امریکا و هم‌پیمانان؛ شراکتی که دیگر قابل اعتماد نیست

وزارت خارجه امریکا با تاکید بر خروج سریع شهروندان امریکایی از کشور افریقایی اتیوپی اعلام کرد که نحوه خروج نظامی از افغانستان در اتیوپی و دیگر کشورها تکرار نخواهد شد.
 
ند پرایس؛ سخنگوی وزارت خارجه امریکا، روز دوشنبه بار دیگر از امریکایی‌های مقیم اتیوپی خواست که هرچه سریع‌تر این کشور را ترک کنند و تأکید کرد که خروج نظامی مشابه آنچه در افغانستان صورت گرفت رخ نخواهد داد.
 
وی افزود: «ما نگرانیم تصور نادرستی در میان شهروندان وجود داشته‌باشد مبنی بر این‌که آنچه در افغانستان رخ داد می‌تواند توسط دولت امریکا در سایر نقاط جهان هم تکرار شود.»
 
او تاکید کرد که «کاری که ما در افغانستان انجام دادیم» منحصر به فرد بود و ایجاد یک خط هوایی نظامی برای حدود ۱۲۵۰۰۰ نفر چیزی نیست که دولت امریکا بتواند در جای دیگر هم تکرار کند.
 
در پی فرار غیرمسئولانه و چه بسا خیانتکارانه امریکا از افغانستان بسیاری از متحدان سنتی و استراتژیک واشنگتن نگران شدند. این نگرانی از آنجا ناشی می شد که به باور آنها امریکا به تنها چیزی که اهمیت می‌دهد منافع راهبردی خودش است نه نیازها و دغدغه های متحدان و حتی مفاد عهدنامه ها و توافقات استراتژیک مکتوب و موجود.
 
یکی از قدرت هایی که به صراحت نسبت به تعهد واشنگتن در قبال شراکت استراتژیک اش با دیگر کشورها ابراز نگرانی صریح کرد عربستان سعودی بود. ترکی الفیصل؛ رئیس سابق استخبارات عربستان و از شاهزاده های پرنفوذ آن کشور که تجربه حضور در واشنگتن به عنوان سفیر ریاض را نیز در کارنامه خود دارد به صراحت اعلام کرد که از این پس شرکای امریکا نمی‌توانند به ایالات متحده به مثابه شریکی قابل اعتماد نگاه کنند.
 
به نظر می رسد که در اروپا نیز نگرانی های مشابهی شکل گرفته است. تنش شدیدی که پس از پیمان سه جانبه امریکا، بریتانیا و استرالیا موسوم به اوکاس در زمینه تولید زیردریایی های هسته‌ای صورت گرفت و خشم شدید فرانسه را برانگیخت به این نگرانی ها دامن زد؛ زیرا اروپایی ها را بیش از هر زمان دیگری به این برداشت نزدیک کرد که امریکا صرفاً به منافع خود اهمیت می دهد و حتی اگر لازم باشد به متحدان مانند فرانسه را نیز به آسانی کنار می گذارد و برای تحقق و تامین منافع خود به آنان خیانت می کند.
 
دامنه این تردیدها و نگرانی ها حتی تا آنجا پیش رفت که شماری از چهره‌ های امنیتی غرب از جمله ینس استولتنبرگ؛ دبیرکل ناتو نیز درباره احتمال بروز شکاف در میان اعضای این سازمان بر سر پرونده افغانستان هشدار داد.
 
به این ترتیب، خروج غیرمسئولانه امریکا از افغانستان که به فروپاشی دولت دست نشانده واشنگتن در کابل و متلاشی شدن ارتش دست‌ آموز امریکا انجامید تنها زمینه ساز بهره برداری گسترده قدرت‌های رقیب واشنگتن از جمله روسیه و چین برای تقویت قدرت و نفوذ خود نشد؛ بلکه این امر نگرانی های پنهان درباره اتحاد دو سوی آتلانتیک را دوباره بیدار کرد و خطر تکرار تجربه افغانستان نسبت به دیگر شرکای ایالات متحده را تقویت بخشید.
 
بدون شک پس از خروج امریکا از افغانستان که از آن در جامعه رسانه‌ای و امنیتی غرب به عنوان خیانت واشنگتن به دولت متحد خود در کابل تعبیر می شود، سیر سریع تولد جهان تک‌قطبی که از سال‌ها پیش آغاز شده به طور کم سابقه ای تسریع خواهد شد و انتظار می‌رود که در سال‌های آینده بلوک های امنیتی، شراکت های راهبردی و اتحادهای استراتژیک و نظامی تازه ای بدون اتکای صرف و صددرصدی به واشنگتن شکل بگیرد.
 
به این ترتیب، ابراز اطمینان مقامات و رهبران سیاسی و نظامی واشنگتن درباره تعهد صادقانه ایالات متحده نسبت به پیمان های راهبردی اش با متحدان و شرکای سنتی امریکا از یک سو ریشه در نگرانی های رو به افزایش کشورهای هم‌پیمان واشنگتن دارد و از جانب دیگر، تقلایی مذبوحانه به منظور مهار روند افول اقتدار جهانی ایالات متحده به حساب می آید.
 
آنها تلاش می‌کنند تا امریکا را همچنان مقتدر و مسلط بر اوضاع نشان دهند و با چنگ و دندان جایگاه رهبری معادلات جهانی از سوی ایالات متحده را حفظ کنند. با این حال واقعیت، قدرتمندتر از آن است که در پی این تلاش ها و تقلاها نادیده گرفته و یا متوقف شود.
 
واقعیت این است که افول و سقوط قدرت جهانی امریکا از سال‌ها پیش آغاز شده و به دنبال فرار شرم‌آور و شکست خفت بار ایالات متحده در افغانستان به طوری بی پیشینه‌ تشدید و تسریع یافت. بنابراین امریکا دیگر صلاحیت رهبری جهانی چند قطبی را ندارد و از این پس بازیگران جدید در عرصه سیاست و امنیت بین المللی جای خالی امپراتوری تضعیف شده، رو به افول و در حال زوال ایالات متحده را خواهند گرفت. این چیزی است که حتی متحدان و شرکای سنتی ایالات متحده نیز آن را به خوبی درک کرده و از هم اکنون در تدارک یافتن شرکای قابل اعتمادتر و رهایی از وابستگی تام به حمایت‌های متزلزل و غیرقابل اطمینان واشنگتن هستند.
 
محمدرضا امینی - جمهور