بازگشت مجازات‌های سخت، تعلیق حقوق بشر؟

ند پرایس؛ سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا گفت که واشنگتن اظهارات یکی از مقامات طالبان را که گفته است این گروه استفاده از قطع عضو و اعدام را به عنوان مجازات در افغانستان بازمی‌گرداند، به شدت محکوم می‌کند.
 
او افزود که امریکا قاطعانه در کنار جامعه جهانی ایستاده‌است تا عاملان چنین اقداماتی را پاسخگو کند.
 
پرایس تاکید کرد، واشنگتن به رسمیت‌شناختن دولت طالبان را مشروط به احترام به حقوق بشر کرده‌است.
 
ملا نورالدین ترابی؛ سرپرست اداره زندان‌ها در حکومت طالبان گفته است که مجازات اعدام و قطع دست مطابق قوانین شرعی دوباره در افغانستان اجرا می‌شود؛ اما نه در ملأ عام.
 
او انتقاد جهان از اعدام‌هایی طالبان که در گذشته در حضور مردم در ورزشگاه‌ها صورت می‌دادند را مداخله خوانده و در این مورد هشدار داده‌است.
 
تنها یک روز پس از اعلام رییس سازمان زندان های طالبان مبنی بر از سرگرفته شدن مجازات های سخت آن گروه علیه مجرمان و متهمان، چهار نفر به اتهام آنچه «آدم‌ربایی» خوانده شد در هرات به دار آویخته شدند.
 
این رویداد بازتاب رسانه‌ای وسیعی داشت؛ زیرا نخستین بار بود که به طور رسمی، تحت سیطره طالبان افرادی به جرم یا اتهام ارتکاب جرم در ملأ عام به دار آویخته می شدند.
 
این در حالی است که طالبان پیش از این رسماً کار کمیسیون حقوق بشر افغانستان را پایان یافته اعلام کرده و دفاتر این کمیسیون در سراسر کشور از جمله کابل پایتخت را اشغال کرده اند.
 
به این ترتیب به نظر می‌رسد که میان انفعال و کنش پذیری جامعه جهانی و قدرت های مدعی حمایت از حقوق بشر، عمل گرایی طالبان در اجرای احکام و قوانین سختگیرانه خاص خودشان بر بنیاد خوانش ویژه‌ای که از اسلام دارند یک تقابل جدید آغاز شده است.
 
از این منظر می‌توان به دار آویخته شدن اجساد چهار نفر در هرات را پاسخی عملی از سوی طالبان به موضع گیری سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا دانست.
 
طالبان با این اقدام، توپ را به زمین امریکا و جامعه جهانی و سازمان‌های مدعی دفاع از حقوق بشر انداختند تا درباره ماهیت و رسمیت حکومت جدید آن گروه بر افغانستان تصمیم بگیرند؛ اینکه آیا جهان به شرایط و معیارهای تعیین شده خود برای به رسمیت شناختن طالبان وفادار و پایدار می ماند یا با رویکردهای سختگیرانه آن گروه در حوزه اجرای احکام و دستورات مبتنی بر خوانش خاص شان از اسلام کنار می آید و حکومت طالبان را با تمام اما و اگرهایی که در حوزه حقوق بشر دارد به رسمیت خواهد شناخت.
 
در این میان، شماری اما مدافعان حقوق بشر و فعالان این حوزه به طور جدی نگران این هستند که تنها واکنش جامعه جهانی به اعمال و رفتارهای طالبان در داخل افغانستان به ویژه در حوزه حقوق بشر صرفا صدور بیانیه‌های محکومیت باشد؛ اما در عمل هیچ کاری در حمایت از حقوق بشر و فعالان این حوزه صورت نگیرد.
 
آنها به طور نمونه به موضع‌گیری تازه ند پرایس؛ سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در واکنش به اظهارات ملا ترابی؛ رئیس اداره زندان های دولت طالبان اشاره می کنند و می گویند که طالبان هم در اظهار نظرهای رسانه‌ای شان و هم در عمل نشان دادند که هیچ اهمیتی به معیارهای پذیرفته‌شده جهانی در حوزه حقوق بشر قائل نیستند و تعریف و برداشت خاص خودشان از حقوق بشر و احکام اسلامی را دارند و بر بنیاد همان تعریف و برداشت عمل می کنند.
 
نکته قابل تامل این است که علیرغم تاکید صریح سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا بر حقوق بشر به مثابه پیش شرط واشنگتن برای تعامل با طالبان و به رسمیت شناختن حاکمیت این گروه در افغانستان، ایالات متحده در تصمیمی بحث‌برانگیز تحریم ها علیه طالبان و شبکه حقانی را کاهش داده و زمینه‌های تعامل اقتصادی با آنان به بهانه رساندن کمک های بشردوستانه به مردم افغانستان را تسهیل کرد؛ اقدامی که مورد استقبال مقامات طالبان هم قرار گرفت.
 
به این ترتیب فعالان حوزه حقوق بشر می گویند که در برابر یک دوگانگی غیرقابل درک و ناموجه که برآمده از استندردهای دوگانه غرب در مواجهه با مساله حقوق بشر و تعارض آن با منافع استراتژیک قدرت ها در تعامل با گروه های ناقض حقوق بشر قرار گرفته اند و نمی‌دانند که در نهایت، برنده این دوگانگی، آن‌ها به مثابه مبارزان خط مقدم دفاع از حقوق انسان و ارزش های مشترک جهانی خواهند بود و یا نیروهای سرکوبگری که از قدرت سیاسی و نظامی قدرت های بزرگ برخوردار اند؛ اما هیچ گونه ارزش و اعتنایی به معیارهای بین المللی در عرصه حقوق بشر قائل نیستند و خود را ملزم به رعایت آن نمی دانند.
 
عامل دیگری که به این ناامیدی و نگرانی دامن می زند حمایت های پیدا و پنهان قدرت ها و دولت های نه چندان خوشنام در عرصه حقوق بشر از پیروزی طالبان در افغانستان و تمایل شدید و جدی آنها به تعامل با آن گروه و به رسمیت شناختن حکومت جدیدشان در کابل است.
 
فعالان حقوق بشر می‌گویند که طالبان می‌توانند با تکیه بر حمایت رژیم های بدنام و سرکوبگری که حقوق بشر را ارزشی غربی می دانند و به آن اهمیت نمی دهند بنیان های قدرت خود را در افغانستان مستحکم سازند و به این ترتیب کارزارها و مبارزات جهانی برای رسیدگی به وضعیت بحرانی و چشم انداز غبارالود حقوق بشر در افغانستان تحت سیطره طالبان را بی‌اثر سازند.
 
به این ترتیب به باور آنها برای حمایت از حقوق بنیادین بشر در افغانستان و جلوگیری از سقوط سریع این کشور به ورطه هولناک و تاریک گذشته که در آن نیروهای سرکوبگر و اقتدارگرا در سایه انزوای جهانی افغانستان یا رفتارهای دوگانه و سوداندیشانه ابرقدرت ها، شدیدترین و تکان دهنده ترین شیوه های نقض حقوق بشر را علیه مردم به کار می بستند بدون آنکه در قبال جنایات و اعمال جنایتکارانه شان پاسخگو باشند و مسئول شناخته شوند اقداماتی بیش از صدور بیانیه های نمادین محکومیت و موضع گیری های رسانه‌ای و سیاسی صرف نیاز است.
 
نرگس اعتماد - جمهور