پس از پیروزی طالبان، شکست امریکا و فروپاشی دولت دست نشانده واشنگتن در کابل، اسلام آباد به طور ملموسی صلح طلب شده است؛ کشوری که به باور بسیاری از صاحب نظران و رهبران افغانستان، عامل اصلی جنگ های چند ده ساله اخیر در کشور محسوب می‌شود.

عمران خان؛ نخست ‌وزیر پاکستان گفته‌ که افغانستان از جنگ داخلی نجات یافته ‌است. او مسدودشدن ذخایر ارزی افغانستان توسط امریکا را از عوامل بحران بشری کنونی در کشور خوانده‌ است.
 
او این اظهارات را روز پنج شنبه، 18 قوس در سخنرانی خود در انستیتوت مطالعات استراتژیک اسلام ‌آباد مطرح کرد.
 
عمران خان گفت که منابع استخباراتی به او گفته بودند که افغانستان ممکن است با جنگ داخلی مواجه شود؛ اما «افغان‌ها خوش شانس هستند که کشورشان از جنگ داخلی نجات یافته است».
 
او در ادامه افزوده ‌است: «من شخصاً فکر می ‌کنم که هر زمان که گزینه جنگ برای حل مسائل اتخاذ می ‌شود، همیشه یک اشتباه محاسباتی وجود دارد.»
 
پس از پیروزی طالبان، شکست امریکا و فروپاشی دولت دست نشانده واشنگتن در کابل، اسلام آباد به طور ملموسی صلح طلب شده است؛ کشوری که به باور بسیاری از صاحب نظران و رهبران افغانستان، عامل اصلی جنگ های چند ده ساله اخیر در کشور محسوب می‌شود.
 
اکنون عمران خان؛ نخست وزیر پاکستان، از این امر ابراز شادمانی می‌کند که افغانستان از شر جنگ داخلی رهایی پیدا کرده و مردم آن دیگر شاهد مصایب مرگبار ناشی از ادامه جنگ نخواهند بود؛ اما این تنها دلیل خوشحالی نخست وزیر رژیم اسلام آباد نیست. آقای خان در عین حال از این امر خوشنود است که دوران طلایی سیطره هژمونیک پاکستان بر سرنوشت افغانستان بار دیگر فرارسیده و اسلام‌آباد می‌توانند بدون هیچ گونه مانعی در امور داخلی افغانستان اعمال سلطه و نفوذ کند.
 
سفر جنرال فیض حمید؛ رئیس پیشین سازمان جاسوسی آی اس آی به کابل که پس از آن کابینه سرپرست طالبان اعلام شد، اختلافات داخلی رهبران اقتدارگرای طالبان و شبکه حقانی فروکش کرد و جنبش مقاومت ملی در پنجشیر به نفع طالبان و با دخالت هواپیماهای نظامی ارتش پاکستان سرکوب شد، یکی از نخستین اقدامات سران اسلام‌آباد برای تحمیل سلطه اشغالگرانه خود بر سرنوشت سیاسی و امنیتی افغانستان بود.
 
آن سفر به وضوح نشان داد که اسلام‌آباد به طور جدی، نگران مقاومت های داخلی علیه طالبان است به همین دلیل، جنرال فیض حمید به مثابه یک چهره امنیتی و استخباراتی در همان آغاز تلاش کرد تا با غلبه سریع طالبان بر مخالفان داخلی شان در پنجشیر از فراگیر شدن جنبش مقاومت ملی جلوگیری کند و به این ترتیب اجازه ندهد تا تجربه تلخ دوره اول حاکمیت طالبان بار دیگر تکرار شود.
 
با این حساب، خوشحالی عمران خان؛ نخست وزیر پاکستان از عدم وقوع جنگ داخلی در افغانستان برخلاف تظاهر ریاکارانه او به خاطر رهایی مردم از مصایب مرگبار این جنگ نیست؛ بلکه او از این شادمان است که پاکستان توانسته است همه دشمنان و موانع موجود در مسیر سیطره غیر مشروع خود در افغانستان را از میان بردارد و طالبان را بر سرنوشت سیاسی و امنیتی کشور مسلط کند.
 
از این منظر، ادعای عمران خان در این باره که هرجا جنگی جریان دارد یک خطای محاسباتی در کار است، ناقض استراتژی پیشین پاکستان در برابر افغانستان می باشد؛ زیرا اسلام آباد عامل اصلی ادامه ده ها سال جنگ و خونریزی در افغانستان بوده و همواره از یکی از طرف‌های درگیر در کشور حمایت کرده است.
 
در طول ۲۰ سال گذشته نیز علیرغم آنکه دولت های مستقر در کابل، خواستار صلح و آغاز مذاکرات سازش بوده اند پاکستان بزرگترین مانع در این مسیر محسوب می شد؛ زیرا رهبران طالبان را ترغیب می‌کرد که از هرگونه توافق صلح با دولت افغانستان خودداری کنند و به جنگ ادامه دهند.
 
بر این اساس آیا آنچه عمران خان از آن به عنوان خطای محاسباتی در استفاده از راهکار جنگ برای حل مسایل سخن می گوید درباره حمایت های پیدا و پنهان اسلام‌آباد و دستگاه های تبلیغاتی وابسته به آن در مدارس مذهبی و احزاب سیاسی آن کشور که جهاد در افغانستان را واجب می دانستند نیز صدق می کند یا نه؟
 
نکته حیرت‌انگیز دیگر این است که خود عمران خان هم یکی از حامیان اصلی جهاد در افغانستان بود و آن را تجویز و تشریع می کرد.
 
با اینهمه و علیرغم خوشبینی نخست وزیر پاکستان درباره عدم وقوع جنگ داخلی در افغانستان، ارزیابی های کارشناسی حکایت از آن دارد که هنوز خطر به طور کامل رفع نشده و هیچ تضمینی وجود ندارد که طالبان بتوانند با رویکرد کنونی، حاکمیت شان را مستقر سازند و پایدار نگهدارند. مردم افغانستان خواستار مشارکت عادلانه و معنی‌دار در ساختار قدرت اند و در صورتی که طالبان همچنان به خواسته ها و مطالبات و نیازهای مشروع و عادلانه آنها بی اعتنایی کنمد بدون شک رویاهای پاکستان برای سیطره بلامنازع بر سرنوشت افغانستان تبدیل به کابوس خواهد شد و موج تازه بحران و بی ثباتی از راه خواهد رسید.
 
در این میان، خود پاکستان یکی از اصلی ترین مسایل برای مردم افغانستان است. پاکستان نمی‌تواند انتظار داشته باشد تا بر سرنوشت افغانستان مسلط باشد؛ اما از جانب مردم افغانستان هیچ گونه مقاومتی علیه آن صورت نگیرد. همه آحاد ملت افغانستان از پاکستان متنفر اند و این نفرت و انزجار را با استفاده از هر ابزار و اهرمی نشان خواهند داد.
 
به این ترتیب انتظار می رود رهبران کنونی کابل اگر در پی ایجاد یک حاکمیت پایدار و مشروع هستند از پاکستان فاصله بگیرند و بقا و حیات سیاسی شان را برپایه حمایت‌های پایدار مردم افغانستان بنا کنند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور