بیم و امید پاکستان درباره آینده طالبان

منیر اکرم؛ سفیر پاکستان در سازمان ملل می‌گوید که طالبان توانایی حل بحران کنونی افغانستان را ندارند.
 
وی در عین حال تاکید کرده‌ که پاکستان تا تشکیل حکومت فراگیر و اجماع منطقه‌ای، طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد.
 
سفیر پاکستان اذعان کرده‌ که طالبان توانایی حل بحران‌های کنونی در افغانستان را ندارند و امیدوار است که نیروهای متخصص دوباره به افغانستان برگردند و با طالبان کار کنند.
 
وی افزوده‌است که «با تمام آنانی که در قدرت سهیم نیستند، در تماس هستیم و تلاش می‌کنیم که چطور حکومت کابل را فراگیرتر بسازیم. ما با غرب، روسیه و چین برای رسیدن به این هدف در تماس هستیم»؛ اما مشکل در اینجاست که طالبان «تصور می‌کنند یک حکومت فراگیر را در افغانستان به وجود آورده‌اند و می‌گویند که از اقلیت‌های افغانستان در حکومت نماینده دارند».
 
او گفت: «به رسمیت‌شناختن حقوقی طالبان زمانی اتفاق خواهد افتاد که ما از ناحیه ثبات و صلح در افغانستان آرامش خاطر داشته‌باشیم.»
 
اظهارات این دیپلمات ارشد پاکستانی درباره ماهیت دولت طالبان و کارهایی که باید برای تغییر و اصلاح آن صورت بگیرد، در کمال شگفتی، واقع بینانه به نظر می رسد. اگرچه مشخص نیست که آیا آنچه از سوی منیر اکرم بیان شده، جایی در سیاست پاکستان در قبال افغانستان و طالبان نیز دارد یا خیر؛ زیرا در عمل، نشانه ای وجود ندارد که نشان دهد دولت اسلام آباد به ایجاد یک دولت فراگیر در کابل، تمایل دارد و برای رسیدن به این هدف، طالبان را تحت فشار قرار داده است.
 
از جانب دیگر، درباره به رسمیت شناختن حقوقی دولت طالبان نیز با وجود آنکه این اتفاق به طور رسمی رخ نداده؛ اما تمامی مراودات و داد و ستدهای اسلام آباد با کابل، مانند دو دولت رسمی صورت می گیرد و حتی سفارت افغانستان در اسلام آباد نیز برخلاف موضع رسمی رژيم اسلام آباد به طالبان واگذار شده است.
 
به این ترتیب، درباره صداقت این دیپلمات پاکستانی و سایر مقام های رژيم اسلام آباد در قبال طالبان، تردیدهای جدی وجود دارد.
 
با اینهمه، سخنان مورد اشاره منیر اکرم؛ نماینده پاکستان در سازمان ملل، حاوی نکات جالب و جدید دیگری نیز است. از جمله اینکه اسلام آباد با وجود حمایت همه جانبه از طالبان و رضایت عمیق از دستیابی آن گروه به قدرت سیاسی در کابل، همچنان نگران پیامدهای سلطه یکجانبه و تمامیت خواهانه و انحصاری آن گروه است و از اینکه دیگر اقوام و اقلیت های کشور در قدرت سهمی ندارند، بیم دارد.
 
رژیم اسلام آباد، فوج و دستگاه جاسوسی مخوف آن (آی اس آی) پیش از آنکه طالبان را وارد معادلات امنیتی افغانستان کنند، با تمام اقوام و جریان های سیاسی، قومی و مذهبی کشور کار کرده اند و می دانند که افغانستان از نظر بافتار اجتماعی و فرهنگی، چگونه است و جغرافیای سیاسی آن در برابر موج خیزش های قومی برای تصاحب و انحصار قدرت تا چه اندازه شکننده، آسیب پذیر و بی ثبات می باشد.
 
به بیان دیگر، پاکستانی ها به خوبی از این واقعیت آگاه اند که افغانستان معاصر، شاهد جهش هایی بازگشت ناپذیر به سمت عدالت سیاسی مبتنی بر حضور عادلانه همه اقوام و اقلیت ها در قدرت بوده است؛ بنابراین، تلاش برای تحمیل یک دولت قومی بر سایر اقوام کشور، خطرناک، بحران آفرین و تنش زا خواهد بود و به بی ثباتی و ناامنی در ابعاد ملی دامن خواهد زد.
 
از جانب دیگر، حمایت از یک دولت تمام پشتونی در کابل، حتی برای امنیت ملی و ثبات سیاسی و اجتماعی خود پاکستان نیز عمیقا خطرناک خواهد بود؛ زیرا این امر، می تواند گسل های بی ثباتی اجتماعی و سیاسی ناشی از مبارزات عدالت طلبانه پشتون های پاکستان را به حرکت درآورد و جنبش های قومی پشتون های پاکستان از دستیابی پشتون های افغان به قدرت الهام بگیرند. در آن صورت، هیچ اطمینانی وجود ندارد که یک دولت قدرتمند پشتون در کابل آیا از موضع رژيم اسلام آباد در سرکوب جنبش های سیاسی و قومی پشتون های پاکستان، حمایت می کند یا در کنار «برادران» قبایل جنوبی در آنسوی مرز می ایستد.
 
بنابراین، هم برای بقای دولت طالبان در کابل و هم در بلندمدت به منظور مهار جنبش های ضد دولتی پشتون های پاکستان، کاملا به نفع رژيم اسلام آباد است که از یک دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام و اقلیت های کشور در کابل، حمایت کند و طالبان را برای عقب نشینی از مواضع انحصارطلبانه و تمامیت خواهانه قومی خود در این زمینه، تحت فشار بگذارد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور