پایان نشست تهران، آغاز فصل نو برای افغانستان؟

هیأت‌های افغانستان و طالبان بعد از دو روز گفتگو در تهران گفته‌اند که جنگ راه حل نیست و باید روی "راه حل سیاسی و صلح‌آمیز" تمرکز شود.
 
دوطرف از تلاش و حسن نیت ایران تشکر کرده و گفته‌اند که "با درک مشترک از خطرات ناشی از ادامه جنگ و صدمه‌ای که از آن متوجه سلامت کشور می‌شود، به موافقه رسیدند که جنگ راه حل مساله افغانستان نیست".
 
در اعلامیه تهران آمده است:"گفتگوها در فضای صمیمانه صورت گرفت و همه مسایل به‌ صورت مفصل و با صراحت مطرح گردید."
 
"هر دو جانب تصمیم گرفتند مواردی را که ضرورت به مشورت و وضاحت بیشتر دارد مانند ایجاد مکانیسم گذار از جنگ به صلح دایمی، نظام اسلامی مورد توافق و نحوه دستیابی به آن، طی نشست بعدی که در نزدیکترین فرصت ممکن دایر خواهد شد مورد بحث قرار داده، به نتیجه برسند."
 
دو هیأت نشست تهران را "فرصت و زمینه جدید برای تقویت راه حل سیاسی معضل افغانستان" دانسته و افزوده اند که حملاتی را که خانه‌های مردم، مکاتب، مساجد و شفاخانه‌ها را هدف قرار داده، باعث تلفات غیرنظامیان می‌گردند و همچنین تخریب تاسیسات عامه را به شدت تقبیح کرده و" خواستار به سزا رساندن عاملین آن می‌گردند".
 
آنچه روی کاغذ منتشر شده، بسیار امیدبخش است. دوطرف با نفی جنگ و خصومت و خشونت، دستیابی به یک راه سیاسی را مورد تاکید قرار داده و از تبعات جنگ به ویژه برای مردم و سلامت کشور، اعلام بیزاری کرده اند.
 
از سوی دیگر، هر دو طرف آمادگی خود را برای بحث درباره آینده نظام و نظام آینده ابراز داشته اند؛ چیزی که تصور می شود یکی از اصلی ترین گره های دستیابی به صلح باشد.
 
نکته دیگر این است که این گفتگوها قرار است در آینده همچنان ادامه پیدا کند؛ تحولی که حتی درباره روند دوحه رخ نداد و آن روند پس از مدتی عملا به بن بست کشیده شد.
 
انتظار می رود که نشست تهران، سرآغاز یک فصل نو برای آینده سیاسی و امنیتی افغانستان باشد. طرف های شرکت کننده در این نشست دست کم آنگونه که در اعلامیه مشترک به طور ضمنی پذیرفته شده است، به این نتیجه رسیده اند که پیروزی نظامی نهایی برای هیچکدام از طرف های جنگ جاری میسر نیست و نیرویی که از راه زور به قدرت برسد، نه توان حکومت کردن بر مردم را خواهد داشت و نه از حمایت های مورد نیاز جهانی برخوردار خواهد بود. بر این اساس، گفتگوهای تهران به سرعت می تواند زمینه ساز دستیابی به یک توافق جامع و عملی شود؛ توافقی که در آن بر حق حضور عادلانه همه طرف ها در آینده سیاسی کشور، توافق و تأکید شود و در عین حال، جنگ، خشونت، کشتار، ویرانی و دامن زدن به تنش و تخاصم، نه تنها ممنوع قرار بگیرد؛ بلکه همان‌طور که در اعلامیه پایانی نشست تهران تصریح شده، این اقدامات برای عوامل آن، هزینه و پیامد داشته باشد.
 
از سوی دیگر، هر دو طرف در بیانیه پایانی نشست تهران از تلاش و حسن نیت ایران در کمک به روند صلح افغانستان، قدردانی کرده اند؛ نکته ای مهم که درباره دیگر بازیگران خارجی این روند وجود ندارد؛ زیرا اکثر آنها از یکی از طرف های درگیر، حمایت می کنند و لزوما در پی استقرار صلح و آرامش و ثبات در افغانستان نیستند. ایران اما هم مشروعیت دولت را به رسمیت می شناسد و هم واقعیت طالبان را می پذیرد. ایرانی ها در عین حال، جنگ و ناامنی و بی ثباتی در افغانستان را به زیان خود می دانند و تهدیدی علیه حاکمیت و امنیت ملی خودشان می شمارند.
 
با این حساب، میانجیگری و میزبانی ایران می تواند فرصتی کم نظیر برای همه  طرف های درگیر در جنگ افغانستان باشد؛ فرصتی برای دستیابی به صلح و پایان دادن به جنگی که به طور لگام گسیخته ای گسترش یافته و به مرحله ای غیر قابل بازگشت نزدیک شده است.
 
انتظار می رود دوطرف دست کم به محتوای بیانیه پایان نشست تهران، متعهد بمانند، از فرصت میانجیگری ایران، استفاده کنند، به گفتگوهای سازنده و معنادار ادامه دهند و گام های اساسی را برای امضای یک توافقنامه جامع، عادلانه، عملی و پایدار بردارند. این تنها راه باقیمانده برای نجات افغانستان است؛ راهی که در صورت گسترش جنگ های ویرانگر جاری برای همیشه باز نخواهد بود.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور