نشست مسکو؛ چه کسی از جمهوریت دفاع می‌کند؟

هیأتی متشکل از مقام‌های دولتی و چهره‌های سیاسی برای شرکت در نشست صلح مسکو عازم روسیه شد.
 
عبدالله عبدالله؛ رئیس شورای عالی مصالحه گفته که در رأس یک هیأت "عالى‌رتبه جمهوری اسلامی افغانستان" در این نشست که به ابتکار کشورهای عضو ترویکا (امریکا، چین و روسیه) برگزار می‌شود، شرکت می‌کند.
 
مجیب الرحمان رحیمی؛ رئیس امور رسانه‌های این شورا هم گفته که این کنفرانس یک روزه خواهد بود و دوطرف درباره‌ تسریع تلاش‌های صلح، تقویت مذاکرات دوحه، پایان جنگ در افغانستان، مبارزه با دهشت‌افگنی، قاچاق مواد مخدر و شکل‌گیری یک افغانستان مستقل و خودکفا بحث و تبادل نظر می‌کنند.
 
در این نشست نمایندگانی از امریکا، روسیه، چین و چند کشور دیگر نیز حضور خواهند داشت.
 
آقای رحیمی در بیانیه‌ای نوشته که این نشست از دیدگاه افغانستان در تقویت مذاکرات دوحه و حمایت نشست ترکیه در باره‌ صلح افغانستان صورت می‌گیرد.
 
صرف نظر از اینکه نشست مسکو به چه هدفی برگزار می شود و برگزارکنندگان آن تا چه حد به هدف تعیین شده دست خواهند یافت، ترکیب هیأت به رهبری عبدالله نشان می دهد که نمایندگان دولت  و «جمهوری اسلامی افغانستان» در این نشست، مصمم به دفاع از اصول نظام جمهوری، ارزش های قانون اساسی‌ و دستاوردهای غیر قابل معامله نیستند.
 
در ترکیب این هیات، نام های مشهور و آشنایی به چشم می خورد: عبدالله عبدالله؛ رئیس شورای عالی مصالحه ملی، حامد کرزی؛ رئیس جمهوری پیشین، میررحمان رحمانی؛ رییس مجلس نمایندگان،‌ محمد کریم خلیلی؛ رییس پیشین شورای عالی صلح، مارشال دوستم، محمد علم ایزدیار، نایب اول مجلس نمایندگان، معصوم استانکزی، رییس هیأت مذاکره کننده افغانستان در دوحه،‌ سید سعادت منصور نادری؛ وزیر دولت در امور صلح، احمد نادر نادری؛ سخنگوی هیأت مذاکره‌کننده، عبدالمتین بیگ؛ عضو هیأت مذاکره‌کننده و حبیبه سرابی.
 
گفته می شود در نشست مسکو از گلبدین حکمتیار هم دعوت شده؛ اما او به طور جداگانه راهی روسیه خواهد شد. احتمالا به این دلیل که نخواسته  زیر پرچم افغانستان و تحت ریاست عبدالله قرار بگیرد؛ زیرا او این پرچم را به رسمیت نمی شناسد و از عبدالله هم به عنوان دشمن دیروزش، کینه ای دیرینه دارد؛ ضمن آنکه حکمتیار همچنان در همان توهم جاه طلبانه پیشین به سر می برد، خود را «امیر» می خواند و حاضر نیست، امارت و ریاست کسی دیگر را بپذیرد.
 
به این ترتیب و با توجه به این ترکیب، پرسش این است که چه کسی از جمهوریت دفاع خواهد کرد؟
 
پیش از پاسخ به این پرسش، لازم است توضیح داده شود که «جمهوریت» از منظر دولت مستقر در کابل یک معنی مضیق دارد و آن حفظ دولت کنونی با همین ساختار و تشکیلات و در نهایت هم بقای اشرف غنی در قدرت است؛ زیرا او به زعم خود در یک سازوکار دموکراتیک مبتنی بر اصول نظام  جمهوری به قدرت مشروع دست یافته و تا پایان دوره «قانونی» قدرت اش کسی حق ندارد او را برکنار کند.
عبدالله عبدالله؛ رییس شورای عالی مصالحه، شاخص ترین چهره ای است که از ترکیب دولت در نشست مسکو شرکت می کند؛ اما حتی او نیز این تعریف از جمهوریت را قبول ندارد و معتقد است که اگر برای دستیابی به صلح، نیاز به کناره گیری اشرف غنی باشد، او باید این کار را بکند. بر این اساس، آقای عبدالله هم به طور تلویحی از ایجاد دولت موقت، حمایت می کند و مدافع مورد اعتمادی برای نظام جمهوری نیست.
 
حامد کرزی؛ رییس جمهوری پیشین، اگرچه ۱۳ سال تمام به نام جمهوریت، حکمرانی کرده؛ اما کمترین اعتقادی به آن ندارد. او مخالف سرسخت اشرف غنی و هوادار جدی بازگشت طالبان به قدرت است. آقای کرزی اگرچه به دلیل طبیعت سیاسی منحصر به فردش همچنان از موضع گیری های علنی، صریح و بحث برانگیز درباره آینده نظام، خودداری می کند؛ اما هر جا که لازم بوده به حمایت از طالبان برخاسته و حتی در مواردی که ناگزیر بوده بین طالبان و نیروهای امنیتی دولتی، یکی را برگزیند، جانب طالبان را گرفته است.
 
میررحمان رحمانی؛ رییس مجلس نمایندگان هم به دلایل زیادی منتقد جدی اشرف غنی است. او حتی باری به دلیل حمایت از طرح صلح امریکایی ها متهم به حمایت از دولت موقت شد و نمایندگان وابسته به ارگ، با اعمال فشار شدید، خواستار استعفای او از ریاست مجلس شدند.
 
محمدکریم خلیلی نیز اخیرا به پاکستان سفر کرد و یکی از مخالفان سیاسی دولت اشرف غنی محسوب می شود. او اگرچه انتظار نمی رود صلاحیت قابل اعتنایی در اتخاذ تصمیم های بزرگ درباره آینده افغانستان داشته باشد؛ اما اگر منافع‌اش تأمین شود، بی درنگ از دولت موقت حمایت خواهد کرد.
 
در این میان، مارشال دوستم، با وجود مخالفت جدی با اشرف غنی، یکی از رهبرانی است که نمی تواند بی محابا از بازگشت طالبان به قدرت، دفاع کند. او پیش از این از جمهوریت دفاع کرده؛ اما بدیهی است که این دفاع به معنای حمایت دوستم از بقای اشرف غنی نیست و احتمالا او خواستار توزیع عادلانه قدرت میان سران اقوام به گونه ای است که سهم ازبک ها نادیده گرفته نشود و مهم تر از همه اینکه قدرت او در یک حوزه نیمه‌ خودمختار در صفحات شمال کشور به رسمیت شناخته شود.
 
معصوم استانکزی؛ رییس هیأت مذاکره کننده صلح نیز متهم به گرایش های طالبانی است. اگرچه او سال هاست که مهره مورد اعتماد اشرف غنی محسوب می شود و از اردوگاه سیاسی او در روند صلح، نمایندگی می کند. با این وجود، سهم او و دیگر چهره های باقیمانده برای دفاع از جمهوریت مورد نظر ارگ ریاست جمهوری، چندان پررنگ نیست؛ زیرا کفه ترازو در ترکیب هیات افغانستان، به سود جمهوریت‌خواهان حامی غنی، سنگینی نمی کند.
 
با توجه به این ارزیابی، اگر نشست مسکو را مقدمه نشست ترکیه بدانیم، حضور ضعیف و غیر مؤثر اطرافیان اشرف غنی در نشست مسکو، ممکن است به تضعیف موضع او در نشست مهم ترکیه که احتمالا در آن، تصمیم نهایی درباره آینده افغانستان گرفته خواهد شد نیز منجر شود.

علی موسوی - جمهور