس و ضعف و عقب نشینی نیست؛ اما با این وجود، کابل بی محابا تلاش می کند قدرت عریان نظامی اش را نشان دهد و هیچ نشانه ای از تلاش برای کاهش تنش و مهار خشونت وجود ندارد.
 
این رویدادها نشانه چیست؟
 
‌‌اطمینان به دوستان
محمد یاسین ضیا؛ رییس ستاد مشترک ارتش ملی اعلام کرده که یکی از اهداف این رزمایش ها انتقال این پیام اطمینان بخش به دوستان و همسایگان افغانستان است که کابل اراده و توان تأمین امنیت مرزها را دارد و از ناحیه افغانستان، هیچ تهدیدی متوجه همسایگان نیست.
 
این انتظار طبیعی همسایگان و مقتضای حسن همجواری است، و از این حیث که افغانستان، ده ها سال کانون بحران و بی ثباتی و تنش بوده و این امر، گاه همسایگان را نیز متاثر کرده و تبعات و بازخوردهای آن مانند قدرت گیری تروریزم، فعالیت باندهای غیر قانونی و مافیایی فعال در حوزه قاچاق انسان، کالا و مواد مخدر و شرارت های مرزی دیگر، از عوارض ناگزیر این وضعیت بوده، رزمایش های ارتش می تواند یک تحول مثبت و امیدبخش باشد مبنی بر اینکه دولت افغانستان، اراده و اقتدار و مسئولیت پذیری لازم برای تأمین امنیت مرزها را به وجود آورده است.
 
بر این اساس، این امر، نمایانگر جنبه مثبت رزمایش های اخیر است.
 
خط و نشان به دشمنان
با این وجود، این مانورهای نظامی یک پیام صریح دیگر هم دارد و آن خط و نشان به دشمنان است؛ چیزی که به طور مشخص، پاکستان را نشانه گرفته و بی پروا در مواضع مقتدرانه فرماندهان ارتش و وزارت دفاع، بازتاب می یابد.
 
ارتش افغانستان نسبت به همه ارتش های موجود در منطقه، ضعیف تر است. این واقعیتی است که فرای هرگونه احساس ملی گرایانه، به عنوان یک واقعیت راهبردی، قابل انکار نیست و باید به آن اذعان کرد. افزون بر دو دهه جنگ فرسایشی و مرگبار با تروریست ها و نیروهای نیابتی همسایگان، کاری اساسی و بنیادین قابل اعتنایی برای بازسازی و قدرت بخشی به ارتش نیز در طول این مدت صورت نگرفته است. نیروی هوایی به طور ناقص، احیا شده؛ اما تجهیزات این نیرو هرگز با بازوهای هوایی ارتش های منطقه ای، قابل مقایسه نیست. در حوزه سلاح های سنگین، توانمندی دسترسی به جنگ‌افزارهای موشکی و... هم پیشرفت قابل اعتنایی صورت نگرفته است. از نظر مدیریت و فرماندهی نیز ارتش اگرچه با فاصله نسبت به دیگر نیروهای امنیتی، وضعیت بهتری دارد؛ اما همچنان در جنگ های نامنظم و پارتیزانی، ناموفق و آسیب پذیر است و متحمل تلفات می شود.
 
بر این اساس، در صورت بروز هرگونه درگیری مرزی مستقیم با پاکستان یا هریک از دیگر همسایگان، ارتش افغانستان، توان کافی برای مقاومت را نخواهد داشت.
 
با این وجود، به نظر می رسد که پیام سیاسی این مانورها از نظر دولتمردان کابل، مهم تر است. آنها شاید می دانند که پاکستان مایل نیست تا وارد یک درگیری مستقیم و گسترده با ارتش افغانستان شود؛ زیرا این امر در شرایط کنونی به محکومیت بین المللی پاکستان به مثابه طرف متجاوز می انجامد و بدتر از آن، ممکن است روند جاری صلح که عمیقا به نفع پاکستان را تخریب کند.
 
پس کابل در نظر دارد با راه اندازی این مانورها از یکسو پاسخ آتش‌بازی های نظامی مرزبانان پاکستانی را با یک ابزار سیاسی و تبلیغاتی بدهد، و از سوی دیگر به طالبان به عنوان پیاده نظام پاکستان، در آستانه مذاکرات صلح، نشان دهد که همچنان در موضع قدرت است و نه تنها تسلیم امتیازطلبی های آن گروه نمی شود؛ بلکه حتی اگر لازم باشد با حامی اصلی آن یعنی ارتش پاکستان هم رو به رو می شود.
 
پیام دیگر این رزمایش ها برای کسانی است که تصور می کنند دولت اشرف‌غنی در وضعیت مشابه رژيم نجیب پیش از سقوط قرار گرفته و با از دست دادن حمایت راهبردی قدرت های خارجی و غلبه طالبان، در معرض فروپاشی و سقوط قرار گرفته است. کابل با برپایی این رزمایش ها می خواهد نشان دهد که نه تنها سقوط نمی کند؛ بلکه همچنان با قدرت ایستاده و به دفاع از ارزش هایش ادامه می دهد؛ به ویژه وقتی که این رزمایش ها با راه اندازی کارزارهای مدنی و راه پیمایی های خیابانی در حمایت از ارتش و ضدیت با پاکستان و طالبان نیز همراه است.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور